Վիքիպեդիա

Անգլերենի քերականության պատմություն

Անգլերենի քերականության պատմություն, սկսվում է տասնվեցերորդ դարի վերջին Վիլյամ Բուլոկարի «Քերականություն» թռուցիկով։ Վաղ աշխատություններում անգլերենի քերականության կառուցվածքն ու կանոնները հիմնված էին լատիներենի վրա։ Ավելի ժամանակակից մոտեցում, որը ներառում էր հնչույթաբանությունը հիմնադրվել է 19-րդ դարում։

Քերականությունը տասնվեցից տասնութերորդ դարերում

խմբագրել

Անգլերենի առաջին քերականությունը՝ Վիլյամ Բուլոկարի «Քերականություն» թռուցիկը, որը նպատակ էր հետապնդում՝ ցույց տալու, որ անգլերենը նույնպես ունի կաննոններ ինչպես Լատիներենը, հրատարակվել է 1586 թվականին[1]։ Բուլոկարի քերականությունը ձևավորվել է Վիլյամ Լիլիի լատիներենի քերականության հիման վրա՝ «Rudimenta Grammatices» 1534)[2]։ Լիլիի քերականությունն այն ժամանակ ուսուցանվում էր Անգլիայի դպրոցներում՝ Հենրի VIII-ի հրամանով 1542 թվականին[1]։ Չնայած նրան, որ Բուլոկարը գրել է իր քերականությունը անգլերենով և օգտագործել է իր իսկ ստեղծած «բարեփոխված ուղղագրության համակարգը», բազմաթիվ անգլերեն քերականական ստեղծագործություններ, չնայած Բուլոկարի ջանքերին, պետք է գրվեին լատիներենով, հատկապես սա վերաբերում էր այն գրքերին, որոնց հեղինակները նպատակ էին հետապնդում հրապարակել գիտական ստեղծագործություններ։ Քրիստոֆեր Կուպերի «Grammatica Linguæ Anglicanæ» աշխատությունը (1685) անգլերենի վերջին քերականությունն էր, որը գրվել է լատիներեն լեզվով[3]։

Լատինական քերականական գրության լուծը ճնշում է գործադրում անգլիական քերականության վաղ պատմության մեծ մասի վրա։ Քերականագետների նպատակն էր յուրացնել ընթերցանությունը և գրելու համակարգը, որը կսովորեցներ տարբեր խավերի ագլերեն լեզվակիրներին նույնը օրինակը՝ հենվելով մի շարք ուղեցույցների վրա, որոնք վերցված կլինեն լատիներենից[4]։ Անգլերենի համար լատիներենից անկախ քերականական կանոն հաստատելու հեղինակների փորձերին հաջորդեցին մյուսների կողմից լատիներենի վրա հիմնված համարժեքի ճշմարտության հավասար հայտարարություններ[5]։ Դեռևս տասնիններորդ դարի սկզբին Լինդլի Մյուրեյը, ով այդ ժամանակում ամենաշատ գործածվող քերականական ստեղծագործություններից մեկի հեղինակն էր,ստիպված էր մեջբերել «քերականական հեղինակությունները»՝ ամրապնդելու այն պնդումը, որ անգլերենի քերականականհոլովները տարբերբում են հին հունական կամ լատինական հոլովներից[5]։

Ավանդույթի վրա կենտրոնացումը, սակայն, հերքում էր այն դերը, որ այլ հասարակական ուժեր արդեն սկսել էին խաղալ 17-րդ դարի սկզբին։ Մասնավորապես, առևտրի աճը և դրա առաջացրած սոցիալական փոփոխությունները նոր խթան ստեղծեցին քերականության համար[5]։ Մի կողմից միջազգային առևտրում Բրիտանիայի դերի ուժեղացումը ստեղծեց անգլերենի քերականության պահանջարկ այլ լեզուներով խոսողների համար:Հետեւաբար, տասնյոթերորդ դարի երկրորդ կեսին քերականական ստեղծագործությունները տպագրվեցին եվրոպական տարբեր լեզուներով[5]։ Մյուս կողմից Անգլերենի քերականությունը գրվել էր Բրիտանիայում «ոչ կիրթ խավի համար, ովքեր խոսում էին մայրենի լեզվով», ինչպիսիք են կանայք, առևտրականները, վաճառականները և երեխաները[5]։ Տասնութերորդ դարի սկզբին կրթությունն ավելի լայն տարածում գտավ, շատ քերականական աշխատություններ, ինչպիսիք են՝ Ջոն Բրայթլենդի «Անգլերեն լեզվի քերականությունը» (1759) և Ջեյմս Գրինվուդի «Էսսե գործնական անգլերենի քերականության մասին» նախատեսված էին նրանց համար, ովքեր չունեին լատիներեն հիմք, ներառյալ կանայք և երեխաները[5]։

Եթե մինչև տասնյոթերորդ դարի վերջը անգլերենի քերականությունը սկսել էր համեստորեն՝ կազմելով 16 նոր քերականական աշխատություն, ապա 115 տարի առաջ Բուլոկարի թռուցիկից հետո, տասնութերորդ դարի վերջում այդ տեմպերը դրականորեն արագացան, այդ դարում ավելացվել է 270 նոր վերնագիր[6]։ Այս վերնագրերի 83 տոկոսը հրատարակվել է տասնութերորդ դարի վերջում[7]։ Ե՛վ հրատարակությունը, և՛ պահանջարկը, ընդ որում, կշարունակեին աճել ինչպես սունկը։ Տասնիններորդ դարի առաջին կեսին հայտնվեցին անգլերենի քերականության վերաբերյալ գրեթե 900 նոր գրքեր[6]։ Ցույց տալով քիչ ինքնատիպություն՝ նոր գրքերի մեծամասնությունը պնդում էր այն, որպես իրենց համար արդարացում, որ իրենց թիրախային լսարանի կարիքները դեռևս բավարարված չեն կամ որ որոշակի «քերականական պահը» պատշաճ կերպով չի ուսումնասիրվել նախկինում գոյություն ունեցող տեքստերում կամ հաճախ երկուսն էլ։ Ամենուր տարածվում էին տեքստեր, որոնք և՛ ուտիլիտարիստական էին, և՛ էգալիտարիստական։ Էդվարդ Շելլիի «Քերականություն ժողովրդի համար» կամ անգլերենի քերականությունն առանց դժվարությունների «միլիոնների» համար (1848), օրինակ, գրվել է «մեխանիկների և աշխատասեր երիտասարդության համար, իրենց միայնակ պայքարում գիտելիք ձեռք բերելու համար»։ Դարի գիրքը վերնագրված էր «Անգլերեն լեզվի քերականությունը մի շարք նամակներում» նախատեսված է դպրոցների և ընդհանրապես երիտասարդների օգտագործման համար, բայց հատկապես զինվորների, նավաստիների, աշկերտների և գութանների օգտագործման համար»։

Տասնութերորդ դարի քերականությունը

խմբագրել

1745 թվականիին էնն Ֆիշերը հրապարակեց իր Անգլերենի Քերականությունը, որը, ըստ պնդումների, ազդեցություն է ունեցել քերականագետների վրա 18-րդ դարում և տպագրվել ավելի քան 30 համարակալված հրատարակություններով՝ դարձնելով այն ամենահայտնի վաղ անգլերենի քերականությունական աշխատություններից մեկը և առաջինը գրված կնոջ կողմից։ Ավելի ուշ, Ռոբերտ Լոութը՝ Օքսֆորդի և այնուհետև Լոնդոնի եպիսկոպոս, եբրայական պոեզիայի գիտնական և կարճ ժամանակով Օքսֆորդի պոեզիայի պրոֆեսոր, 18-րդ դարի շատ անգամներ ընդօրինակված քերականագետներից ամենահայտնիներից էր։ Լինելով համեստ հոգևորական՝ նա հրատարակեց «Կարճ ակնարկ անգլերենի քերականությանը» քննադատական նշումներով (1762 թվական), նրա միակ աշխատությունը այս թեմայով, առանց իր անունը վերնագրի էջում նշելու։ Նրա ազդեցությունը տարածվեց իր ուսանողների՝ Լինդլի Մյուրեյի և Ուիլյամ Քոբեթի ստեղծագործությունների շնորհիվ մինչև 19-րդ դարի վերջ։ Նա նաև դարձավ քննադատության առարկա հետագա լեզվաբանների կողմից։ Լոութը գրում էր ընդդեմ նախդիրների միահյուսմանը, օգտագործելով «whose»-ը որպես «which»-ի ստացական հոլով, իսկ որոշ դեպքերում «who»-ի փոխարեն օգտագործելով «whom»-ը։

Ամերիկայում 1765 թվականին ամերիկացի բժիշկ Սամուել Ջոնսոնը, Նյու Յորքի Քինգս քոլեջի հիմնադիրն ու առաջին նախագահը (այժմ՝ Կոլումբիայի համալսարան) Նյու Յորքում հրատարակեց Անգլերեն քերականության առաջին հիմքերը, որոնք կիրառվում են անգլերեն լեզվում։ Այն «կարծես թե առաջին անգլերեն քերականությունն է, որը գրվել է ամերիկացու կողմից և տպագրվել Ամերիկայում»[8]։ 1767 թվականին Ջոնսոնը այն միացրել է եբրայերենի քերականության հետ և հրապարակել այն որպես «Անգլերենի և եբրայերենի քերականություն»՝ լինելով այդ երկու լեզուների առաջին սկզբնաղբյուրները՝ առաջարկելով երեխաներին միասին սովորել այդ լեզուները, որը մինչև 1776 թվականը տպագրվեց ևս չորս անգամ[9] ։ Ջոնսոնը զարգացրեց իր քերականությունը Լոութից անկախ, բայց հետագայում նրա հետ նամակագրություն ու քերականություն փոխանակեցին[10]։

2003 թվականին գիտնական Կարեն Քայկան նկարագրել է ինը անգլիացի կանանց, ովքեր հրապարակել են քերականություն տասնութերորդ դարի վերջին՝ Էլլին Դևիսը, Դորոթեա Դյու Բոիսը, տիկին Մ.Կ. Էդվարդսը, տիկին Էվսը, Էլենոր Ֆենը (նույն ինքը՝ տիկին Թեյչվելը և տիկին Լովչայլդը), Էն Ֆիշերը, Ջեյն Գարդիներ՝ ծնված Արդենում, Բլանշ Մերսին և միսիս Թեյլորը։ Նրանք «միասին հրատարակեցին ընդհանուր առմամբ տասներկու առանձին քերականություններ, և հարյուրից ավելի փաստագրված հրատարակություններ, որոնք հայտնվել են տասնիններորդ դարում»[11]։ Անգլերենի քերականության ուսումնասիրությունը կարևոր էր անգլերեն լավ գրելու և ավելի ուշ այլ լեզուներ սովորելու համար[12]։ Այն մեծ նշանակություն ուներ Միացյալ Նահանգների շատ մարդկանց համար, ովքեր ունեին քիչ կամ ընդհանրապես առանց եկամուտ էին և չունեին տարրական կրթություն՝ սկսած նախկին ստրուկներից մինչև երկաթուղային բաժանարարներ կամ ջուլհակներ։ Այս լեզվի ուսուցումը թույլ էր տալիս մարդկանց սահուն կերպով խոսել և գրել, այդպիսով կարողանում էին ընդլայնել իրենց գործունեությունը[13]։

Տասնիններորդ դարից առ այսօր

խմբագրել

Տասնիններորդ դարում ժամանակակից լեզվի ուսումնասիրությունները համակարգվեցին[14]։ Անգլերենի դեպքում առաջինը տեղի ունեցավ մայրցամաքային Եվրոպայում, որտեղ այն ուսումնասիրվեց պատմական և համեմատական լեզվաբանների կողմից[14]։ 1832 թվականին դանիացի բանասեր Ռասմուս Ռասկը հրատարակեց անգլերենի քերականությունը՝ Engelsk Formlære, որը հնդեվրոպական լեզուների քերականության ընդարձակ համեմատական իր ուսումնասիրությունների մի մասն էր։ Գերմանացի բանասեր Յակոբ Գրիմը՝ Գրիմ եղբայրների ավագը, անգլերենի քերականությունը ներառել է գերմանական լեզուների իր մոնումենտալ քերականության մեջ՝ «Deutsche Grammatik» (1822–1837)[14]: Գերմանացի պատմաբան-լեզվաբան Էդուարդ Ադոլֆ Մաեցները 1860-1865 թվականներին հրապարակել է իր 1700 էջանոց «Englische Grammatik», անգլերեն թարգմանությունը՝ «Անգլերենի քերականություն՝ մեթոդական, վերլուծական և պատմական» լույս է տեսել 1874 թվական[14] ։ Թերևս քիչ ներդրում ունենալով անգլերենի գիտական ուսումնասիրությունների մեջ, այս աշխատանքները, այնուամենայնիվ, ցույց տվեցին, որ անգլերենը լրջորեն ուսումնասիրվում էր առաջին պրոֆեսիոնալ լեզվաբանների կողմից[14]։

Քանի որ հնչյունաբանությունը դարձավ լիարժեք ոլորտ, խոսակցական անգլերենը սկսեց ուսումնասիրվել նաև գիտականորեն, ինչը տասնիններորդ դարի վերջում ստեղծեց լեզվի կառուցվածքը ուսումնասիրող միջազգային նախաձեռնություն։ Այս նախաձեռնությունը ներառում էր տարբեր համալսարանների գիտնականներին, նրանց ուսանողներին, ովքեր վերապատրաստվում էին որպես անգլերենի ուսուցիչներ, և նոր հետազոտություններ հրատարակող ամսագրեր[14]։ Բոլոր մանրուքները պատրաստ էին նոր «մեծածավալ անգլերենի քերականության» համար, որոնք միավորել էին նախորդ տասնամյակների տարբեր մոտեցումները[14]։ Առաջին աշխատությունը, որը հավակնում էր նոր գիտակարգի՝ բրիտանացի լեզվաբան Հենրի Սուիթի «Անգլերենի նոր քերականություն՝ տրամաբանական և պատմական» աշխատությունն էր, որը հրատարակվել է երկու մասով՝ «Հնչյունաբանություն և ձևաբանություն» (1892 թվական) և «Շարահյուսություն» (1896 թվական), դրա վերնագիրը ենթադրում է ոչ միայն շարունակականություն և հակադրություն Մեյցների ավելի վաղ աշխատության հետ, այլ նաև ազգակցական կապ ժամանակակից «Անգլերենի նոր բառարան պատմական սկզբունքների վրա» (սկիզբ է 1884 թվական) աշխատության հետ, ավելի ուշ՝ «Օքսֆորդի անգլերենի բառարան» (1895 թվական)[14]։ Երկու այլ ժամանակակից աշխատություններ քերականության վերաբերյալ նույնպես ազդեցիկ էին[15]։ Ջոն Քոլինսոն Նեսֆիլդի գիրքը՝ «Անգլերենի քերականություն՝ անցյալ և ներկա», ի սկզբանե գրվել է գաղութային Հնդկաստանի համար։ Հետագայում այն ընդլայնվեց՝ գրավելու նաև Բրիտանիայի ուսանողներին՝ սկսած տարբեր մասնագիտական քննություններին նախապատրաստվող երիտասարդներից մինչև «ուսումնական հաստատություններ ստեղծված օրիորդների համար»[15]։ Նեսֆիլդի մյուս գրքերը ներառում են «Անգլերենի կառուցման դասընթաց տարրական դասարանների համար», «Անգլերենի կառուցման դասընթաց ավագ դասարանների համար», բայց հենց նրա «Անգլերենի քերականության և շարադրման ձեռնարկ»-ը իսկապես հայտնի է եղել ինչպես Բրիտանիայում, այնպես էլ նրա գաղութներում, այնքան, որ հիմք հանդիսացավ շատ այլ քերականության և կառուցման այբբենարաններ, այդ թվում՝ Ուորիների Անգլերենի քերականություն և կառուցում, և Անգլերեն քերականություն և կառուցում ավագ դպրոցի համար, որոնք կոչվում են Վրեն և Մարտին, Պ․ Ս Վրենի և Հ․ Մարտինի ՛՛Խոսակցական անգլերենի քերականությունը (1924 թվական), Հ. Է. Պալմերի,որը գրվել է անգլերենը որպես օտար լեզու ուսուցանելու և ուսումնասիրելու համար, ներառում էր անգլերենի ինտոնացիոն օրինաչափությունների ամբողջական նկարագրությունը[15]։

Անգլերենի լայնածավալ քերականական աշխատությունների հաջորդ խումբը գրվել է դանիացի և հոլանդացի լեզվաբանների կողմից[16]։ Դանիացի լեզվաբան Օտտո Ջեսպերսենը, ով Հենրի Սվիթի հետ մի քանի գրքերի հեղինակ էր, սկսեց աշխատել իր յոթհատորյակի «ժամանակակից անգլերենի քերականության» վրա՝ պատմական սկզբունքների վրա քսաներորդ դարի առաջին տասնամյակում[16]։ Առաջին հատորը՝ «Հնչյուններ և ուղղագրություններ», լույս է տեսել 1909 թվականին Այնուհետև քառասուն տարի պահանջվեց, որպեսզի ավարտվեն շարահյուսության մնացած հատորները (հատորներ 2-ից 5), ձևաբանություն (հատոր 6) և նորից շարահյուսություն (հատոր 7)[16]։ Ջեսպերսենի սկզբնական ներդրումը նախադասության տարբեր մասերի վերլուծությունն էր՝ ըստ նրա անվանած կարգերի, դասակարգման, հանգույցի և կապի, հրաժարվելով բառերի սովորական դասերից։ Նրա գաղափարները ոգեշնչելու են Նոամ Չոմսկուն և Ռանդոլֆ Քվիրկի հետագա գործերում[16]։

Անգլերեն քերականություն գրելու հոլանդական ավանդույթը, որը սկսվել է Թոմաս Բասոնի «Խոնարհումները անգլերենում և նիդեռլանդերենում» նույն թվականին (1586 թվական), ինչպես Ուիլյամ Բուլոկարի «Անգլերենի քերականությունը» (գրված անգլերենով), նոր ուժ ստացավ 20-րդ դարի սկզբին երեք քերականագետների մոտ՝ Հենդրիկ Պոուտսմա, Էցկո Կրուիսինգա և Ռեյնարդ Զանդվորթ[16]։ Պոուտսմայի «Ուշ ժամանակակից անգլերենի քերականությունը», որը հրատարակվել է 1904-1929 թվականներին և գրվել է «մայրցամաքային, հատկապես հոլանդացի ուսանողների համար», ընտրել է իր բոլոր օրինակները անգլիական գրականությունից[17]։

Անգլերենի քերականության ժամանակացույց

խմբագրել
  • 1551. John Hart The Opening of the Unreasonable Writing of our Inglish Toung
  • 1586. William Bullokar: Brief Grammar of English.[18]
  • 1594. Paul Greaves: Grammatica Anglicana.[19]
  • 1612. Thomas Tomkis De Analogia Anglicani Sermoni liber Grammaticus, Royal Manuscript Collection of the British Library (12.F.xviii).
  • 1617. Alexander Hume: Orthographie and Congruitie of the Britan Tongue.[19]
  • 1619/1621. Alexander Gill: Logonomia Anglica.[19]
  • 1634. Charles Butler: English Grammar.[20]
  • 1640. Ben Jonson: The English Grammar.[21]
  • 1646. Joshua Poole: The English Accidence.[20]
  • 1653. John Wallis: Grammatica Linguæ Anglicanæ.[22]
  • 1654. Jeremiah Wharton: The English Grammar.[22]
  • 1662. James Howell: A New English Grammar.[22]
  • 1669. John Newton: School Pastime for Young Children: or the Rudiments of Grammar.[22]
  • 1671. Thomas Lye: The Child's Delight.[23]
  • 1685. Christopher Cooper: Grammatica Linguæ Anglicanæ.[23]
  • 1688. Guy Miège: The English Grammar.[23]
  • 1693. Joseph Aickin: The English grammar.[23]
  • 1700. A. Lane: A Key to the Art of Letters.[23]
  • 1745. Ann Fisher A New Grammar.[24]
  • 1761. Joseph Priestley: The Rudiments of English Grammar:Adapted to the Use of Schools.
  • 1762. Robert Lowth: A short introduction to English grammar: with critical notes.[25]
  • 1763. John Ash: Grammatical institutes: or, An easy introduction to Dr. Lowth's English grammar.[26]
  • 1765. William Ward: An Essay on English Grammar.[27]
  • 1766. Samuel Johnson: A dictionary of the English Language...: to which is prefixed, a Grammar of the English Language.[28]
  • 1772. Joseph Priestley: The Rudiments of English Grammar: Adapted to the Use of Schools.[29]
  • 1775. Ellin Devis: The Accidence[30]
  • 1772. Dorothea Du Bois: Short English Grammar[31]
  • 1795. Lindley Murray: English grammar: adapted to the different classes of learners.[32]
  • 1799. Jane Gardiner: Young Ladies’ Grammar[33]
  • 1804. Noah Webster: A Grammatical Institute of the English Language.[34]
  • 1809. William Hazlitt: A New and Improved Grammar of the English Tongue
  • 1818. William Cobbett: A Grammar of the English Language, In a Series of Letters.[35]
  • 1850. William Chauncey Fowler: English grammar: The English language in its elements and forms.[36]
  • 1874. Eduard Adolf Maetzner, An English grammar: methodical, analytical, and historical. With a treatise on the orthography, prosody, inflections and syntax of the English tongue, and numerous authorities cited in order of historical development. (English translation of Englische Grammatik (1860–65)).[37]
  • 1892/98. Henry Sweet: A New English Grammar, Logical and Historical (Part 1: Introduction, Phonology, and Accidence; Part 2: Syntax).[38]
  • 1904–1929. Hendrik Poutsma: A Grammar of Modern English (5 volumes).[39]
  • 1909–1932. Etsko Kruisinga: A Handbook of Present-day English[40]
  • 1909–1949. Otto Jespersen: A Modern English Grammar on Historical Principles.[41]
  • 1931/1935. George O. Curme: A Grammar of the English Language.[42]
  • 1945. R. W. Zandvoort: A Handbook of English Grammar.[43]
  • 1952. Charles C. Fries: The Structure of English: An Introduction to the Construction of English Sentences.[44]
  • 1984. M. A. K. Halliday: An Introduction to Functional Grammar.[45]
  • 1985. Randolph Quirk, Sidney Greenbaum, Geoffrey Leech, and Jan Svartvik: A Comprehensive Grammar of the English Language.[46]
  • 1999. Douglas Biber, Stig Johansson, Geoffrey Leech, Susan Conrad, and Edward Finegan: Longman Grammar of Spoken and Written English.[47]
  • 2002. Rodney Huddleston and Geoffrey Pullum: The Cambridge Grammar of the English Language.[48]
  • 2006. Ronald Carter and Michael McCarthy: Cambridge Grammar of English: A Comprehensive Guide.[49]
  • 2011. Bas Aarts: Oxford Modern English Grammar.[50]*1551. John Hart The Opening of the Unreasonable Writing of our Inglish Toung
  • 1586. William Bullokar: Brief Grammar of English.[18]
  • 1594. Paul Greaves: Grammatica Anglicana.[19]
  • 1612. Thomas Tomkis De Analogia Anglicani Sermoni liber Grammaticus, Royal Manuscript Collection of the British Library (12.F.xviii).
  • 1617. Alexander Hume: Orthographie and Congruitie of the Britan Tongue.[19]
  • 1619/1621. Alexander Gill: Logonomia Anglica.[19]
  • 1634. Charles Butler: English Grammar.[20]
  • 1640. Ben Jonson: The English Grammar.[21]
  • 1646. Joshua Poole: The English Accidence.[20]
  • 1653. John Wallis: Grammatica Linguæ Anglicanæ.[22]
  • 1654. Jeremiah Wharton: The English Grammar.[22]
  • 1662. James Howell: A New English Grammar.[22]
  • 1669. John Newton: School Pastime for Young Children: or the Rudiments of Grammar.[22]
  • 1671. Thomas Lye: The Child's Delight.[23]
  • 1685. Christopher Cooper: Grammatica Linguæ Anglicanæ.[23]
  • 1688. Guy Miège: The English Grammar.[23]
  • 1693. Joseph Aickin: The English grammar.[23]
  • 1700. A. Lane: A Key to the Art of Letters.[23]
  • 1745. Ann Fisher A New Grammar.[24]
  • 1761. Joseph Priestley: The Rudiments of English Grammar:Adapted to the Use of Schools.
  • 1762. Robert Lowth: A short introduction to English grammar: with critical notes.[25]
  • 1763. John Ash: Grammatical institutes: or, An easy introduction to Dr. Lowth's English grammar.[26]
  • 1765. William Ward: An Essay on English Grammar.[27]
  • 1766. Samuel Johnson: A dictionary of the English Language...: to which is prefixed, a Grammar of the English Language.[28]
  • 1772. Joseph Priestley: The Rudiments of English Grammar: Adapted to the Use of Schools.[29]
  • 1775. Ellin Devis: The Accidence[30]
  • 1772. Dorothea Du Bois: Short English Grammar[31]
  • 1795. Lindley Murray: English grammar: adapted to the different classes of learners.[32]
  • 1799. Jane Gardiner: Young Ladies’ Grammar[51]
  • 1804. Noah Webster: A Grammatical Institute of the English Language.[34]
  • 1809. William Hazlitt: A New and Improved Grammar of the English Tongue
  • 1818. William Cobbett: A Grammar of the English Language, In a Series of Letters.[35]
  • 1850. William Chauncey Fowler: English grammar: The English language in its elements and forms.[36]
  • 1874. Eduard Adolf Maetzner, An English grammar: methodical, analytical, and historical. With a treatise on the orthography, prosody, inflections and syntax of the English tongue, and numerous authorities cited in order of historical development. (English translation of Englische Grammatik (1860–65)).[37]
  • 1892/98. Henry Sweet: A New English Grammar, Logical and Historical (Part 1: Introduction, Phonology, and Accidence; Part 2: Syntax).[38]
  • 1904–1929. Hendrik Poutsma: A Grammar of Modern English (5 volumes).[39]
  • 1909–1932. Etsko Kruisinga: A Handbook of Present-day English[40]
  • 1909–1949. Otto Jespersen: A Modern English Grammar on Historical Principles.[41]
  • 1931/1935. George O. Curme: A Grammar of the English Language.[42]
  • 1945. R. W. Zandvoort: A Handbook of English Grammar.[43]
  • 1952. Charles C. Fries: The Structure of English: An Introduction to the Construction of English Sentences.[44]
  • 1984. M. A. K. Halliday: An Introduction to Functional Grammar.[45]
  • 1985. Randolph Quirk, Sidney Greenbaum, Geoffrey Leech, and Jan Svartvik: A Comprehensive Grammar of the English Language.[46]
  • 1999. Douglas Biber, Stig Johansson (linguist)|Stig Johansson, Geoffrey Leech, Susan Conrad, and Edward Finegan: Longman Grammar of Spoken and Written English.[47]
  • 2002. Rodney Huddleston and Geoffrey Pullum: The Cambridge Grammar of the English Language.[48]
  • 2006. Ronald Carter and Michael McCarthy: Cambridge Grammar of English: A Comprehensive Guide.[49]
  • 2011. Bas Aarts: Oxford Modern English Grammar.[50]

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 Linn 2008, էջ. 74
  2. ↑ Lily 1709, original 1534
  3. ↑ Linn 2008, էջ. 74, Dons 2004, էջեր. 16–17
  4. ↑ Gartland, Lauren B (2016 թ․ փետրվար). «The Histories and Mysteries of Grammar Instruction: Supporting Elementary Teachers in the Time of the Common Core». The Reading Teacher. 69: 391–399. doi:10.1002/trtr.1408.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Linn 2008, էջ. 75
  6. ↑ 6,0 6,1 Linn 2008, էջ. 76
  7. ↑ Beal, Joan C. (2013 թ․ հուլիս). «The place of pronunciation in eighteenth-century grammars of English». Transactions of the Philological Society. 111 (2): 165–178. doi:10.1111/1467-968X.12028.
  8. ↑ Lyman, Rollo La Verne, English Grammar in American Schools Before 1850, University of Chicago, 1922.
  9. ↑ English Short Title Catalogue, ESTC Citation No. W9287
  10. ↑ Schneider, Herbert and Carol, Samuel Johnson, President of King's College: His Career and Writings, Columbia University Press, 4 vols, 1929, Volume IV, index, p. 385
  11. ↑ Cajka, Karen (2003). The forgotten women grammarians of eighteenth-century England (Doctoral Dissertations. Paper AAI3118940. ed.). University of Connecticut. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  12. ↑ Hilton, Mary; Shefrin, Jill (2009). Educating the Child in Enlightenment Britain: Beliefs, Cultures, Practices. Ashgate Publishing, Ltd. էջ 83.
  13. ↑ Schweiger, Beth Barton (Winter 2010). «A Social History of English Grammar in the Early United States». Journal of the Early Republic. 30 (4): 535. JSTOR 40926064.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 14,6 14,7 Linn 2008, էջեր. 78–79
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Linn 2008, էջ. 80
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 Linn 2008, էջ. 81
  17. ↑ Linn 2008, էջ. 82
  18. ↑ 18,0 18,1 Bullokar 1586a, Bullokar 1586b, Dons 2004, էջ. 7
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 19,5 Dons 2004, էջեր. 8–9
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 Dons 2004, էջեր. 10–12
  21. ↑ 21,0 21,1 Dons 2004, էջեր. 10–12, Jonson 1756, original 1640
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 22,4 22,5 22,6 22,7 Dons 2004, էջեր. 13–15
  23. ↑ 23,00 23,01 23,02 23,03 23,04 23,05 23,06 23,07 23,08 23,09 Dons 2004, էջեր. 16–17
  24. ↑ 24,0 24,1 Fisher 1750, original 1745
  25. ↑ 25,0 25,1 Lowth 1775, original 1762
  26. ↑ 26,0 26,1 Ash 1810, original 1763
  27. ↑ 27,0 27,1 Ward 1765, Ward 1767
  28. ↑ 28,0 28,1 Johnson 1766
  29. ↑ 29,0 29,1 Priestley 1772, Hodson 2008
  30. ↑ 30,0 30,1 Percy, Carol (1994). «Paradigms for their Sex? Women's Grammars in Late Eighteenth-Century England». Histoire Épistemologie Langage. 16: 123.
  31. ↑ 31,0 31,1 DNB 00
  32. ↑ 32,0 32,1 Murray 1809, original 1795, Murray 1838, original 1797
  33. ↑ Michael, Ian (1970). English Grammatical Categories and the Tradition to 1800. Cambridge: Cambridge University Press.
  34. ↑ 34,0 34,1 Webster 1804, Webster 1822
  35. ↑ 35,0 35,1 Cobbett 1883, original 1818
  36. ↑ 36,0 36,1 Fowler 1881, original 1850
  37. ↑ 37,0 37,1 Maetzner & Grece 1874a, Maetzner & Grece 1874c, Linn 2008, էջ. 79
  38. ↑ 38,0 38,1 Sweet 1900, original 1892, Sweet 1898, Linn 2008, էջ. 79
  39. ↑ 39,0 39,1 Poutsma & 1904–1929, Linn 2008, էջ. 81
  40. ↑ 40,0 40,1 Kruisinga & 1909–1932, Linn 2008, էջ. 82
  41. ↑ 41,0 41,1 Jespersen & 1909–1940
  42. ↑ 42,0 42,1 Curme 1931, Curme 1935
  43. ↑ 43,0 43,1 Zandvoort 1945, Linn 2008, էջ. 82
  44. ↑ 44,0 44,1 Fries 1952, Linn 2008, էջ. 83
  45. ↑ 45,0 45,1 Halliday 1984
  46. ↑ 46,0 46,1 Quirk et al. 1985
  47. ↑ 47,0 47,1 Biber et al. 1999
  48. ↑ 48,0 48,1 Huddleston & Pullum 2002
  49. ↑ 49,0 49,1 Carter & McCarthy 2006
  50. ↑ 50,0 50,1 Aarts 2011
  51. ↑ Michael, Ian (1970). English Grammatical Categories and the Tradition to 1800. Cambridge: Cambridge University Press.

Աղբյուրներ

խմբագրել
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Անգլերենի_քերականության_պատմություն&oldid=9805069» էջից