Ամբոնի ճակատամարտ

Ամբոնի ճակատամար
Ամբոն (Ճակատամարտ)
	Ամբոնի ճակատամարտի քարտեզը
Թվական	1942, հունվարի 30-փետրվարի 3
Վայր	3°42′32″ հվ. լ. 128°05′31″ ավ. ե.HGЯO; Ամբոն (կղզի), Մոլուքյան կղզիներ, Հոլանդական արևելահնդկական ընկերություն
Արդյունք	Ճապոնական զորքերի հաղթանակ
Հակառակորդներ
Նիդեռլանդներ; ԱՄՆ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ; Բրիտանական կայսրություն։ Ավստրալիա;	Ճապոնական կայսրություն
Հրամանատարներ
Ջոզեֆ Կապիտց	Իբո Թաքահասի; Թաքեո Իտո (ցամաքային զորքեր)
Կողմերի ուժեր
3900	5300
Կորուստներ
Հոլանդիա` անհայտ; Ավստրալիա` 15 մարդ մահացել է ճակատամարտի ժամանակ, 35-ը վիրավորվել են։; 300 ավստրալիական և հոլանդական գերիներ գնդակահարվել են մարտերի ավարտից հետո։ ; ԱՄՆ` անհայտ։	55 մահ; 135 վիրավոր

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ամբոն (այլ կիրառումներ)

Ամբոնի ճակատամարտ` ցամաքային մարտական գործողորթյուններ Հոլանդական արևելահնդկական ընկերությունում, որը տեղի է ունեցել նույնանուն կղզում 1942 թվականի հունվարի 30-ից փետրվարի 3-ը։ Ճապոնացիներին դիմակայում էին հոլանդական և ավստրալիական զորքերը։ Հայտնի է նաև այն վայրերից մեկը, որտեղ տեղի են ունեցել ճապոնական ռազմական հանցագործությունները։

Կողմերի ուժերԽմբագրել

ԴաշնակիցներԽմբագրել

Պատերազմի սկսվելուց առաջ կղզում տեղակայվում է Մոլուքյան բրիգադը ((KNIL) Թագավորական հոլանդա-օստ-ինդիական բանակը)` թվով 2800 մարդ։ Ավստրալիական զորքերը, կազմված 8-րդ դիվիզիայի երկու գումարտակից և 1100 հոգանոց դիվիզիոնային հրետանիից, կղզի է ժամանում դեկտեմբերի 17-ին։

ՃապոնիաԽմբագրել

Ճապոնական ռազմածովային նավատորմը, առանձնացված ներխուժման համար, բաղկացած էր «Հիրյու» և «Սորյու» ավիակիրներից , «Նատի» և «Հագուրո» ծանր հածանավերից, ինչպես նաև «Դզինցու» թեթև հածանավից և 15 էսմինեցներից^{[Նշում 1]}։ Ցամաքային զորքերը ներառում էին 5300 մարդ 38-րդ դիվիզիայի 228 հետևակային գնդից, և ճապոնական կայսերական նավատորմի ծովային հետևակի ստորաբաժանումը։

ՃակատամարտԽմբագրել

Հունվարի 30-ին ճապոնական ծովային հետևակի ստորաբաժանումները` թվով 1000 մարդ, ափ դուրս եկավ կղզու հյուսիսային մասում, իսկ 228-րդ հետևակային գունդը` հարավային։ Չնայած Ճապոնական ցամաքային զորքերը թվաքանակով ավելին չէին դաշնակիցներից, սակայն զգալիորեն գերազանցում էին ավիացիայում, ծովային և դաշտային հրետանիում, ինչպես նաև տանկերում։

Հունվարի 31-ին ճապոնացիները գրավում են Ամբոն քաղաքը` կղզու հարավ-արևմտյան մասում:Իսկ արդեն հաջորդ օրը` փետրվարի 1-ին, հոլանդական զորքերի զգալի մասը գերի է ընկնում։ Ավստրալիական զորքերը շրջապատի սպառնալիքի տակ ստիպված են լինում նահանջել կղզու հարավարևմտյան հատվածը ^[1]։

Փետրվարի 2-ին Ճապոնական w-9 ականազերծիչը պայթում է հոլանդական ականից և խորտակվում։ Եվս 2 ականազերծիչ վնասվում է ականների պայթյունի հետևանքով։ Փետրվարի 3-ի առավոտյան Էրիի շրջանում շրջափակված ավստրալիական զորքերը հանձնվում են ճապոնացիներին։

Ճապոնական ռազմական հանցագործություններԽմբագրել

Դաշնակիցների կորուստները ճակատամարտում համեմատաբար փոքր էին, սակայն մարտերի ավարտից հետո ճապոնացիները պատահականորեն ընտրում են մոտ 300 հոլանդացի և ավստրալիացի ռազմագերիների և մահապատժի ենթարկում Լախի ռազմական օդանավակայանում։ Ըստ որոշ տվյալների` դա վրեժխնդրություն էր ճապոնական խորտակված ականազերծիչի համար։ Կղզում գերեվարված ավստրալիացիների երեք քառորդը մահանում է մինչև պատերազմի ավարտը` թերսնումից, հիվանդություններից և դաժան վերաբերմունքից^[2]։

1946 թվականին ճապոնական ռազմական ճամբարների անձնակազմից 93 մարդ դատապարտվում է ավստրալիական ռազմական տրիբունալի կողմից։ Ճամբարի ղեկավար Կունիտո Խատակայամեն կախաղանի միջոցով մահապատժի Է դատապարտվում։ Լեյտենանտ Քենրիթի Նակագավան դատապարտվում է 20 տարվա ազատազրկման^[3]։ Դատական գործընթացները հիմք են հանդիսանում ավստրալիական "Արյունոտ երդում" գեղարվեստական ֆիլմի համար, որը թողարկվում է 1990 թվականին։

Ճակատամարտի արդյունքԽմբագրել

Ամբոնի գրավման արդյունքում կղզու վրա տեղակայված Ճապոնական ինքնաթիռները հնարավորություն ստացան մասնակցելու Դարվինի ռմբակոծությանը Ավստրալիայում։

Տես նաևԽմբագրել

Ամբոն (քաղաք)

ՆշումներԽմբագրել

↑ Էսկադրոնային ականակիր

ԾանոթագրություններԽմբագրել

↑ Wigmore, p.428
↑ Peter Stanley, 2002, «Remembering 1942: The defence of the 'Malay barrier': Rabaul and Ambon, January 1942» Archived 2008-10-11 at the Wayback Machine.. Access date: October 21, 2007
↑ Department of Veterans' Affairs (Australia), 2006, «Fall of Ambon: Massacred at Laha» Archived 2012-02-27 at the Wayback Machine.. Access date: October 21, 2007.

ԳրականությունԽմբագրել

ՌուսերենԽմբագրել

«Голландский флот во Второй мировой войне» / А. Крозе; пер. с англ. А. Больных. ISBN 5-17-026035-0 (ООО «Издательство ACT»). ISBN 5-9577-1698-7 (ЗАО НПП «Ермак»). Тираж 4000 экз.
Пол Стивен Далл. Боевой путь Императорского японского флота / Перевод с английского А.Г. Больных. — Екатеринбург: Сфера, 1997. — 384 с. — (Морские битвы крупным планом)