Ամբոխները խելագարված
Ամբոխները խելագարված, Եղիշե Չարենցի պոեմներից՝ գրված 1919 թվականին։
| ' | |
|---|---|
| Տեսակ | գրավոր աշխատություն |
| Ժանր | պոեմ |
| Հեղինակ | Եղիշե Չարենց |
| Երկիր |  ԽՍՀՄ |
| Բնագիր լեզու | հայերեն |
| Գրվել է | 1919 |
| Վիքիդարան | Ամբոխները խելագարված |
1918-19 թվականներին Չարենցը մասնակցել է Ռուսաստանի քաղաքացիական կռիվներին։ Հենց այդ կռիվների տպավորության հիման վրա գրում է «Ամբոխները խելագարված» պոեմը։ «Ամբոխները խելագարված» պոեմում Չարենցը նկարագրում է արդեն իրական հեղափոխական զանգվածներին, որոնք գնում էին նվաճելու հին աշխարհի խորհրդանիշ քաղաքը։ Պոեմում ժողովուրդը դուրս է եկել հին աշխարհը կործանելու, և նոր աշխարհը կառուցելու համար։ Չարենցը մեծարում է ժողովրդի կամքն ու անկոտրուն ոգին[1]։
Սյուժե Խմբագրել
«Ամբոխները խելագարված» պոեմն ունի իրական հիմք։ Պոեմը սկսվում է ողջույն-դիմումով ուղղված բոլոր նրանց, ովքեր պատրաստ են գնալ ինքնազոհության հանուն ազատության։ Չարենցը վստահ էր, որ մարդկության ամբողջ պատմությունը եղել է միայն ճնշման պատմություն։ Հեղափոխական զանգվածները վրեժ էին լուծում այդ պատմության համար։ Իսկ կայարանում և քաղաքում գտնվում է ժողովրդի թշնամին։ Պոեմի 10 գլուխները նկարագրում են ռազմադաշտը, պատմում են գրոհի նախապատրաստման և կայարանի գրավման մասին։ Մնացած 7 գլուխները գիշերային սպասողական տագնապի մասին են։
Կառուցվածք Խմբագրել
Պոեմը սկսվում է ժողովրդական դյուցազնավեպերի հրովարտակը հիշեցնող դիմումով։ «Խելագարված ամբոխների» բանակը տարածվել է անծայրածիր դաշտում։ Չարենցի նպատակը ոչ թե հեղափոխության համայնապատկերը ներկայացնելն էր, այլ նրա համամարդկային բովանդակության բացահայտումը։ Պոեմն այնպես է կառուցված, որ կռվող «ամբոխների» նպատակը խորհրդանշող արևի ճանապարհին ընկած են կայարանը և քաղաքը՝ հին աշխարհի խորհրդանիշները։ Կայարանն արդեն գրավել են, քաղաքն էլ պիտի գրավեն, որ հասնեն արևին։ Ամբոխների միասնական կամքով և հերոսական ոգեշնչումով ծավալվում է ճակատամարտը երկաթուղային կայարանի ու քաղաքի գրավման համար, որի նկարագրությանն են նվիրված պոեմի մյուս մասերը՝ 4-16-րդ գլուխները։ Ահա և «ամբոխների» հուժկու ընթացքը դեպի արևը, որով էլ ավարտվում է պոեմը։
Աչքերն հառած հեռու-հեռուն կարմիր վառվող արեգակին
Արևավառ հեռուներում նրանք արեգակի հրով վառված՝
Հոծ խմբերով հազարանուն, արեգակի հրով վառված՝
Դեպի արևն էին գնում ամբոխները խելագարված…
Պոեմի լեզուն և ռիթմը Խմբագրել
Պոեմն ունի պատշաճ բառապաշար։ Պոեմում ներկայացված էին նաև խորհրդանշական պատկերներ, որոնք ավելի հստակ են դարձնում հեղինակի գաղափարը։ Շատ են դիպուկ և բազմանշանակ փոխհարաբերությունները, համեմատեւթյունները, մակդիրները։
Պոեմն աչքի է ընկնում նաև ռիթմիկական բազմազանությամբ։ Չարենցի ժողովրդական էպոսների ոգով ու ոճով հերոսական վիպերգ է գրել աշխարհը վերափոխելու կոչված այն իրադարձությունների մասին, որոնց հետ կապում էր նաև իր հայրենիքի ապագան։ Այդ բնույթից է բխում բանաստեղծի չափազանցությունները, որոնք թափ ու ռիթմ են հաղորդում պոեմի ոճին[2]։
Ծանոթագրություններ Խմբագրել
- ↑ Չարենց – «Ամբոխները խելագարված»(չաշխատող հղում)
- ↑ Չարենցի Ամբոխները խելագարված պոեմի վերլուծությունը(չաշխատող հղում)