Վիքիպեդիա

Ալեխանդրա Պիսարնիկ

արգենտինացի բանաստեղծ, վիպասան, թարգմանիչ

Ալեխանդրա Պիսարնիկ (իսպ.՝ Alejandra Pizarnik, ի ծնե՝ Ֆլորա Պիզարնիկ, ապրիլի 29, 1936(1936-04-29)[1][2][3][…], Ավելյանեդա, Բուենոս Այրես, Արգենտինա[4][2][5] - սեպտեմբերի 12, 1972(1972-09-12)[1][2][3][…], Բուենոս Այրես, Արգենտինա[4][5]), արգենտինացի բանաստեղծուհի, վիպասան, թարգմանչուհի։

Ալեխանդրա Պիսարնիկ
Alejandra Pizarnik
Ծնվել էապրիլի 29, 1936(1936-04-29)[1][2][3][…]
ԾննդավայրԱվելյանեդա, Բուենոս Այրես, Արգենտինա[4][2][5]
Վախճանվել էսեպտեմբերի 12, 1972(1972-09-12)[1][2][3][…] (36 տարեկան)
Վախճանի վայրԲուենոս Այրես, Արգենտինա[4][5]
ԳերեզմանLa Tablada Cemetery[6]
Մասնագիտությունլեզվաբան, օրագրի հեղինակ, բանաստեղծուհի, թարգմանչուհի, գրական քննադատ և գրող
Լեզուիսպաներեն
ՔաղաքացիությունԱրգենտինա
ԿրթությունՓարիզի համալսարան և Բուենոս Այրեսի համալսարանի փիլիսոփայության և գրականագիտության ֆակուլտետ
Ժանրերպոեզիա և էսսե
Պարգևներ
 Alejandra Pizarnik Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

1934 թվականին Ռովնոյից Արգենտինա ներգաղթած հրեաներ Էլի Պիզարնիկի և Ռեյզլ Բրոմկերի կրտսեր դուստրն էր։ Սովորել է հրեական դպրոցում։ Դեռևս պատանեկան հասակից, վախենալով գիրանալ, սկսել է օգտագործել ամֆետամիններ, կորցրել քունը, տառապում էր կակազումով, կորյակների գոյությամբ և ասթմայով։ Սովորել է Բուենոս Այրեսի համալսարանի փիլիսոփայության և լրագրության ֆակուլտետում՝ ուսումը համատեղելով հայտնի նկարիչ Խուան Բատլե Պլանասի մոտ գեղանկարչության դասերի հետ։ Համալսարանում սկսել է ընթերցել Կիերկեգորին, Ջոյսին, Պրուստին, Բրետոնին, սյուրռեալիստներին, թարգմանել է Էլուարի բանաստեղծությունները։ 1954 թվականին, անձի երկվության սիմպտոմներ նկատելով, սկսել է այցելել հոգեվելուծաբան Լեոն Օստրովին։

Հերթական անգամ հոգեբուժարանից վերադառնալուց հետո ինքնասպանություն է գործել՝ ընդունելով սեկոնալի մահացու չափաբաժին։

Ստեղծագործական շրջան խմբագրել

Պիսարնիկի բանաստեղծությունները և լիրիկական արձակը, որոնք Լոթրեամոնի, Ռեմբոյի, Արտոյի փնտրտուքներից հասնում են համարյա ինքնաոչնչացման, որոնք տոգորված են մահվան մոտիվներով, սեփական «ես»-ում իր սոցիալական և սեռական դիմանկարը գտնելու անկատար հույով, մոռացության անդիմադրելի տենչով և չգոյությամբ։

1960—1964 թվականներին ապրել է Փարիզում, ծանոթացել Խուլիո Կորտասարի, որը ընկերացել և նամակագրական կապ է հաստատել Ալեխանդրայի հետ, նվիրել նրան մի քանի բանաստեղծություն, Օ. Պասի, Իտալո Կալվինոյի, Անդրե Պիեռ դե Մանդյագրի, Ռոժե Կայուի հետ։ 1960-ականներին հրատարակել է հոդվածներ Խուլիո Կորտասարի մասին, հարցազրույց վերցրել Բորխեսից, գրել Անրի Միշոյին, Արտոյին, Բրետոնի մասին։ Բուենոս Այրեսյում մտերիմ է եղել սյուրռեալիստների ակումբի անդամների հետ (Է. Մոլինա, Ա. Հիրրի, Օ. Օրոսկո, Ռ. Խուարրոս)։ Թարգմանել է Արտոյի, Անրի Միշոյի, Էմի Սեզարի, Իվ Բոնուֆի, Սալվատորե Կվազիմոդոյի բանաստեղծությունները, Մարգարետ Դյուրասի, Անդրե Պիեռ դե Մանդյագրի արձակը։

Հայտնություն խմբագրել

1966 թվականին ստացել է Բուենոս Այրեսի գրական մրցանակը պոեզիայի ասպարեզում։ Պիսարնիկի բանաստեղծությունները և արձակը թարգմանվել են անգլերեն, գերմաներեն, ֆրանսերեն, իտալերեն, պորտուգալերեն, շվեդերեն, չեխերեն, սլովեներեն և այլ լեզուներով։ Ավելյանդայում, որտեղ անցել է նրա մանկությունը, տեղադրված է հուշարձան։

Պիսարնիկի հիշատակին է նվիրված Կրիստոֆ Կուրցմանի «Երաժշտական դժոխք» սկավառակը։

Ստեղծագործություններ խմբագրել

  • La tierra más ajena / Ամենաօտար երկիրը (1955),
  • La última inocencia / Վերջին մաքրությունը (1956,
  • Las aventuras perdidas / Անխոհեմ արկածներ (1958),
  • Arbol de Diana / Դիանայի ծառը (1962,
  • Los trabajos y las noches / Գործեր և գիշերներ (1965),
  • Extracción de la piedra de la locura / Հիմարության քարի առանձնացումը (1968,
  • Nombres y figuras / Անուններ և դեմքեր (1969),
  • El Infierno musical / Երաժշտական դժոխք (1971),
  • Los pequeños cantos / Լակոնիկ երգեր (1971),
  • La condesa sangrienta / Արյունոտ կոմսուհին (1971,
  • Zona prohibida / Արգելված գոտի (1982, հետմահու, հեղինակի նկարներով).

Ազատ հրատարակություններ խմբագրել

  • El deseo de la palabra. Barcelona: Ocnos, 1975 (ընտրյալ բանաստեղծություններ և արձակ).
  • Poemas. Buenos Aires: Centro Editor de América Latina, 1982.
  • Textos de Sombra y últimos poemas/ Olga Orozco y Ana Becciú, eds. Buenos Aires: Sudamericana, 1982.
  • Obras Completas. Buenos Aires: Corregidor, 1993 (բանաստեղծությունների լիակատար ժողովածուն և ընտրյալ արձակներ).
  • Correspondencia Pizarnik/ Ivonne Bordelois, ed. Buenos Aires: Editorial Planeta Argentina, 1998 (նամակներ).
  • Prosa completa. Barcelona: Lumen, 2002
  • Diarios. Barcelona: Lumen, 2003 (օրագրեր 2005, 2007 հրատարակություն).
  • From the Forbidden Garden: Letters to Antonio Beneyto. Lewisburg: Bucknell UP, 2004 (նամակներ).
  • Nueva correspondencia Pizarnik/ Ivonne Bordelois y Cristina Piña, eds. Monterrey: Universidad Autónoma de Nuevo León, Editorial Buró Blanco, Posdata Editores; Guadalajara: Imprenta Pandora, 2012 (նոր նամակներ)

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Printemps des poètes (ֆր.)
  6. ↑ https://es.findagrave.com/memorial/7023907/alejandra-pizarnik
  7. ↑ https://www.gf.org/fellows/all-fellows/alejandra-pizarnik/
  8. ↑ https://uglyducklingpresse.org/publications/a-tradition-of-rupture/

Գրականություն խմբագրել

  • Aristeguieta J. Alejandra Pizarnik, genio poético. Caracas: Sucre, 1972.
  • Piña C. La palabra como destino. Un acercamiento a la poesía de Alejandra Pizarnik. Buenos Aires: Botella al Mar, 1981.
  • Alejandra Pizarnik. A Profile/ Frank Graziano, ed. e intr. Durango: Logbridge Rhodes, 1987.
  • Koremblit B.E.Todas las que ella era. Ensayo sobre Alejandra Pizarnik. Buenos Aires: Ediciones Corregidor, 1991.
  • Piña C.Alejandra Pizarnik. Buenos Aires: Editorial Planeta, 1991.
  • Graziano F. Alejandra Pizarnik. Semblanza. México: Fondo de Cultura Económica, 1992.
  • Goldberg F.F. Alejandra Pizarnik: «Este espacio que somos». Gaithersburg: Hispamérica, 1994.
  • Haydu S.H. Alejandra Pizarnik: evolución de un lenguaje poético. Washington: Organization of American States, 1996.
  • Bajarlía J.J. Alejandra Pizarnik. Anatomía de un recuerdo. Buenos Aires: Editorial Almagesto, 1998.
  • Piña C. Poesía y experiencia del límite. Leer a Alejandra Pizarnik. Buenos Aires: Botella al Mar, 1999.
  • Aira C. Alejandra Pizarnik. Barcelona: Ediciones Omega, 2001.
  • Reflexiones: ensayos sobre escritoras hispanoamericanas contemporáneas/ Priscilla Gac-Artigas, ed. Vol.II. New Jersey: Ediciones Nuevo Espacio, 2002
  • Cohen S. El silencio de los poetas: Pessoa, Pizarnik, Celan, Michaux. Buenos Aires: Editorial Biblos, 2002
  • Negroni M. El testigo lúcido: la obra de sombra de Alejandra Pizarnik. Rosario: Beatriz Viterbo Editora, 2003.
  • Depetris C. Aporética de la muerte: estudio crítico sobre Alejandra Pizarnik. Madrid: UAM Ediciones, 2004
  • Árbol de Alejandra: Pizarnik reassessed/ Fiona J. Mackintosh, Karl Posso, eds. Woodbridge: Tamesis; Rochester: Boydell & Brewer, 2007
  • Percia M. Alejandra Pizarnik, maestra de psicoanálisis. Córdoba: Alción Editora, 2008
  • Calafell Sala N. Sujeto, cuerpo y lenguaje en los Diarios de Alejandra Pizarnik. Córdoba: Babel Editorial, 2008
  • Venti P. La escritura invisible: el discurso autobiográfico en Alejandra Pizarnik. Barcelona: Anthropos, 2008
  • Alejandra/ Ivonne Bordelois, Pedro Cuperman, eds. Syracuse: Punto de Contacto/Point of Contact, 2010
  • Gallo P. El decir de lo indecible: los rodeos del deseo en la obra de Alejandra Pizarnik. Montevideo: Estuario Editora, 2011
  • Piña C. Límites, diálogos, confrontaciones: leer a Alejandra Pizarnik. Buenos Aires: Corregidor, 2012

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեխանդրա Պիսարնիկ» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալեխանդրա_Պիսարնիկ&oldid=9141434» էջից