Հայկաձոր (Ռուսաստան)
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Հայկաձոր (այլ կիրառումներ)
Հայկաձոր (ռուս.՝ Гай-Кодзор - Գայ-Կոձոր), հայաբնակ գյուղ Ռուսաստանի Դաշնության Կրասնոդարի երկրամասի Անապա քաղաքի մունիցիպալ կազմավորման մեջ։ Գտնվում է Անապայից 9 կմ հարավ-արևելք, ծովի մակարդակից 142 մ բարձրության վրա, նախալեռներում։ Հայկաձորի գյուղական օկրուգի վարչական կենտրոնն է։
| Գյուղ | |||
|---|---|---|---|
| Հայկաձոր | |||
| Гай-Кодзор | |||
.jpg) Հայկաձորի Սուրբ Սարգիս եկեղեցին, խաչքարի տոն | |||
| Երկիր |  Ռուսաստան | ||
| Դաշնային սուբյեկտ | Կրասնոդարի երկրամաս | ||
| Քաղաքային օկրուգ | Անապայի քաղաքային օկրուգ | ||
| Հիմնադրված է | 1908 թ. | ||
| Այլ անվանումներ | մինչև 1925 — Գալկինա Շչել | ||
| Տվյալ կարգավիճակում | 1925 թվականից | ||
| ԲԾՄ | 142 մ | ||
| Կլիմայի տեսակ | Միջերկրածովյան | ||
| Պաշտոնական լեզու | ռուսերեն | ||
| Բնակչություն | 2968 մարդ (2010[1]) | ||
| Ազգային կազմ | Հայեր | ||
| Կրոնական կազմ | Հայ Առաքելական եկեղեցի | ||
| Տեղաբնականուն | հայկաձորցի | ||
| Ժամային գոտի | UTC+3 | ||
| Հեռախոսային կոդ | (+7)86133 | ||
| Փոստային դասիչ | 353433 | ||
| Ավտոմոբիլային կոդ | 23, 93 | ||
| ՕԿԱՏՕ | 032 038 062 | ||
| |||
Բնակչություն և տնտեսություն խմբագրել
Համաձայն 2002 թվականի տվյալների, գյուղն ուներ 2917 բնակիչ, իսկ 2010 թվականին, գյուղում արդեն ապրում էր 2968 մարդ, հիմնականում հայեր, ովքեր զբաղվում են հացահատիկային բույսերի և արևածաղկի մշակությամբ, այգեգործությամբ, խաղողագործությամբ և անասնապահությամբ։
Խորհրդային տարիներին գյուղի կոլտնտեսությունն ամենահարուստներից մեկն էր։ Ներկայումս զարգացած է հատկապես խաղողագործությունը, որը զբաղեցնում է շուրջ 70 հեկտար հողատարածք։ Խաղողի 14 տեսակներ բերվել են Ֆրանսիայից, որոնք նախկինում Ռուսաստանում չէին աճեցվում։ Գինեգործության փոքրածավալ արտադրությունը գյուղի տնտեսությանը թույլ է տալիս ստանալ բարձր որակի գինու տեսականի։
Պատմությունը խմբագրել
Գյուղի տարածքում 1908 թվականին առաջացած բնակավայրն ի սկզբանե կոչվել է Գալկինա Շչել` այդ տարածքը վարձակալությամբ տրամադրող կալվածատիրոջ անունով (Գալկին)։ Վերջինս հողատարածքը իր հերթին վարձակալել էր Ռաևսկայա ստանիցայի կազակներից` 1880-ական և 1915-1916 թվականներին։ Այդ նույն 1915-1916 թվականներին, այստեղ հաստատվել են մի քանի տասնյակ հայ ընտանիքներ, ովքեր գաղթել էին Տրապիզոնից։
Հայկաձորը հիմնադրվել է Գալկինա Շչել բնակավայրի հողատարածքի վրա, որտեղ հիմնադրվել էին նաև հինգ այլ հայկական փոքրիկ խուտորներ, որոնց թվում էր նաև Աշխատանքը։ Նշված գյուղերում բնակչության աճի արդյունքում և բնակավայրի մեծանալուն զուգընթաց, նպատակ է դրվել կառուցել դպրոց, մանկապարտեզ, ակումբ և բուժկայան։ 1925 թվականի հոկտեմբերի 8-ին, բնակիչների որոշմամբ գյուղն անվանափոխվել է և դարձել Հայկաձոր[2]։
Մշակույթը խմբագրել
Ներկայումս գյուղն ունի միջնակարգ դպրոց, մանկապարտեզ, ակումբ և բուժկայան։ Գործում է հայկական «Աղբյուր» պարի խմբակը, որը ելույթներ է ունենում Կրասնոդարի երկրամասում նշվող հայկական տոնախմբությունների, ինչպես նաև մունիցիպալ կազմավորման կողմից նշվող զանգվածային արարողությունների ժամանակ։ Պարի խմբակը ելույթներ է ունենում ազգային տարազով, ունի իր մեծածավալ պարացանկն ու երգացանկը։
Գյուղում գտնվում է նաև «Արին-Բերդ» հայկական մշակութային կենտրոնը։ Դա մշակութային համալիր է, որը ներառում է ռեստորան, հանդիսությունների սրահ, սրճարան, հայկական շուկա, ելույթների համար նախատեսված բացօթյա սրահ։ Համալիրը կառուցվել է 2008 թվականին՝ գյուղի 100-ամյա հոբելյանի տոնակատարության շրջանակներում։ Այն կառուցված է Տիգրան Մեծի ժամանակների ոգով, իսկ մուտքի մոտ հյուրերին դիմավորում են սեպուհների և ազատների ոճով հագնված աշխատակիցները։ Համալիրում, հայկական տոների առիթով մշտապես իրականացվում են տոնախմբություններ, ինչպես նաև կազմակերպվում են ցուցահանդեսներ։ Ելույթներ են ունենում նաև հայկական մշակութային համույթներն ու խմբերը։
Կրոն խմբագրել
1997 թվականին գյուղում կառուցվել է հայկական եկեղեցի (Սուրբ Սարգիս), որտեղ տեղադրված է նաև խաչքար։ Յուրաքանչյուր տարի, մայիսի վերջին կիրակի օրը, նշվում է «Խաչքարի օրը»։
Եկեղեցու կողքին կառուցվել է ժամատուն (Սուրբ Գևորգ), որն օծվել է 2016 թվականին։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Атабекян Н. В., Григорян К. Э. и др. Армяне села Гайкадзор (этнографические заметки). Центр понтийско-кавказских исследований. Краснодар, 1995 Արխիվացված 2016-03-05 Wayback Machine
- Гололобов И. В. Свадебная обрядность армян села Гайкадзор. Центр понтийско-кавказских исследований. Краснодар, 1995 Արխիվացված 2016-03-05 Wayback Machine
- Արին-Բերդ մշակութային կենտրոնի բացման մասին
- Խաղողագործությունը Հայկաձորում
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ 
|