Ֆիկոբիլիններ

Ֆիկոբիլինները (հունարեն φύκος - ջրիմուռներից) կարմիր ջրիմուռների, կրիպտոֆիտի և ցիանոբակտերիաների (կապտականաչ ջրիմուռներ) տետրապիրոլային գունանյութեր են:Ֆիկոբիլինը ֆիկոբիլիպրոտենների քրոմոֆորային խումբն է `ջրիմուռների լույսը հավաքող համալիրի թթվային ջրային լուծվող գնդաձև քրոմոպրոտեինները:Որպես կանոն, ֆիկոբիլինները ներկայացված չեն առանձին մոլեկուլներով, բայց սպիտակուցներով բարդույթներ են կազմում ՝ ֆիկոբիլիպրոտեիններ (քրոմոպրոտեիններ)։

Ջրիմուռներում ամենատարածված կարմիր ֆիկոերիտրինները `կլանման առավելագույն λmax = 560-570 նմ և կապույտ ֆիկոցիանները` λmax = 610 նմ, տեսակների մեծամասնությամբ, որոնք պարունակում են ֆիկոէրիթրիններ և ֆիկոցիանիններ:Ֆիկոէրիթրինների և ֆիկոցիանների հարաբերակցությունը կախված է ջրիմուռների միջավայրում լույսի սպեկտրալ կազմից.լույսի ներքո կանաչ լույսի գերակշռությունը աճի ընթացքում խորության վրա `ջրի կողմից սպեկտրի կարմիր մասի կլանման պատճառով, հանգեցնում է սպեկտրի այս մասում կլանվող ֆիկոէրիթրինի սինթեզին, ջրի մակերևույթին բավարար կարմիր լուսավորությամբ գերակշռում է ֆիկոցիանների սինթեզը:Ֆիկոբիլինները փայլում են որոշակի լուսային տիրույթում, ուստի սովորաբար դրանք օգտագործվում են քիմիական հետազոտություններում, օրինակ ՝ ֆիկոբիլիպրոտեինները կապված են հակամարմինների հետ այս տեխնիկան հայտնի է որպես իմունոֆլուորեսցենտ։

Սորտեր

Գոյություն ունի ֆիկոբիլինների 4 տեսակ`

• կարմիր ֆիկոէթրոբիլին
• նարնջագույն Ֆիկովիոլոբիլին
• կապույտ Ֆիկովիոլոբիլին (հայտնի է նաև որպես ֆիկոբիլիվիոլին), որը հայտնաբերվել է ֆիկոէրիթրոցիանիայում
• կապույտ Ֆիկովիոլոբիլին (հայտնի է նաև որպես ֆիկոբիլվերդին)։

Դրանք կարելի է գտնել `զուգակցված ֆիկոբիլիպրոտեինի հետ տարբեր համադրություններով, ինչը նրանց տալիս է սպեկտրալ առանձնահատկություններ։

Կառուցվածքային կապը այլ մոլեկուլների հետ

Քիմիապես ասած ՝ ֆիկոբիլինները բաղկացած են պիրոլային օղակների (տետրապիրոլներ) բաց շղթայից և կառուցվածքային առումով նման են լեղու գունանյութի բիլիրուբինին, որը բացատրում է նրանց անունը:Ֆիկոբիլինները շատ մոտ են լուսազգայուն բույսերի գունանյութերին ՝ ֆիտոխրոմներին, որոնք նույնպես բաղկացած են չորս պիրոլներից բաղկացած բաց շղթայից:Քլորոֆիլները նույնպես բաղկացած են պիրոլներից, բայց այնտեղ դրանք կազմակերպվում են օղակի մեջ և կենտրոնում պարունակում են մետաղական ատոմ։

Գրականություն

• Г. Бриттон. Биохимия природных пигментов. М: Мир, 1986
• O'Carra P., Murphy R. F., Killilea S. D. The native forms of the phycobilin chromophores of algal biliproteins. A clarification (англ.) // Biochem. J. (англ.)русск. : journal. — 1980. — May (vol. 187, no. 2). — P. 303—309.