Ֆիլոգենեզ

Ֆիլոգենեզը կամ ֆիլոգենյան (այլ.-հուն. φῦλον, phylon — տեսակ, ռասա և այլ.-հուն. γενετικός, genetikos — ծննդյան հետ կապված) ուսումնասիրում է օրգանիզմների պատմական զարգացումը։ Կենսաբանությունում այս գործընթացը դիտարկվում է ըստ որոշակի ժամանակահատվածների։ Կենսաբանական դասակարգումը հիմնված է ֆիլոգենեզի վրա, սակայն մեթոդաբանորեն կարող է տարբերվել օրգանիզմների ֆիլոգենետիկ ներկայացումից։

Նկարագրություն

ֆիլոգենետիկ ծառ

Ֆիլոգենեզը էվոլյուցիան դիտարկում է որպես մի գործընթաց, որտեղ գենետիկ գիծը՝ նախնիներից ժառանգներին, բաժանվում է ժամանակահատվածների, և նրա առանձին ճյուղերը կարող են ենթարկվել որոշակի փոփոխությունների կամ անհետանալ։ Այսօրվա դրությամբ ֆիլոգենետիկ ծառի ճյուղավորման մասին գիտելիքները ձեռք են բերվել կենդանի օրգանիզմների դասակարգումը կառուցելու միջոցով, որը սկզբնապես ծրագրվել է Կարլ Լիննեյի կողմից՝ որպես ողջ բնության "բնական համակարգի" արտացոլում (այդ թվում՝ ոչ կենդանի)։ Հետագայում պարզվել է, որ նման "բնական համակարգ" գոյություն չունի, Իսկ այն, ինչ Կ.Լիննեյը ստանձնել է կենդանիների և բույսերի մոտ այդ համակարգի դրսևորման համար, Ֆիլոգենիա է, այսինքն՝ կենսաբանական էվոլյուցիայի արդյունք է։ Ֆիլոգենիայի ավելի արդյունավետ վերլուծության համար Ներկայումս մշակվում են սկզբունքներ, որոնցում դասակարգման ձայնագրման մեթոդը կատարելագործվում է Լինեևսկու համեմատ, ինչը թույլ է տալիս ավելի ադեկվատ ձևով գրել ֆիլոգենիային դասակարգումը և շարունակել դրա վերլուծությունը։ Ֆիլոգենիայի վերլուծությունը հեռու է ավարտված լինելուց, քանի որ անցյալում տեղի ունեցած մեկ անգամ չկրկնվող էվոլյուցիոն իրադարձությունների հայտնաբերումն է, և այդ պատճառով կարող է իրականացվել միայն անուղղակի մեթոդներով։ Վերականգնման և Ֆիլոգենեզի համար անհրաժեշտ է առավել ամբողջական գիտելիքներ տեսակների բազմազանության մասին։ Սակայն ներկայումս գիտությանը դեռևս հայտնի է միայն երկրի վրա ապրող կենդանի օրգանիզմների տեսակների մի փոքր մասը և անցյալում երկրի վրա ապրող տեսակների փոքր մասը։

Տես նաև

• ֆիլոգենետիկա
• Օնտոգենեզ
• Էվոլյուցիա