Օրինագիծ պի թվի մասին
Օրինագիծ պի թվի մասին, 1897 թվականի թիվ 246 օրինագիծը, որը քնարկվել է Ինդիանայի գլխավոր ասամբլեայի նիստում։ Մաթեմատիկական ճշմարտություն օրենսդրորեն հաստատելու ամենահայտնի փորձերից մեկն է։ Առաջարկվող օրինագծի հիմնական արդյունքը շրջանի քառակուսացման լուծումն է, սակայն օրինագծից բխում է, մասնավորապես, որ π = 3,2:
Օրինագիծը այդպես էլ չի դարձել օրենք Պերդյու համալսարանի պրոֆեսոր Քլարենս Վալդոյի միջամտության շնորհիվ, որը քվեարկության օրերին պատահաբար եղել է օրենսդիր մարմնում։
Մաթեմատիկական բովանդակություն խմբագրել
Շրջանի քառակուսացման խնդիրը միայն կարկինի ու քանոնի օգնությամբ լուծելու անհնարինությունը 1882 թվականին ապացուցել է Ֆերդինանդ ֆոն Լինդեմանը։ π թվի մոտավորությունները, որոնք որակով գերազանցում են օրինագծում օգտագործվածներին, հայտնի են եղել հնագույն ժամանակներից։
Պատմություն խմբագրել
1894 թվականի բժիշկ և սիրողական մաթեմատիկոս Էդվարդ Ջ․Գուդվինը համոզված էր, որ գտել է շրջանի քառակուսացման ճիշտ ձևը[1][2]։ Նա պետական ներկայացուցիչ Թեյլոր Ռեքորդին առաջարկել է մի օրինագիծ, որը պարունակում է մի շարք մաթեմատիկական դրույթներ։ Սա ինքնին տարօրինակ էր, նույնիսկ եթե հաշվի չառնվեն այդ փաստաթղթում եղած մաթեմատիկական սխալներ։
Օրինագծի լեզուն և դրա թեման շփոթության մեջ են գցել Ինդիանայի ներկայացուցիչների պալատի (անգլ.՝ Indiana House of Representatives) անդամներին։ Օրինագիծը փոխանցվել է Կրթության հանձնաժողովին, որը դրական է արձագանքել դրան[3], որից հետո օրինագիծն ընդունվել է պալատի կողմից փետրվարի 6-ին[4]:390 միաձայն քվեարկությամբ[3]։
Օրինագծի մասին լուրը արձագանք է ստացել Ինդիանապոլիսի Der Tägliche Telegraph գերմանալեզու թերթում։
Բանավեճի ավարտին պրոֆեսոր Վալդոն ժամանել է Ինդիանապոլիս՝ Ինդիանայի գիտությունների ակադեմիայի համար տարեկան հատկացում ապահովելու համար։ Նրան տվել են օրինագիծը և առաջարկել են ծանոթանալ դրա հեղինակի հետ։ Նա հրաժարվել է՝ ասելով, որ արդեն ճանաչում է բավականաչափ խելագարների[3]։
Մինչ օրինագիծը հասել է Ինդիանայի Սենատ, Վալդոն զգուշացրել էր սենատորներին։ Օրինագիծը քննարկող հանձնաժողովը անբարենպաստ արձագանք է տվել, և Սենատը հետաձգել է քննարկումը մինչև փետրվարի 12-ը[4]:386:
Օրինագիծը գրեթե ընդունվել է, բայց կարծիքը փոխվել է, երբ սենատորներից մեկն ասել է, որ օրենսդիր մարմինը բավարար լիազորություններ չունի մաթեմատիկական ճշմարտությունը որոշելու համար[4]:391: Դա նաև իր ազդեցությունն է ունեցել, երբ խոշոր թերթերը, ինչպիսին է Chicago Tribune-ը, սկսել են ծաղրել ստեղծված իրավիճակը[4]:390: Արդյունքում օրինագծի քննարկումը հետաձգվել է անորոշ ժամանակով։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Dudley, Underwood Legislating Pi // Mathematical cranks. — Cambridge University Press, 1992. — С. 195. — ISBN 0-88385-507-0
- ↑ Edward J. Goodwin (July 1894) "Quadrature of the circle, " American Mathematical Monthly, 1(7): 246—248.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Indiana pi story на сайте Университета Пердью
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Hallerburg, Arthur E. «House Bill No. 246 Revisited».
Գրականություն խմբագրել
- "Indiana's squared circle" by Arthur E. Hallerberg (Mathematics Magazine, vol. 50 (1977), pp. 136–140) gives a good account of the bill.
- David Singmaster, in "The legal values of pi" (Mathematical Intelligencer, vol. 7 (1985), pp. 69–72) finds seven different values of pi implied in Goodwin's work.
- Petr Beckmann, A History of π. St. Martin's Press; 1971.
- Dudley, Underwood (1992), «Legislating Pi», Mathematical Cranks, MAA spectrum, Cambridge University Press, էջեր 192 sq, ISBN 0-88385-507-0
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- The Straight Dope — Did a state legislature once pass a law saying pi equals 3?Արխիվացված 2019-12-21 Wayback Machine
- Alabama Changes the Value of Pi