Տիրազուրկ գույք, քաղաքացիական իրավունքում գույք, որը սեփականատեր չունի, կամ որի սեփականատերն անհայտ է։

Տիրազուրկ է համարվում այն գույքը, որը չունի սեփականատեր, կամ որի սեփականատերն անհայտ է կամ հրաժարվել է դրա նկատմամբ սեփականության իրավունքից[1]։

Ոչ ոքի գույք (լատիներեն Res nullius) հայեցակարգը վերադառնում է հռոմեական իրավունքին, որը թույլ էր տալիս նման բանի նկատմամբ սեփականության հաստատում «օկուպացիայի» միջոցով (առգրավում տիրելու նպատակով (լատիներեն Res nullius cedit primo occupanti)[2]։

Պատմություն խմբագրել

Պատմականորեն վայրի կենդանիները, ձկները, թռչունները, նոր հայտնաբերված կամ նախկինում երբեք մշակված հողերը կոչվում էին ոչ մարդու իրեր. այսօր գործնականում չկան այդպիսի իրեր, որոնք պատկանել են առաջինին, ով դրանք վերցրել է. միայն այն բաները, որոնք սկզբունքորեն անկառավարելի են (օդ) կամ սպառողական արժեք չունեն[3]։ Ժամանակակից իրավական համակարգերում տիրազուրկ իրը քաղաքացիական շրջանառության մեջ վերադարձնելու կարգ է նախատեսված[4]։

Տիրազուրկ գույք ԽՍՍՀ-ում խմբագրել

Տիրազուրկ գույք դատարանի որոշմամբ վեր է ածվում պետական սեփականության, այդ մասին ֆինանսական մարմինների՝ դատարան դիմելու օրվանից մեկ տարի անցնելուց հետո։ Կոլտնտեսային ծխին պատկանած Տիրազուրկ գույք անցնում է կոլտնտեսությանը (տես ԽՍՍՀ քաղաքացիական օրենսգիրք, հոդված 145)։ Տիրազուրկ գույք տարբերվում է անժառանգ գույքից։

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. Տիրազուրկ գույք
  2. Римское частное право: учебник. Wolters Kluwer Russia, 2010. С. 220.
  3. Саулин Максим Юрьевич. О некоторых вопросах о праве собственности на объекты животного мира в РФ // Социально-политические науки. 2013. № 4.
  4. БРЭ том 3 страница 429 Бесхозяйная вещь
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 12, էջ 16