Տեխնոլոգիական պարադիգմա
Տեխնոլոգիական պարադիգմա (անգլ.՝ Technological paradigm), փոխկապակցված, ընդհանուր տեխնոլոգիական մակարդական ունեցող և սինխրոնապես զարգացող տեխնոլոգիաների ամբողջություն։ Տնտեսության մեջ գերակշռող տեխնոլոգիական պարադիգմաների փոփոխությունը կանխորոշում է գիտատեխնիկական առաջընթացի անհամաչափ զարգացումը։ Տվյալ թեմայի առաջատար հետազոտողների թվում են Սերգեյ Գլազիևը en և Կառլոտա Պերերսը en[1][2]:
Ժամանակաշրջաններ խմբագրել
Ընդունված է, որ աշխարհը անցել է տեխնոլոգիական 5 պարադիգմա, իսկ այժմ հասունանում է 6-րդ պարադիգման[3][4][5][6]։ Ռուս հետազոտողներ Վլադիմիր Լեպսկին և Ի.Ա. Պրոխորովը փորձում են կանխատեսել 7-րդ տեխնոլոգիական պարադիգմայի հիմնական հատկանիշները[7]։
| № | Բովանդակություն | Սկիզբ | Սկզբնական նշանավոր իրադարձություն |
|---|---|---|---|
| I | Արդյունաբերական առաջին հեղափոխության սկիզբ | 1772 | Ռիչարդ Արքրայթի կողմից Water frame մանամեքենայի ստեղծումը և իր կողմից Cromford Mill en գործարանի հիմնադրումը։ |
| II | Գոլորշու դարաշրջան | 1825 | Locomotion № 1 շոգենավ, Սթոքթոն և Դարլինգթոն երկաթուղու կառուցում։ |
| III | Երկաթի դարաշրջան (Արդյունաբերական երկրորդ հեղափոխություն) | 1875 | Բեսեմերյան գործընթացի հայտնագործություն, Փիթսբուրգում Բեսեմերի կոնվերտերի հիման վրա Edgar Thomson Steel Works en գործարանի ստեղծումը։ |
| IV | Նավթի դարաշրջան | 1908 | Ժապավենային կոնվեյերի ներմուծումը Հենրի Ֆորդի ձեռնարկություններում, Ford Model T ավտոմեքենայի արտադրության սկիզբ։ |
| V | Համակարգիչների և հեռահաղորդակցության դարաշրջան (Գիտատեխնիկական հեղափոխություն) | 1971 | Սիլիկոնային հովիտ անվանման առաջին օգտագործում, Intel 4004 առաջին միկրոմշակչի ի հայտ գալը։ |
| VI | Նանոտեխնոլոգիաներ | 2004 | Գրաֆեն, 2004 թվականի հոկտեմբերին Մանչեսթերի համալսարանում ստացած ածխածնի ատոմների միաշերտ։ |
| VII | Մետակոգնիտիվ տեխնոլոգիաների, նոր մարդաբանության դարաշրջան (?) | 2060 (?) | ? |
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Freeman, C., Clark, J., and Soete, L. 1982. Unemployment and Technical Innovation, Pinter, London, 0861872126
- ↑ Dosi, G. 1982. “Technological paradigms and technological trajectories”, Research Policy, 11: 147-162.
- ↑ Գլազիև, Խարիտոնով, 2009, էջ 11, 17
- ↑ Մալինեկի, 2010, էջ 17-19
- ↑ Սադովնիչի և այլն, 2012, էջ 77, 89, 161-163
- ↑ Ավերբուխ, 2010, էջ 160
- ↑ 7,0 7,1 Վասիլենկո, 2013, էջ 70
- ↑ Ստեպանով և այլն, 2013, էջ 3