Վճարումները որպես ծառայություն

Վճարումները որպես ծառայություն («PaaS») մարքեթինգային արտահայտություն է, որն օգտագործվում է ծրագրային ապահովումը որպես միջազգային վճարային համակարգերի խումբ միացնելու ծառայություն նկարագրելու համար։ Ճարտարապետությունը ներկայացված է շերտով կամ ծածկույթով, որը գտնվում է այս տարբեր համակարգերի վերևում և ապահովում է երկկողմանի հաղորդակցություն վճարային համակարգի և «PaaS»-ի միջև։ Հաղորդակցությունը կառավարվում է ստանդարտ «API»-ներով, որոնք ստեղծված են «PaaS» մատակարարի կողմից։

Վճարումները որպես ծառայություն
ԵնթակատեգորիաSaaS Խմբագրել Wikidata

Պատմություն

խմբագրել

1980-ական թվականներից սկսած վարկային քարտերը և միջազգային դրամական փոխանցումների համակարգերը, ինչպիսին է Համաշխարհային միջբանկային ֆինանսական հեռահաղորդակցության հասարակությունը («SWIFT»)[1], եղել են էլեկտրոնային միջսահմանային վճարումներ կատարելու և ստանալու հիմնական մեթոդները։ Առանձին երկրներում վճարողները օգտագործել են տարբեր էլեկտրոնային համակարգեր՝ նման վճարումներ կատարելու համար։ Միացյալ Նահանգներում, օրինակ, Դաշնային պահուստային բանկը շահագործում է ավտոմատացված քլիրինգային կենտրոն (ACH) համակարգը[2]։

Եվրագոտում Միասնական եվրո վճարումների տարածքը (SEPA) սահմանում է վարկային փոխանցման (SCT) և ուղղակի դեբետների (SDD) կանոնները եվրո վճարումների համար, որոնք իրականացվում են տարբեր քլիրինգով և հաշվարկներով ինչպես Եվրոգոտու երկրներում, այնպես էլ համաեվրոպական վճարումների համար։ «SEPA Instant»-ը (SCT Inst) հասանելի է 2017 թվականի նոյեմբերից մեկանգամյա անհապաղ վճարումների համար։ ԵԿԲ-ն ապահովում է իրական ժամանակի համախառն հաշվարկային համակարգ (RTGS) SEPA վճարումների համար, որը կոչվում է «TARGET2»[3] The ECB also provides TIPS[4] for immediate settlement of SEPA payments using TARGET2. RT1[5]: ԵԿԲ-ն տրամադրում է նաև «TIPS»[6] SEPA վճարումների անհապաղ մարման համար՝ օգտագործելով «TARGET2»: E«BA Clearing»-ի RT1-ը տրամադրում է համաեվրոպական ACH (PEACH) SEPA ակնթարթային վճարումների TARGET2-ի վրա[3] The ECB also provides TIPS[4] for immediate settlement of SEPA payments using TARGET2. RT1[5]:

Համաշխարհային սարդոստայնի հայտնվելով անհրաժեշտություն առաջացավ ապահովել այլընտրանքային վճարային համակարգեր։ Սկզբում սպառողները վարանում էին օգտագործել իրենց վարկային քարտերը համացանցում` անվտանգության նկատառումներից ելնելով։ Ձեռնարկատերերը փորձել են շուկա հանել «էլեկտրոնային դրամապանակ»։ Արդեն 1994 թվականին «CyberCash»-ը սպառողներին թույլ տվեց անվտանգ գնումներ կատարել ինտերնետի միջոցով[6]։

«CyberCash»-ը ի վերջո ձախողվեց։ 2000 թվականի մարտին «PayPal»-ը ստեղծվեց և դարձավ ԱՄՆ-ում գերակշռող էլեկտրոնային դրամապանակ։ Նմանատիպ տարածաշրջանային ծառայությունները ներառում են «WebMoney»-ը և «Yandex.Money»-ը Ռուսաստանում և «Alipay»-ը Չինաստանում։ Թեև դրանք տարածված են իրենց երկրներում, դրանք զգալի գլոբալ հասանելիություն չունեն։ «PayPal»-ը և «Moneybookers»-ը («Skrill»)[7], դարձան տարածաշրջանային էլեկտրոնային դրամապանակներ՝ ապահովելով ավելի մեծ իրացվելիություն, բայց դեռևս չեն ապահովում միջոցների ազատ հոսք բոլոր հայտնի էլեկտրոնային դրամապանակների լուծումների միջև։

Որպես ծառայություն

խմբագրել

«X-ը որպես ծառայություն» (հապավումներում ներկայացված է *aaS) բառակապակցությունների ձևանմուշ է ցանկացած բիզնես մոդելի համար, որտեղ արտադրանքի օգտագործումը առաջարկվում է որպես բաժանորդագրության վրա հիմնված ծառայություն, այլ ոչ թե որպես հաճախորդին պատկանող և պահպանվող արտեֆակտ։ Ելնելով ծրագրաշարից՝ որպես ծառայության հայեցակարգից, որը հայտնվեց 2010-ական թվականներին՝ ամպային հաշվարկների գալուստով[8][9], ձևանմուշը ընդլայնվել է բազմաթիվ առաջարկներով տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտում և դրանից դուրս։ XaaS տերմինը կարող է նշանակել «որևէ բան որպես ծառայություն»։

Ստորև բերված է այս կերպ անվանված բիզնես մոդելների այբբենական ցանկը, ներառյալ կիբերհանցագործության որոշակի ձևեր (հանցավոր բիզնես մոդելներ)[10]։

Backend որպես ծառայություն (BaaS)

խմբագրել

Backend-ը որպես ծառայություն («BaaS»), որը երբեմն նաև կոչվում է բջջային հետադարձ կապ որպես ծառայություն (MBaaS)-ը, ծառայություն է, որը տրամադրում է վեբ հավելվածների և բջջային հավելվածների մշակողներին՝ հեշտությամբ ստեղծելու հետին պլան, իրենց ճակատային հավելվածներին։ Հասանելի հնարավորությունները ներառում են օգտատերերի կառավարում, push ծանուցումներ և ինտեգրում սոցիալական ցանցերի ծառայությունների հետ։ Այս ծառայությունները տրամադրվում են հատուկ ծրագրային ապահովման մշակման փաթեթների (SDK) և հավելվածների ծրագրավորման միջերեսների (API) օգտագործման միջոցով։ BaaS-ը համեմատաբար վերջերս զարգացում է ամպային հաշվարկման ոլորտում, որտեղ BaaS սկսնակ ընկերությունների մեծ մասը թվագրվում է 2011 թվականից կամ ավելի ուշ։ Ամենահայտնի ծառայություններ մատուցողներից են «AWS Amplify»-ը և «Firebase»-ը։

Բանկային գործունեությունը որպես ծառայություն (BaaS) բանկային արտադրանքի (օրինակ՝ ընթացիկ հաշիվների և վարկային քարտերի) տրամադրումն է ոչ բանկ երրորդ անձանց API-ների միջոցով։

BaaS-ի հաճախորդները խոշոր մանրածախ առևտրով զբաղվողներ են, ենթակառուցվածքային ընկերություններ, ուղղահայաց ինտեգրված հոլդինգներ մեծ թվով դուստր ձեռնարկություններով և դուստր ձեռնարկություններով, կառավարող ընկերությունների տակ գտնվող ակտիվներ, ֆինտեխ ստարտափներ և այլ կազմակերպություններ, որոնք ցանկանում են վճարային գործարքներ կատարել իրենց ենթակառուցվածքում (ERP համակարգեր, վեբ, հավելվածներ), բայց ոչ հնարավորություն ունենալով կազմակերպել սեփական բանկ կամ ձեռք բերել գոյություն ունեցողը[11]։

Վարձակալության համար տրամադրվող բանկային ենթակառուցվածքը ներառում է լիցենզիա, վճարումների մշակում, քարտերի թողարկում, համապատասխանություն, տեղեկատվական անվտանգության գործիքներ, սահմանաչափերի կառավարման համակարգ, հավաքագրման միջակայքերի կառավարման համակարգ, հիմնական և մասնակցային հաշիվների նշանակման համակարգ, վճարումների նպատակ, իրական ժամանակում, դրամական հոսքերի տրամաբանական ժամանակը և այլն։

Ըստ էության, BaaS հաճախորդը վարձակալում է ֆինանսական կազմակերպության «կարողությունները» իրեն անհրաժեշտ մասշտաբով, ինչպես ընդունված է օգտագործել ամպային ռեսուրսները (օրինակ՝ Amazon Web Services կամ Google[[12]): Հաճախորդը հավաքում է ծառայությունների մի շարք իր հայեցողությամբ և իր կարիքներին համապատասխան՝ այդպիսով ստեղծելով իր «բանկի» հարմարեցված տարբերակը։ Օգտագործողը կարող է հաճախորդի պորտալում կատարել ստանդարտ բանկային գործարքներ (ստուգել մնացորդը, վճարումները, դիտել գործարքների պատմությունը)՝ առանց անմիջականորեն բանկի հետ փոխգործակցության։

Բլոկչեյնը որպես ծառայություն (BaaS)

խմբագրել

Բլոկչեյնը որպես ծառայություն (BaaS) թույլ է տալիս բիզնեսին օգտագործել ամպի վրա հիմնված լուծումներ՝ ստեղծելու, հյուրընկալելու և օգտագործելու իրենց սեփական բլոկչեյն հավելվածները, խելացի պայմանագրերը և գործառույթները վաճառողի կողմից մշակված բլոկչեյն ենթակառուցվածքում։ Ճիշտ այնպես, ինչպես «Software-as-a-service» (SaaS) օգտագործման աճող միտումը։

Այն դեպքում, երբ ծրագրաշարին հասանելիությունը տրամադրվում է բաժանորդագրության հիման վրա, BaaS-ը բիզնեսին տրամադրում է մուտք դեպի բլոկչեյն ցանց՝ իր ցանկալի կոնֆիգուրացիայից՝ առանց բիզնեսի կարիքը ունենալու զարգացնել սեփական Blockchain-ը և ստեղծել սեփական փորձ այդ թեմայով։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ISO 9362, Also known as SWIFT-BIC, BIC code, SWIFT ID or SWIFT code)
  2. ACH overview Արխիվացված 12 Մարտ 2015 Wayback Machine on the Fed website
  3. 3,0 3,1 https://www.ecb.europa.eu/explainers/tell-me/html/target2 (չաշխատող հղում)
  4. 4,0 4,1 https://www.ecb.europa.eu/paym/target/tips/html/index (չաշխատող հղում)
  5. 5,0 5,1 «Background». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 14-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 17-ին.
  6. 6,0 6,1 Cybercash: the coming era of electronic money – Robert Guttmann – 2003 – Business & Economics
  7. EOctopus in Hong Kong – A Feasibility Study — Ben Beiske, Leslie Lee, Iris Yim, David Yu
  8. «What is XaaS (Anything as a Service)?». SearchCloudComputing. 2022 թ․ օգոստոսի 12. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 24-ին.
  9. Robin Hastings, Making the Most of the Cloud: How to Choose and Implement the Best Services (2013), p. 3.
  10. Duan, Yucong; Fu, Guohua; Zhou, Nianjun (2015). Everything as a Service(XaaS) on the Cloud: Origins, Current and Future Trends. IEEE 8th International Conference on Cloud Computing. IEEE Computer Society. էջեր 621–628. doi:10.1109/CLOUD.2015.88.
  11. «Banking-as-a-Service - what you need to know». VentureSkies. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.
  12. Vladislav Solodkiy. «What Asian Banks Can Learn From Amazon About Working For Fintech» (անգլերեն). Forbes. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 28-ին. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.