Միջմայրցամաքային բանկ
Միջմայցամաքային բանկ (անգլ․՝ Banco Intercontinental or BANINTER), Դոմինիկյան Հանրապետությունում երկրորդ խոշորագույն մասնավոր առևտրային բանկն էր, մինչև քաղաքական կոռուպցիայի հետ կապված խարդախությունների արդյունքում 2003 թվականին սնանկանալը:
Ռամոն Բայես Ֆիգերոան և ԲԻԷՅԷՆԱՅԷՆՏԻԱՐ-ի (BANINTER) ընդլայնումը
Միջմայցամաքային բանկը ստեղծվել է 1986 թվականին գործարար և արդյունաբերության նախկին նախարար Ռամոն Բայես Ռոմանոյի կողմից։ Ավելի ուշ բանկը գլխավորել է Ռամոն Բաես Ֆիգերոան։
ԲԻԷՅԷՆԱՅԷՆՏԻԱՐ Գրուպին պատկանում էր Լիստին Դիարոն, այսինքն՝ չորս հեռուստաընկերություն, կաբելային հեռուստաընկերություն և ավելի քան 70 ռադիոկայան։
Բանկային ճգնաժամ
2003 թվականի ապրիլի 7-ին կառավարությունը վերահսկողության տակ վերցրեց ԲԻԷՅԷՆԱՅԷՆՏԻԱՐ-ը։
Բաես Ֆիգերոան ձերբակալվել է 2003 թվականի մայիսի 15-ին ընկերության փոխնախագահներ Մարկոս Բաեզ Կոկոյի և Վիվիան Լուբրանո դե Կաստիլյոյի, տնօրենների խորհրդի քարտուղար Խեսուս Մ. Տրոնկոսոյի և Լուիս Ալվարես Ռենտայի հետ միասին՝ բանկային խարդախության, փողերի լվացման մեղադրանքներով․ խարդախության սխեմայի մաս էր կառավարությունից 55 միլիարդ դոմինիկյան պեսո (2,23 միլիարդ ԱՄՆ դոլար) գումարի մասին տեղեկատվությունը թաքցնելը : Միջոցառման պահին գումարը համարժեք էր Դոմինիկյան Հանրապետության ազգային բյուջեի երկու երրորդին:
Արդյունքում Կենտրոնական բանկի օգնության ծրագիրը հանգեցրեց տարեկան 30% գնաճի և աղքատության մեծ աճի: Կառավարությունը ստիպված եղավ արժեզրկել պեսոն՝ առաջացնելով երկու այլ բանկերի փլուզում և Արժույթի միջազգային հիմնադրամի կողմից 600 միլիոն ԱՄՆ դոլարի (420 միլիոն եվրո) վարկային փաթեթի տրամադրելում[1]:
Չնայած երկրի դրամավարկային օրենսդրությունը պահանջում է երաշխավորել միայն ֆիզիկական անձանց ավանդները մինչև 500,000 Դոմինիկյան պեսո (այդ պահին մոտ 21,000 ԱՄՆ դոլար), որոնք տեղաբաշխված են երկրի ներսում, Դոմինիկյան Հանրապետության կենտրոնական բանկը (Banco Central Dominicano) որոշեց երաշխավորել ԲԻԷՅԷՆԱՅԷՆՏԻԱՐ-ի բոլոր չապահովված 2,2 միլիարդ դոլարի ավանդները ՝ անկախ գումարից, կամ առանց հստակ իմացության՝ արդյոք ավանդները եղել են Դոմինիկյան պեսոյով թե ամերիկյան դոլարով, պահվում են Դոմինիկյան Հանրապետությունում թե ԲԻԷՅԷՆԱՅԷՆՏԻԱՐ-ի մասնաճյուղերում՝ Կայմանյան կղզիներում և Պանամայում: Հետագա հարկաբյուջետային դեֆիցիտը հանգեցրեց զանգվածային գնաճի (42%) և պեսոյի ավելի քան 100% արժեզրկմանը:
Նախկին նախագահ Մեջիան և Կենտրոնական բանկը (Banco Central) հայտարարեցին, որ ավանդատուներին անսահմանափակ վճարումները պետք է պաշտպանեն Դոմինիկյան բանկային համակարգը վստահության ճգնաժամից և հնարավոր շղթայական ռեակցիայից: Այնուամենայնիվ, օգնության ընդհանուր հետևանքը դոմինիկյան ավանդատուներից ամենահարուստներին փոխհատուցելն էր, որոնցից մի քանիսը տարեկան ստացել էին մինչև 27% տոկոսադրույքներ, աղքատ դոմինիկացիների մեծամասնության հաշվին, ովքեր առաջիկա տարիներին ստիպված կլինեն վճարել փրկության ծախսերը գնաճի, արժույթի արժեզրկման, կառավարության խնայողության ծրագրերի և հարկերի բարձրացման պատճառով:
Հետևանքներ և փորձություն
2003 թվականին հեռուստամեկնաբան Ռաֆայել Ասեվեդոն՝ հասարակական կարծիքի ինստիտուտի՝ Գելապ Դոմինիկանի նախագահն ասաց, որ ԲԻԷՅԷՆԱՅԷՆՏԻԱՐ-ի սկանդալում «շատ մեղսակցություն կար հասարակության բոլոր մակարդակներում՝ կառավարություն, լրատվամիջոց, եկեղեցի, զինվորական»[2]:
2005 թվականի նոյեմբերին Մայամիի դաշնային ժյուրիի դատարանը Ալվարես Ռենտային մեղավոր ճանաչեց քաղաքացիական ռեկետի և ապօրինի դրամական փոխանցումների մեջ ՝ որպես ԲԻԷՅԷՆԱՅԷՆՏԻԱՐ-ը կողոպտելու դավադրության մաս իր գոյության վերջին ամիսներին: Ալվարես Ռենտեին հանձնարարվել է Դոմինիկյան պետությանը վճարել 177 միլիոն դոլար ։ Մինչ օրս նա դեռ չի վճարել այդ գումարը ։
ԲԻԷՅԷՆԱՅԷՆՏԻԱՐ-ի գլխավոր ղեկավարները՝ Բաեզ Ֆիգերոան, նրա զարմիկը՝ Մարկոս Բաեզ Կոկոն, Վիվիան Լուբրանոն, Խեսուս Տրոնկոսո Ֆերրան, ինչպես նաև վերոհիշյալ Ալվարես Ռենտան Դոմինիկյան պետության կողմից քրեական հետապնդման են ենթարկվել խարդախության և փողերի լվացման համար՝ ի թիվս այլ քրեական մեղադրանքների: Բաես Ֆիգերոայի գլխավոր փաստաբանը Մարինո Վինիսիո Կաստիլյոն է, ով ներկայումս զբաղեցնում է Նախագահ Ֆերնանդեսի թմրամիջոցների դեմ պայքարի խորհրդատուի պաշտոնը։
2006 թվականի ապրիլի 2-ին սկսվեց Բաես Ֆիգերոայի դեմ քրեական դատավարություն, որի ընթացքում պետք է ելույթ ունենային մեղադրանքի և պաշտպանության 350 վկաներ, այդ թվում ՝ նախկին նախագահ Իպոլիտո Մեհիան ։ Դատարանը, սակայն, որոշեց առաջին դատական նիստը տեղափոխել 2006 թվականի մայիսի 19-ը ՝ բավարարելով պաշտպանական կողմի միջնորդությունը[3]: Դա պայմանավորված էր, ինչպես մանրամասն նկարագրվեց դատավարության ընթացքում, սկանդալով, որը կապված էր պարտքերի մարման, վարկերի կամ այլ ֆինանսական գործարքների հետ, որոնցում կասկածվում էին առաջատար քաղաքական գործիչներ[4]։
Ամենահետաքրքիրն այն է, որ խարդախությունը 14 տարի աննկատ է մնացել երկրի ենթադրյալ ֆինանսական վերահսկիչների ՝ Կենտրոնական բանկի, բանկերի գլխավոր տնօրինության և Ամերիկյան ՊրայսվատերհաուզԿուպերս հաշվապահական ընկերության կողմից: Այն, թե ինչպես են մեղադրվել Բաես Ֆիգերոան և նրա հանցակիցները, և նրանցից ոմանք դատապարտվել հանցագործության կատարման համար, պատկերացում է տվել, թե որքան հաճախ են մասնավոր բիզնեսը և Դոմինիկյան Հանրապետության պետական բարձրաստիճան պաշտոնյաները նվերներ և ծառայություններ փոխանակում:
Առաջին դատաքննությունն ավարտվել է 2007 թվականի սեպտեմբերին։
Դատավճիռ և քննադատություն
2007 թվականի հոկտեմբերի 21-ին Բաեզ Ֆիգերոան երեք դատավորներից բաղկացած կոլեգիայի կողմից դատապարտվեց 10 տարվա ազատազրկման։ Բացի այդ, նրան պարտավորեցրել են վճարել 63 միլիարդ պեսոյի փոխհատուցում: Լվացման մեղադրանքը բացառվել է, սակայն խարդախության մյուս ենթադրյալ կազմակերպիչը՝ Լուիս Ալվարես Ռենտան, դատապարտվել է 10 տարվա ազատազրկման փողերի լվացման համար[5]։ Բանկի նախկին փոխնախագահ Մարկոս Բայես Կոկոն նույնպես մեղավոր է ճանաչվել և դատապարտվել 8 տարվա ազատազրկման։
Մեղադրանքները երկու այլ ամբաստանյալների՝ ընկերության նախկին գործադիր Վիվիան Լուբրանոյի, ինչպես նաև տնօրենների խորհրդի քարտուղար Խեսուս Մ. Տրոնկոսոյի նկատմամբ, մերժվել են ապացույցների բացակայության պատճառով:
Դատավճիռը լայնորեն քննադատվել է իր խիստ հակասությունների համար, բայց ավելի շատ այն պատճառով, որ ենթադրվում է, որ դատավորների վրա ճնշում են գործադրել «իշխանությունները»: Նշանավոր լրագրող Միգել Գերերոն գրել է, որ ԲԻԷՅԷՆԱՅԷՆՏԻԱՐ-ի խաբեբաները պաշտպանված են եղել «քաղաքական, տնտեսական, միջնորդական և եկեղեցական ուժերի մութ համակցությամբ», և որ դատավճիռը կայացվել է նախնական համաձայնությամբ[6]: Փաստորեն, Գերերոն հասավ այն կետին, երբ հայտարարեց, որ ամեն ինչ նախապես համաձայնեցված է, և մեղադրյալներն ու նրանց փաստաբանները գիտեին այդ մասին, ինչպես նաև նրանք, ովքեր ներկայացնում էին Կենտրոնական բանկը:
Վերաքննիչ դատարանի և Գերագույն դատարանի որոշումները
2008 թվականի փետրվարին գործը հասավ Սանտո Դոմինգոյի վերաքննիչ դատարան և դատարանը հաստատեց Բաեզ Ֆիգերոայի, Բաես Կոկոյի և Ալվարես Ռենտայի նկատմամբ կիրառված պատիժը։ Վիվիան Լուբրանոյի օգտին տրված որոշումը չեղարկվել է, և նա դատապարտվել է հինգ տարվա ազատազրկման և 18 միլիարդ փոխհատուցման:
2008 թվականի հուլիսին Դոմինիկյան Գերագույն դատարանը հաստատեց ամբաստանյալների դեմ կայացված որոշումը[7]։
Այնուամենայնիվ, Լուբրանոն, իբր, ընկել է «խորը դեպրեսիայի» մեջ և տառապել «խուճապի նոպաներից», և նա երբեք բանտ չի նստել։ Շատ բանավեճերից հետո նախագահ Լեոնել Ֆերնանդեսը ներում շնորհեց նրան 2008 թվականի դեկտեմբերի 22-ին[8]։
Ծանոթագրություններ
- ↑ https://news.yahoo.com/s/ap/20071021/ap_on_bi_ge/dominican_bank_fraud_trial_1 (չաշխատող հղում)
- ↑ Hurricane Ramoncito: how Ramon Baez and his cronies broke the Dominican Republic's largest bank—and almost brought down the country - Top 100 Banks | Latin Trade | Find Articles at BNET.com
- ↑ Dominicant Today, April 3, 2006
- ↑ https://news.yahoo.com/s/nm/20071021/bs_nm/dominican_fraud_dc_2 (չաշխատող հղում)
- ↑ Business finance news – currency market news – online UK currency markets – financial news – Interactive Investor
- ↑ http://www.elcaribecdn.com/articulo_multimedios.aspx?id=141702&guid=EF04DB20333D4739BC301542550DEA80&Seccion=134 El Caribe, October 23, 2007.
- ↑ Hoy Արխիվացված 2009-02-28 Wayback Machine
- ↑ Diario Libre