Արական կաթնարտադրություն
Արու կաթնասունի կաթնագեղձերից կաթի արտադրությունը (լակտացիան) լավ փաստագրված է դայակ պտղատու չղջիկի և Բիսմարկի դիմակավորված թռչող աղվեսի մոտ: Մարդկային բժշկության մեջ «արական լակտացիա» տերմինը չի օգտագործվում: Այն օգտագործվել է հանրամատչելի գրականության մեջ, օրինակ՝ Լուիզա Էրդրիխի «Այծյամի կինը»՝ նկարագրելու տղամարդկանց գալակտորեայի երևույթը, որը մարդու վիճակ է, որը կապված չէ ծննդաբերության կամ կերակրման հետ: Երկու սեռերի նորածին երեխաները երբեմն կարող են կաթ արտադրել: Սա կոչվում է նորածինների կաթ (նաև որպես «կախարդի կաթ») և չի համարվում արական լակտացիա:
Պատմություն
Տղամարդկանց լակտացիան որոշակի հետաքրքրություն էր ներկայացնում Ալեքսանդր ֆոն Հումբոլդտի համար, ով Voyage aux régions équinoxiales du Nouveau Continent-ում հայտնում է վենեսուելական Արենաս գյուղի մի քաղաքացու մասին (Կումանայի մոտ), ով իբր երեք ամիս խնամել է իր որդուն, երբ կինը հիվանդ էր[1], ինչպես նաև Չարլզ Դարվինը, ով մեկնաբանել է այն «Մարդու ծագումը» և «Ընտրություն սեռի հետ կապված» (1871) գրքում.
|
Հայտնի է, որ բոլոր կաթնասունների արուների մոտ, այդ թվում՝ մարդու, գոյություն ունեն տարրական կաթնագեղձեր: Սրանք մի քանի դեպքերում լավ են զարգացել և տվել են կաթի առատ պաշար: Նրանց էական ինքնությունը երկու սեռերի մեջ նույնպես դրսևորվում է կարմրուկի ժամանակ նրանց երբեմն մեծացմամբ[2]։ | 
|
Հետագայում Դարվինը դիտարկեց արական պտուկների գրեթե կատարյալ գործառույթը, ի տարբերություն մեծապես կրճատված կառուցվածքների, ինչպիսին է vesicula prostatica-ն (թարգմանաբար՝ տղամարդու հեշտոց), ենթադրելով, որ կաթնասունների վաղ նախնիների երկու սեռերը կարող են կերակրել երիտասարդներին, և հետագայում կաթնասունները զարգացել են՝ ապաակտիվացնելով դրանք արուների մոտ վաղ տարիքում[3]:
Էվոլյուցիան և կենսաբանությունը
Բազմաթիվ կաթնասունների արուների արտասովոր կամ պաթոգեն պայմաններում, ինչպիսիք են ծայրահեղ սթրեսը, կաստրացումը և ֆիտոէստրոգենների կամ հիպոֆիզի ուռուցքների ազդեցությունը, նկատվել է կաթնարտադրություն: Հետևաբար, ենթադրվում է, որ թեև արու կաթնասունների մեծ մասը կարող է հեշտությամբ զարգացնել լակտացիայի ունակությունը, արուների լակտացիան ընտրովի առավելություն չունի: Թեև արու կաթնասունները, տեսականորեն, կարող էին բարելավել իրենց սերունդների գոյատևման մակարդակը լակտացիայի ժամանակ տրամադրվող լրացուցիչ սնուցման միջոցով, մեծ մասը մշակել է այլ ռազմավարություններ՝ մեծացնելու կենդանի մնացած սերունդների թիվը, օրինակ՝ զուգավորումը լրացուցիչ զուգընկերների հետ: Ներկայումս շատ քիչ տեսակներ են հայտնի, որտեղ արական լակտացիան տեղի է ունենում, և լավ չի հասկացվում, թե էվոլյուցիոն ինչ գործոններ են վերահսկում այս հատկանիշի զարգացումը[4]:
Ոչ մարդկային արուների կաթնարտադրություն
Արուների լակտացիայի երևույթը հանդիպում է որոշ տեսակների, մասնավորապես՝ դայակ պտղատու չղջիկի (Dyacopterus spadiceus), փոքր կարճ քթով պտղատու չղջիկի (Cynopterus brachyotis) և Բիսմարկի դիմակավորված թռչող աղվեսի (Pteropus capistratus) մոտ։ Կրծքով կերակրող արուները կարող են օգնել իրենց նորածիններին կերակրելիս: Բացի այդ, հայտնի է, որ արու այծերը երբեմն կաթ են արտադրում[5]:
Տղամարդու կաթնարտադրություն
Կաթի ինքնաբուխ արտադրությունը, որը կապված չէ ծննդաբերության հետ, հայտնի է որպես գալակտորեա, կարող է առաջանալ տղամարդկանց և կանանց մոտ[6]: Հրապարակվել են տրանսգենդեր կանանց մոտ լակտացիայի դեպքերի մասին զեկույցներ[7][8]:
Տես նաև
Ծանոթագրություններ
Մեջբերումներ
- ↑ Voyage de Humboldt et Bonpland; 1-3. Voyage aux régions équinoxiales du Nouveau Continent : fait en 1799, 1800, 1801, 1803 et 1804. Tome 1 / par Al. de Humboldt et A. Bonpland; rédigé par Al. de Humboldt; J. Smith (Paris), 1814-1825, p. 376, (Online at gallica)
- ↑ Descent of Man, Chapter I
- ↑ Descent of Man, Chapter VI
- ↑ Kunz, T; Hosken, D (2009). «Male lactation: why, why not and is it care?». Trends in Ecology & Evolution. 24 (2): 80–85. doi:10.1016/j.tree.2008.09.009. PMID 19100649.
- ↑ Gómez MA, Garcés-Abadías B, Muñoz A, Vásquez F, Serrano J, Bernabé A (1999). «Structural and Ultrastructural Study of GH, PRL and SMT Cells in Male Goat by Immunocytochemical Methods». Cells Tissues Organs. 165 (1): 22–29. doi:10.1159/000016670. PMID 10460970. S2CID 31237459.
- ↑ Rohn, R. D. (1984). «Galactorrhea in the adolescent». Journal of Adolescent Health. 5 (1): 37–49. doi:10.1016/s0197-0070(84)80244-2. PMID 6420385.
- ↑ Reisman, T; Goldstein, Z (2018). «Case Report: Induced Lactation in a Transgender Woman». Transgender Health. 3 (1): 24–26. doi:10.1089/trgh.2017.0044. PMC 5779241. PMID 29372185.
- ↑ Wamboldt, R; Shuster, S; Bikrampal, B. S. (2021). «Lactation Induction in a Transgender Woman Wanting to Breastfeed: Case Report». The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 106 (5): e2047–e2052. doi:10.1210/clinem/dgaa976. PMID 33513241. S2CID 231755160.
Աղբյուրներ
- Angier, Natalie (24 February 1994). «Some Male Bats May Double as Wet Nurses». The New York Times. Վերցված է 3 December 2013-ին.
- Cr. J. Covey, Francis, Charles M., et al.; "Lactation in Male Fruit Bats," Nature, 367:691, 1994.
- Fackelmann, K.A.; Science News, 145:148, 1994.
- Anomalies and Curiosities of Medicine G.M. Gould and W.L. Pyles
