«Զովունի»–ի խմբագրումների տարբերություն

Հիմնվել է 1965 թվականին, նախկին Ապարանի շրջանի Զովունի գյուղից վերաբնակեցված բնակիչների կողմից<ref>{{cite journal | title=Զովունի | author=Պետրոսյանց Վիկտոր | journal=Սովետական Հայաստան | year=Թիվ 6, 1979 թ. | pages=Էջեր 16, 17}}</ref>։ Նախկին Զովունի գյուղը [[1644]] թվականին Սահակ գրչի հիշատակարանում հիշվում է Ծառաշեն (Ծառիյաշեն) անունով, գյուղի նախկին անվանումներից է Մոլլաղասում<ref name="Տեղանուններ" />, գյուղը կոչվել է նաև Առաքելոց, կապված գյուղում 3 եկեղեցի լինելու փաստի հետ։ [[2015]] թվականի [[հունվարի 1]]-ի դրությամբ գյուղի բնակչության թիվը կազմել է 5765 մարդ<ref name="Զովունի ազգաբնակչություն">{{Cite web |url=http://www.armstat.am/file/RegStat/marz/MARZ_07.pdf |title=Արխիվացված պատճենը |accessdate=2014-06- թ․ հունիսի 21 |archive-date=2014-11- թ․ նոյեմբերի 15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141115120642/http://www.armstat.am/file/RegStat/marz/MARZ_07.pdf |dead-url=yes }}</ref>, 2020 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ 6251 մարդ<ref>https://www.armstat.am/file/Map/MARZ_07.pdf</ref>։

Գյուղի տարածքի հին պատմական անվանումը եղել է Ծառաշեն, ապա Մոլլաղասում։ Գյուղի պատմական տարածքը գտնվում էր [[Մեծ Հայք]]ի պատմական [[Նիգ]] գավառում։ Ըստ հայոց [[Տրդատ Գ]] թագավորի քարագիր հունարեն արձանագրության, Նիգ գավառը իր կենտրոնատեղիով նվիրվել է [[Գնթունիներ]]ի նախարարական տոհմին։ Ծառաշենի հետ են առնչվում Տաճատ Գնթունու, Դավիթ Գնթունու և Գրիգորի Գնթունու անունները, ովքեր թաղված են պատմական Ծառաշեն գյուղի տարածքում։ Նրանցից Գրիգոր Գնթունին կառուցել է [[Սուրբ Պողոս-Պետրոս եկեղեցի (Զովունի)|Սուրբ Պողոս-Պետրոս]] 5-6-րդ դարերի պատմական արժեք ներկայացնող եկեղեցին, որը սակայն ներկայումս կիսաքանդ վիճակում է։ Ծառաշենում է գտնվում նաև քրիստոնեական «Թուխ Մանուկ» տաճար եկեղեցին, որը թվագրվում է 6-րդ դարի։ Այդ տարածքում է գտնվում նաև «Սուրբ Վարդան» կիսաքանդ տաճարը (16-րդ դար)<ref>{{Cite web |url=http://hpj.asj-oa.am/3356/1/1980-3(303).pdf |title=Արխիվացված պատճենը |accessdate=2012-03- թ․ մարտի 13 |archive-date=2016-03-05 թ․ մարտի 5 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305002124/http://hpj.asj-oa.am/3356/1/1980-3(303).pdf |dead-url=yes }}</ref>։

|վերնագիր = Հայաստանի եւև հարակից շրջանների տեղանունների բառարան

|հրատարակչություն = ԵրեւանիԵրևանի Համալսարանի Հրատարակչություն

Զովունի գյուղի վարչական տարածքում է գտնվում [[Կարմիր բերդ]] կոչվող պատմամշակութային հուշարձանը, այն թվագրվում է միջին բրոնզից մինչև վաղ միջնադար, իսկ հայտնաբերված խեցեղենի նմուշները՝ 2-րդ-1-ին հազարամյակներ, տարածքում պահպանվել են 7-րդ դ. բերդի ավերակները<ref>{{Cite web |url=http://www.yerevan.am/edfiles/files/ANDZNAGIR/berder.pdf |title=Արխիվացված պատճենը |accessdate=2012-06-03 թ․ հունիսի 3 |archive-date=2012-06-03 թ․ հունիսի 3 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120603233732/http://www.yerevan.am/edfiles/files/ANDZNAGIR/berder.pdf |dead-url=no }}</ref>։, նրան հարող տարածքով (Հրազդանի կիրճում) հոսում է [[Հրազդան գետ]]ը։ Գյուղի արևելյան եզրին կա մ.թ.ա. 2-րդ-1-ին հազարամյակներին թվագրվող կիկլոպյան ամրոց<ref>{{Cite web |url=http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf |title=Հայաստանի Հանրապետության բնակավայրերի բառարան, Զովունի |accessdate=2013-03- թ․ մարտի 28 |archive-date=2014-09- թ․ սեպտեմբերի 12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140912150541/http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf |dead-url=yes }}</ref>, իսկ ընդհանուր առմամբ գյուղում կա ՀՀ Կառավարության կողմից հաստատված 24 հուշարձան<ref>[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?DocID=11757 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿՈՏԱՅՔԻ ՄԱՐԶԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ԱՆՇԱՐԺ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՑՈՒՑԱԿԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ]</ref>։

.<ref name=hay_gyux>{{cite web|url=http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf|title=Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան, էջ 78|date=|accessdate=2014 Ապրիլի 14|archive-date=2014-09- թ․ սեպտեմբերի 12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140912150541/http://www.cadastre.am/storage/files/pages/pg_907871769_HH_bnak._bar..pdf|dead-url=yes}}</ref>

* [[Արցախյան ազատամարտ]]ին ինչպես Հայաստանի տարբեր բնակավայրերից այնպես էլ Զովունիից կամավոր ռազմաճակատ մեկնեցին շատ Զովունեցիներ, 1989 թվականին կազմավորվեց [[Զովունի կամավորական ջոկատ]]ը<ref>[https://hy.wikisource.org/wiki/Էջ:Ղարաբաղյան_ազատագրական_պատերազմ_հանրագիտարան_(Karabakh_Liberation_War_encyclopedia).djvu/201 Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմ հանրագիտարան, էջ 201]</ref>։ 1998 թ. ջոկատի հրամանատար Խաչատուր Սիմոնյանը պարգևատրվել է արիության մեդալով<ref>https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?docid=6863</ref>։ Ջոկատից զոհվեցին 2 հոգի, ընդհանուր Զովունիից զոհվեց 9 ազատամարտիկ, որոնց թվում նաև արմատներով զովունեցի Հայաստանի ազգային հերոս [[Ջիվան Աբրահամյան]]ը<ref>http://www.mil.am/files/Jivan-Abrahamyan-huysn-u-herosy.pdf</ref><ref>[http://www.hayzinvor.am/40912.html ԽՈՆԱՐՀՈՒՄ ԱԶԳԱՅԻՆ ՀԵՐՈՍԻ ՀԻՇԱՏԱԿԻՆ]</ref>։ Համայնքի հուշարձան համալիրում նրանց հիշատակին կանգնեցված են խաչքարեր և հուշաքարեր։ Զոհված զովունեցի Ռուբիկ Բաղդասարյանի անունով է ներկայումս կոչվում Զովունի համայնքի միջնակարգ դպրոցը<ref>{{Cite web |url=http://www.ktak.am/schoolslist/07_Pet_Kotayq.pdf |title=Արխիվացված պատճենը |accessdate=2014-02- թ․ փետրվարի 24 |archive-date=2016-03-05 թ․ մարտի 5 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305032337/http://www.ktak.am/schoolslist/07_Pet_Kotayq.pdf |dead-url=yes }}</ref>, իսկ դպրոցի բակում տեղադրված է նրա հուշարձանը<ref>http://www.hayzinvor.am/6528.html</ref><ref>http://www.hayzinvor.am/15154.html</ref>։

Համայնքի բնակիչ Կորյուն Սողոմոնյանը 2009 թվականին դարձել է 46 կգ քաշային կարգում [[բռնցքամարտ]]ի աշխարհի չեմպիոն<ref>http://www.panarmenian.net/arm/news/32256/</ref>։ Այդ կապակցությամբ [[Նիգ-Ապարան (կազմակերպություն)|Նիգ-Ապարան կազմակերպության]] հետ համատեղ կազմակերպվել է շնորհանդես-մեծարման երեկո, որին մասնակցել են բռնցքամարտի աշխարհի չեմպիոններ [[Վիկ Դարչինյան]]ը, [[Արթուր Աբրահամ]]ը և [[Սյուզի Կենտիկյան]]ը<ref>{{Cite web |url=http://nigaparan.am/%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%B8%D6%81%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80/ |title=<Նիգ-Ապարան> Հայրենակցական միության գործունեության վերաբերյալ |accessdate=2014-07- թ․ հուլիսի 16 |archive-date=2014-06- թ․ հունիսի 19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140619050607/http://nigaparan.am/%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%B8%D6%81%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80/ |dead-url=yes }}</ref>։ Շնորհանդեսը տեսանկարահանվել է մի շարք հեռուստաընկերությունների կողմից և եթեր հեռարձակվել<ref>https://www.youtube.com/watch?v=x8jfgZXoJxE&feature=youtube_gdata</ref>։ Կորյուն Սողոմոնյանը նաև 2012 թ. եվրոպայի չեմպիոն է<ref>[https://sport.news.am/arm/news/16572 Կորյուն Սողոմոնյան. Ոսկե մեդալը և չեմպիոնի տիտղոսը նվաճելն ինձ համար ամեն ինչ է այս կյանքում]</ref>։ Կորյուն Սողոմոնյանը մասնակցել է 2021 թ. կայացած օլիմպիադային<ref>https://www.aravot.am/2021/07/26/1206378/

Համայնքի բնակիչ Տարոն Սողոմոնյանը 2009 թվականին բռնցքամարտի Եվրոպայի առաջնության արծաթե մեդալակիր է դարձել<ref>{{Cite web |url=http://www.aiba.org/en-US/news/ozqsp/newsId/2690/news.aspx |title=Արխիվացված պատճենը |accessdate=2014-04- թ․ ապրիլի 15 |archive-date=2010-10- թ․ հոկտեմբերի 25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101025141459/http://aiba.org/en-US/news/ozqsp/newsId/2690/news.aspx |dead-url=yes }}</ref>, իսկ 2012 թվականին Երևանում անցկացվող բռբցքամարտի երիտասարդական առաջնությունում հասել է մինչև 1/4 եզրափակիչ<ref>[https://sport.news.am/arm/news/15740 Աշխարհի առաջնություն. Տարոն Սողոմոնյանը չկարողացավ դուրս գալ կիսաեզրափակիչ]</ref>։ 2009 թվականին համայնքի մի քանի երիտասարդներ քիք-բոքսի հանրապետության առաջնության չեմպիոն են ճանաչվել՝ 5 ոսկե մեդալ, 2 արծաթե մեդալ, 1 բրոնզե մեդալ և գավաթային առաջնությունում՝ խմբային գավաթակիր։

* [[Հայաստանի Հանրապետության Վճռաբեկ դատարան]]ի քրեական և զինվորական գործերի պալատի նախկին դատավոր - [[Դավիթ Ավետիսյան (իրավաբան)|Դավիթ Ավետիսյան]]<ref>{{Cite web |url=http://www.court.am/?l=lo&id=29&mode=common_court |title=Արխիվացված պատճենը |accessdate=2014-02- թ․ փետրվարի 21 |archive-date=2015-03- թ․ մարտի 18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150318090841/http://court.am/?l=lo&mode=common_court&id=29 |dead-url=yes }}</ref> (1951-2020)