«Վարորդական ֆոբիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Վարորդական ֆոբիա,''' ֆոբիա մեքենա վարելուց։ Այն կոչվում է նաև '''ամաքսոֆոբիա''' կամ '''վեհոֆոբիա:''' Ամաքսոֆոբիան ինտենսիվ, կայուն վախ է ավտոմոբիլային շարժմանը մասնակցելուց (կամ այլ ավտոմոբիլային տրանսպորտի)։ Սա ազդում է անձի ապրելակերպի և կյանքի որակի վրա՝ ներառյալ այնպիսի ասպեկտներ, ինչպիսիք են անկարողությունը զբաղվել որոշակի աշխատանքներով՝ կապված վարելու հետ<ref name="Taylor et al., 2000">{{Cite journal|last=Taylor|first=Joanne E.|last2=Deane|first2=Frank P.|last3=Podd|first3=John V.|date=September–October 2000|title=Determining the focus of driving fears|journal=|volume=14|issue=5|pages=453–470|doi=10.1016/s0887-6185(00)00033-5|pmid=11095540}}</ref>:<ref>{{Cite journal|last=Taylor|first=Joanne|last2=Deane|first2=Frank|last3=Podd|first3=John|date=June 2002|title=Driving-related Fear: A Review|journal=|volume=22|issue=5|pages=631–645|doi=10.1016/s0272-7358(01)00114-3|pmid=12113199}}</ref>:<ref>{{Cite thesis|last=Taylor|first=Joanne E.|date=2002|title=Understanding Driving-Related Fear|degree=PhD|publisher=}}</ref>:։ Վարորդական վախը կարող է առաջանալ կոնկրետ ճանապարհային իրավիճակներից, ինչպիսիք են արագընթաց մայրուղով երթևեկությունը կամ խիտ երթևեկությունը<ref>{{Cite journal|last=Mathew|first=R. J.|last2=Weinman|first2=M. L.|last3=Semchuk|first3=K. M.|last4=Levin|first4=B. L.|date=August 1982|title=Driving phobia in the city of Houston: a pilot study|journal=|volume=139|issue=8|pages=1049–1051|doi=10.1176/ajp.139.8.1049|pmid=7091430}}</ref>:։ Ղեկի մոտ անհանգստությունը կարող է տատանվել թեթև զգուշավոր լարվածությունից մինչև [[ֆոբիա]]։

Վարորդական վախը կապված է տարբեր ֆիզիկական և սուբյեկտիվ հուզական ախտանիշների հետ։ Օրինակ, ֆիզիկական ախտանշաններից են [[քրտինք|քրտնել]]ը, [[հաճախասրտություն]]ը (պաթոլոգիկ արագացված սրտի բաբախում, զարկ) կամ գերօդափոխումը։ Ճանաչողական մակարդակում անձը մեքենա վարելիս կարող է զգալ իրականության զգացողության կորուստ կամ վերահսկողությունը կորցնելու մտքեր նույնիսկ անվտանգ իրավիճակներում<ref name="Beck & Coffey, 2007">{{Cite journal|last=Beck|first=J. Gayle|last2=Coffey|first2=Scott F.|date=December 2007|title=Assessment and treatment of PTSD after a motor vehicle collision: Empirical findings and clinical observations|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2396820/pdf/nihms29151.pdf|journal=|volume=38|issue=6|pages=629–639|doi=10.1037/0735-7028.38.6.629|pmc=2396820|pmid=18509507|archive-url=https://web.archive.org/web/20200619023118/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2396820/pdf/nihms29151.pdf|archive-date=June 19, 2020|url-status=live}}</ref>:։ Վարքային մակարդակում մեքենա վարելուց խուսափումը ձգտում է հավերժացնել ֆոբիան։ Ծանր ճանապարհատրանսպորտային պատահարից հետո ամաքսոֆոբիա ունեցող անձանց մոտ հաճախ զարգանում է [[հետտրավմատիկ սթրեսային խանգարում]] (ՀՏՍԽ), որը կարող է ներառել սկզբնական վթարի կամ ՀՏՍԽ-ի այլ բնորոշ ախտանիշների մասին կպչուն մտքերի կամ տագնապային երազների ապրումներ<ref name="Beck & Coffey, 2007" />։

Վարորդական ֆոբիա ունեցող որոշ այցելուներ նկարագրում են նաև այլ [[:en:Anxiety disorders|տագնապային խանգարում]]<nowiki/>ներին բնորոշ ախտանշաններ, ներառյալ՝ [[խուճապային խանգարում]], [[ագորաֆոբիա]], հատուկ ֆոբիա և [[սոցիոֆոբիա]]<ref name="Taylor et al., 2000" />։ Լուրջ ավտովթարներ վերապրած մարդկանց մեծամասնությունը հակված է զգալ միայն մեքենա վարելու ֆոբիան, բայց նրանք հաճախ հայտնում են անհանգստություն՝ որպես հետտրավմատիկ հարմարվողականության խանգարման մաս<ref name="Gutierrez et al., 2019">{{Cite journal|last=Gutierrez|first=Jaime|last2=Nosonova|first2=Vitalina|last3=Cernovsky|first3=Zack|last4=Fattahi|first4=Milad|last5=Tenenbaum|first5=Silvia|date=2019|title=Gutierrez Questionnaire for Assessments of Patients after Car Accidents|url=https://www.sryahwapublications.com/archives-of-psychiatry-and-behavioral-sciences/pdf/v2-i2/3.pdf|journal=Archives of Psychiatry and Behavioral Sciences|volume=2|issue=2|pages=10–21|issn=2638-5201|archive-url=https://web.archive.org/web/20200619024518/https://www.sryahwapublications.com/archives-of-psychiatry-and-behavioral-sciences/pdf/v2-i2/3.pdf|archive-date=June 19, 2020|url-status=live}}</ref>:։ Ամաքսոֆոբիան, որպես կանոն, ուժեղանում է ավտովթարի արդյունքում առաջացած մշտական ցավով և ցավի հետ կապված [[Անքնություն|անքնությամբ]]։ Հետտրավմատիկ սթրեսային խանգարման ախտանշանները, օրինակ՝ հիշողությունները, այդ թվում՝ նույն ավտովթարից տուժած արյունահոսող անձի պատկերների տեսքով, կարող են նպաստել ամաքսոֆոբիայի առաջացմանը։

Վարելուց վախի ամենատարածված պատճառը ճանապարհատրանսպորտային պատահարներն են։ Բեքը և Քոֆին հայտնել են, որ ավտովթարի հետևանքով հիվանդանոցում հայտնված անձանց 25-33%-ը հետագայում ունենում են վարելուց վախի զգացում<ref name="Beck & Coffey, 2007" />։ Հիքլինգը, Բլանշարը<ref>{{Cite journal|last=Hickling|first=Edward J.|last2=Blanchard|first2=Edward B.|date=July–September 1992|title=Post-traumatic stress disorder and motor vehicle accidents|journal=|volume=6|issue=3|pages=285–291|doi=10.1016/0887-6185(92)90040-E}}</ref>: և Կուչը, Սվինսոնը և Քիրբին<ref>{{Cite journal|last=Kuch|first=Klaus|last2=Swinson|first2=Richard P.|last3=Kirby|first3=Marlene|date=October 1985|title=Post-traumatic Stress Disorder After Car Accidents|journal=|volume=30|issue=6|pages=426–427|doi=10.1177/070674378503000610|pmid=4063939}}</ref>: հայտնաբերել են վարելուց ֆոբիայի ավելի բարձր ցուցանիշներ՝ 42-77%։ Փորձառու վարորդների մեծամասնությունը, որոնք վախենում են լուրջ վթարներից հետո մեքենա վարել, իրենց գնահատում են որպես միջինից ավելի անվտանգ վարորդներ, չնայած ֆիզիկապես և հուզականորեն չափազանց անհարմար են զգում<ref name="Taylor et al., 2000" />։

Որոշ անձանց դեպքում վախը սրվում է հատուկ իրավիճակներում, ինչպիսիք են մեծ մեքենաների (բեռնատարներ, ավտոբուսներ) մոտ գտնվելիս, մինչդեռ ուրիշների մեջ վախը կարող է առաջանալ պարզապես մեքենա նստելուց կամ մեքենայով ճանապարհորդելու մասին մտածելուց։ Կլինիկական բժիշկների համար մշակվել են հոգեբանական հարցաթերթիկներ՝ սկսնակ վարորդների կամ վերջերս տեղի ունեցած ավտովթարի հետևանքով տրավմատիզացված փորձառու վարորդների իրավիճակային ինտենսիվությունն ու ղեկի մոտ դրսևորվող անհանգստության կողմերը գնահատելու համար<ref name="Whetstone et al., 2020">{{Cite journal|last=Whetstone|first=James Paul|last2=Cernovsky|first2=Zack|last3=Tenenbaum|first3=Silvia|last4=Poggi|first4=Gabriela|last5=Sidhu|first5=Andrew|last6=Istasy|first6=Marco|last7=Dreer|first7=Manfred|displayauthors=1|date=2020|title=Validation of James Whetstone’s Measure of Amaxophobia|url=https://www.sryahwapublications.com/archives-of-psychiatry-and-behavioral-sciences/pdf/v3-i1/3.pdf|journal=Archives of Psychiatry and Behavioral Sciences|volume=3|issue=1|pages=23–33|issn=2638-5201|archive-url=https://web.archive.org/web/20200619040204/https://www.sryahwapublications.com/archives-of-psychiatry-and-behavioral-sciences/pdf/v3-i1/3.pdf|archive-date=June 19, 2020|url-status=live}}</ref>:։ Որոշ սկսնակ վարորդներ և ուղևորներ, ովքեր երբեք չեն ենթարկվել լուրջ ավտովթարի, նույնպես հայտնում են ամաքսոֆոբիայի ախտանիշներ։ Որոշ մարդկանց դեպքում վարելուց մախը կարող է լինել [[Ագորաֆոբիա|ագորաֆոբիայիագորաֆոբիա]]յի շարունակություն<ref name="Taylor et al., 2000" />։

Վարելուց ֆոբիայի հաղթահարման ամենատարածված մեթոդը վարքային թերապիան է<ref name="Wolpe, 1958">{{Cite book|title=Psychotherapy by Reciprocal Inhibition|url=https://archive.org/details/psychotherapybyr0000wolp|last=|publisher=Stanford University Press|year=1958|isbn=978-0804705097||author-link=Joseph Wolpe}}</ref>:<ref name="Wolpe, 1958"/><ref>{{Cite journal|last=Rachman|first=S.|date=1967|title=Systematic desensitization|journal=|volume=67|issue=2|pages=93–103|doi=10.1037/h0024212|pmid=6045340}}</ref>:<ref>{{Cite journal|last=Lauer|first=G.|date=1992|title=The Treatment of Driving Phobia|url=https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/00207599208246897#page=32|journal=|volume=27|issue=3–4|page=469}}</ref>:<ref>{{Cite journal|last=Walshe|first=David G.|last2=Lewis|first2=Elizabeth J.|last3=Kim|first3=Sun I.|last4=O'Sullivan|first4=Kathleen|last5=Wiederhold|first5=Brenda K.|date=June 2003|title=Exploring the Use of Computer Games and Virtual Reality in Exposure Therapy for Fear of Driving Following a Motor Vehicle Accident|url=https://vrphobia.eu/files/60.-109493103322011641_.pdf|journal=CyberPsychology & Behavior|volume=6|issue=3|pages=329–234|doi=10.1089/109493103322011641|pmid=12855091|archive-url=https://web.archive.org/web/20200619031614/https://vrphobia.eu/files/60.-109493103322011641_.pdf|archive-date=June 19, 2020|url-status=live}}</ref>:։ Ֆոբիան հաղթահարելու նոր մոտեցումներից է թերապիայի ժամանակ վիրտուալ իրականության օգտագործումը։ Բազմակի ազդեցության դեպքում, ինչպիսիք տեսախաղերն են, սուբյեկտիվ ախտանշաններն աստիճանաբար նվազում են։ Հետագայում անձը կարող է ավելի պատրաստ լինել իրական կյանքի իրավիճակներում վարվելուն։

Մեքենա վարելը պոտենցիալ վտանգավոր գործունեություն է։ Գրեթե յուրաքանչյուր վարորդ որոշ իրավիճակներում անհանգստություն է զգում, հատկապես սկսնակ վարորդները։ Վերջիններիս հոգեբանական գնահատումը կարող է իրականացվել հարցաթերթիկների միջոցով, ինչպիսիք են '''Վարորդական վարքի հարցաշարը (DBS)'''<ref>{{Cite journal|last=Clapp|first=Joshua D.|last2=Olsen|first2=Shira A.|last3=Beck|first3=J. Gayle|last4=Palyo|first4=Sarah A.|last5=Grant|first5=DeMond M.|last6=Gudmundsdottir|first6=Berglind|last7=Marques|first7=Luana|displayauthors=1|date=January 2011|title=The Driving Behavior Survey: Scale construction and validation|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3006470/pdf/nihms-235773.pdf|journal=|volume=25|issue=1|pages=96–105|doi=10.1016/j.janxdis.2010.08.008|pmc=3006470|pmid=20832988|archive-url=https://web.archive.org/web/20200619034600/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3006470/pdf/nihms-235773.pdf|archive-date=June 19, 2020|url-status=live}}</ref>:։ Այն բաղկացած է 20 պնդումից, որոնցից յուրաքանչյուրը գնահատվում է 1=երբեք 7=միշտ սանդղակով։ Սկսնակ վարորդների մոտ վարելու փորձի պակասը կամ վարորդական հմտությունների բացակայությունն ակնհայտորեն անհանգստության այլ աղբյուր է, քան հանկարծակի տրավմատիկ իրադարձությունը, որը կարող է առաջացնել հետվթարային անհանգստություն։

Սկսնակ վարորդների վախի ախտորոշման համար նախատեսված մեկ այլ գործիք է '''Վարորդական ճանաչողության հարցաշարը (DCQ)'''<ref>{{Cite journal|||author-link=Anke Ehlers |last2=Taylor|first2=Joanne E.|last3=Ehring|first3=Thoams|last4=Hofmann|first4=Stefan G.|author-link4=Stefan Hofmann|last5=Deane|first5=Frank P.|last6=Roth|first6=Walton T.|author-link6=Walton T. Roth|last7=Podd|first7=John V.|displayauthors=1|date=2007|title=The Driving Cognitions Questionnaire: Development and preliminary psychometric properties|journal=|volume=21|issue=4|pages=493–509|doi=10.1016/j.janxdis.2006.08.002|pmid=16982173}}</ref>:։ Այն նույնպես բաղկացած է 20 պնդումից։ Դրանք գնահատվում են 0=երբեք մինչև 4=միշտ սանդղակով։ Այս հարցաշարի որոշ հարցեր գնահատում են վախի հետ կապված սոցիալական անհանգստությունները և ինքնագնահատականի խնդիրները։ [[Ինքնագնահատում|Ինքնագնահատման]] նման խնդիրները համեմատաբար հազվադեպ են հանդիպում հետվթարային ամաքսոֆոբիայով տառապող անձանց մոտ, որոնց մի մասը տասնամյակներ շարունակ վարել է առանց վթարների և առանց հուզական անհանգստության։

'''Վարորդական և վարման խուսափման սանդղակը (DRAS)'''<ref>{{Cite journal|last=Stewart|first=Alan E.|last2=St. Peter|first2=Claire C.|date=August 2004|title=Driving and riding avoidance following motor vehicle crashes in a non-clinical sample: psychometric properties of a new measure|journal=|volume=42|issue=8|pages=859–879|doi=10.1016/S0005-7967(03)00203-1|pmid=15178463}}</ref>: նույնպես բաղկացած է 20 կետից։ Դրանք գնահատվում են 0=հազվադեպ կամ երբեք մինչև 4=հաճախ կամ միշտ։ Հարցաշարի 20 կետերը նկարագրում են տարբեր իրավիճակներ, որոնցում պետք է խուսափել մեքենա վարելուց<ref>{{Cite journal|last=Taylor|first=Joanne E.|last2=Sullman|first2=Mark J. M.|date=May 2009|title=What does the Driving and Riding Avoidance Scale (DRAS) measure?|journal=|volume=23|issue=3|pages=504–510|doi=10.1016/j.janxdis.2008.10.006|pmid=19062251}}</ref>:։

Կանադացի հոգեթերապևտ Ջեյմս Ուեթսթոունը մշակել է '''տրանսպորտային միջոցների անհանգստության հարցաթերթիկը''' ավտովթարներից փրկվածների վարորդական ֆոբիան գնահատելու համար<ref name="Whetstone et al., 20202">{{Cite journal|last=Whetstone|first=James Paul|last2=Cernovsky|first2=Zack|last3=Tenenbaum|first3=Silvia|last4=Poggi|first4=Gabriela|last5=Sidhu|first5=Andrew|last6=Istasy|first6=Marco|last7=Dreer|first7=Manfred|displayauthors=1|date=2020|title=Validation of James Whetstone’s Measure of Amaxophobia|url=https://www.sryahwapublications.com/archives-of-psychiatry-and-behavioral-sciences/pdf/v3-i1/3.pdf|journal=Archives of Psychiatry and Behavioral Sciences|volume=3|issue=1|pages=23–33|issn=2638-5201|archive-url=https://web.archive.org/web/20200619040204/https://www.sryahwapublications.com/archives-of-psychiatry-and-behavioral-sciences/pdf/v3-i1/3.pdf|archive-date=June 19, 2020|url-status=live}}</ref>:։ Ուեթսթոունի հարցաշարը հատկապես հարմար է փորձառու, բայց տրավմատիզացված վարորդների գնահատման համար և արտացոլում է վարելուց վախը 6 չափանիշով՝ (1) վարքի փոխհատուցում (1-6-րդ կետեր), (2) ուղևորների տագնապներ (7-10-րդ կետեր), (3) անհանգստության ֆիզիկական դրսևորումներ (11-16-րդ կետեր), (4) շարժունակության սահմանափակումներ (17-21-րդ կետեր) ), (5) խուսափելու վարքագիծ (22-26-րդ կետեր) և (6) անձնական հարաբերությունների կայունության մարտահրավերներ (27-31-րդ կետեր)։ Ուեթսթոունի հարցերի պատասխանները գնահատվում են 0-4 միավորով։ Կլինիկական օգտագործման դեպքում որպես Ուեթսթոունի հարցաշարի վերջին մաս հետազոտվողներին խնդրում են նաև 1-10 սանդղակով գնահատել վարորդի կամ ուղևորի անհանգստությունը վթարից հետո և մեկ տարի առաջ։ Ուեթսթոունի հարցաշարի չափանիշների վավերականության ուսումնասիրության ժամանակ ավտովթարի ենթարկված 53 հետազոտվողների պատասխանները համեմատվել են ստուգողական խմբի 24 անդամների պատասխանների հետ։ Երկու խմբի միավորների բաշխման միջև համընկում չի եղել։ Այցելուների միավորները տատանվում էին 23-93-ի միջև՝ միջինում 65,5 (SD = 17,4) մեծությամբ, իսկ ստուգողական խմբի անդամներինը՝ 0-19՝ միջինում 6,8 (SD = 5,1): Կոնվերգենտ վավերությունը նույնպես գոհացուցիչ էր։ Ուեթսթոունի հարցաթերթում բարձր փոխկապակցվածություն է հայտնաբերվել վարորդական անհանգստության հարցաշարի (r = 0,80) և ՎՎԽՍ ախտանիշների PCL-5 չափման միջև (r = 0,78): Պարզվել է, որ Ուեթսթոունի սանդղակը մեծապես փոխկապակցված է հետցնցումային համախտանիշի (r = 0,63) և չափավոր՝ խարազանման ախտանիշների (r = 0,46), հետվթարային անքնության (r = 0,56), հետվթարային ցավի գնահատականի (rs տատանվում է 0,43-0,50), ինչպես նաև դեպրեսիայի գնահատման (r =0,40) և անհանգստության (r = 0,43) հետ։

Ուեթսթոունի հոդվածում նաև ներկայացված է '''վարորդական անհանգստության հարցաթերթիկի (DAQ)''' ամբողջական տեքստը։ Այն բաղկացած է ճանապարհային իրադրություններից, որոնք հետազոտվողը գնահատում է «տագնապի բացակայությունից» մինչև «ուժեղ անհանգստություն» սանդղակով։ Ցուցակը բաղկացած է 14 իրավիճակային կետերից, որոնք հետազոտվողը նախ գնահատում է որպես վարորդ, ապա որպես ուղևոր։ Վարորդական անհանգստության հարցաթերթիկը ներառում է նաև վարորդի և ուղևորի կողմից տագնապին արձագանքող վարքագծի վերաբերյալ պնդումներ։ Վարորդական անհանգստության հարցաթերթիկը հատկապես հարմար է վարքագծային թերապևտների համար։ Այն հնարավորություն է տալիս չափել նաև ֆանտոմային արգելակման համախտանիշը (մասամբ ակամա կամ ոչ կանխամտածված ոտնաթաթի սեղմում մեքենայի հատակին՝ «արգելակելու» ռեֆլեքսիվ փորձով, նման արձագանքը բնորոշ է փորձառու վարորդներին, որոնք վթարի են ենթարկվել որպես ուղևոր հանդես գալիս)<ref name="Whetstone et al., 20202" />։

Ուեթսթոունի հոդվածում դիտարկվում է նաև Օնտարիոյում Լեոն Շտայների կողմից մշակված '''Ավտոմոբիլային տագնապի ցանկը (AAI)'''<ref name="Steiner & Cernovsky, 2020">{{Cite journal|last=Steiner|first=Leon|last2=Cernovsky|first2=Zack|date=2020|title=Convergent Validity of Leon Steiner’s Measure of Driving Phobia|url=https://www.sryahwapublications.com/archives-of-psychiatry-and-behavioral-sciences/pdf/v3-i1/5.pdf|journal=Archives of Psychiatry and Behavioral Sciences|volume=3|issue=1|pages=45–50|issn=2638-5201|archive-url=https://web.archive.org/web/20200619040939/https://www.sryahwapublications.com/archives-of-psychiatry-and-behavioral-sciences/pdf/v3-i1/5.pdf|archive-date=June 19, 2020|url-status=live}}</ref>:։ Այն 23 կետից բաղկացած հարցաթերթիկ է, որոնցից 18-ը գնահատվում է դիխոտոմիկ հիմունքներով (1=Այո, 0=ոչ)<ref name="Steiner & Cernovsky, 2020" />։ Հարցաթերթիկի պնդումների մեծ մասը համեմատում է ղեկի մոտ ունեցած անհանգստության մակարդակը վթարից առաջ և հետո։ Այն շարադրված է համեմատաբար պարզ անգլերենով։ Քանի որ հարցաշարերից յուրաքանչյուրն (Whetstone, Steiner և DAQ) ունի որոշակի ուղղվածություն, հաճախ նպատակահարմար է կիրառել երեքը միասին։

Հոգեբանական գնահատման մեկ այլ գործիք է '''Գուտերեսի հարցաշարը''', որը մշակվել է Ջեյմ Գուտերեսի կողմից՝ ավտոմոբիլային վթարներից հետո հիվանդների վիճակը գնահատելու համար<ref name="Gutierrez et al., 20192">{{Cite journal|last=Gutierrez|first=Jaime|last2=Nosonova|first2=Vitalina|last3=Cernovsky|first3=Zack|last4=Fattahi|first4=Milad|last5=Tenenbaum|first5=Silvia|date=2019|title=Gutierrez Questionnaire for Assessments of Patients after Car Accidents|url=https://www.sryahwapublications.com/archives-of-psychiatry-and-behavioral-sciences/pdf/v2-i2/3.pdf|journal=Archives of Psychiatry and Behavioral Sciences|volume=2|issue=2|pages=10–21|issn=2638-5201|archive-url=https://web.archive.org/web/20200619024518/https://www.sryahwapublications.com/archives-of-psychiatry-and-behavioral-sciences/pdf/v2-i2/3.pdf|archive-date=June 19, 2020|url-status=live}}</ref>:։ Վարորդական անհանգստության բազմակողմ գնահատումն իրականացվում է՝ օգտագործելով հարցաշարի 54-65 կետերը։ Դրանք գնահատում են վթարի պահից սկսած դրսևորվող ֆիզիկական ռեակցիաները, դրանց հետ կապված զգացմունքները, վարքագիծը։ Գուտերեսի հարցաթերթիկը ներառում է նաև կետեր, որոնք թվարկում են վարորդական տարբեր իրավիճակներ։ Հետազոտվողը պետք է ցույց տա նրանք, որոնք կապված են տագնապի հետ։ Դա օգտակար տեղեկություններ է տալիս ղեկի մոտ անհանգստության համակարգված դեսենսիբիլիզացնող թերապիայի համար<ref name="Wolpe, 19582">{{Cite book|title=Psychotherapy by Reciprocal Inhibition|url=https://archive.org/details/psychotherapybyr0000wolp||publisher=Stanford University Press|year=1958|isbn=978-0804705097||author-link=Joseph Wolpe}}</ref>:։