«Էքսպրեսիոնիզմ»–ի խմբագրումների տարբերություն

{{անաղբյուր}}{{Վիքիֆիկացում}}[[Պատկեր:The Scream by Edvard Munch, 1893 - Nasjonalgalleriet.png|մինի|[[Էդվարդ Մունկ]]. ''[[Ճիչ (նկար)|Ճիչ]]'' (1893)՝ էքսպրեսիոնիզմի ամենահայտնի ստեղծագործություններից մեկը]]

XX դարի սկզբներին [[Գերմանիա]]յում սկիզբ առավ մի շարժում, որը [[գեղանկարչություն|գեղանկարչության]] մեջ դեմ էր [[ակադեմիզմ]]ին։ Դրա նախաձեռնողները [[Դրեզդեն]]ում ՙՄոստ՚[[Die Brücke|Կամուրջ]] անունը կրող խմբում միավորված ուսանող ճարտարապետներ [[Էռնստ Լյուդվիգ Կիրխներ|Կիրխները]]ը, [[Բրեյլ]]ը, [[Հեկել]]ը, [[Կարլ Շմիդթ-Ռոթլուֆ|Շմիդտ-Ռոտլուֆ]]ը և այլք էին։ Նրանցից ոչ մեկը գեղանկարչության մեջ փորձ չուներ, և նրանց գեղարվեստական փորձարարությունները հանգեցրին էքսպրեսիոնիզմի ծնունդին՝ որպես նոր գեղարվեստական ուղղության։ Արվեստում և գրականության մեջ այդ նոր ուղղությունը, որն արտահայտվեց 1-ին համաշխարհային պատերազմի և դրանից հետո հեղափոխական ցնցումների ժամանակ, բուրժուական աշխարհի ճգնաժամի զգացողությունն էր։ Էքսպրեսիոնիզմը ժամանակաշրջանի սուր հակասությունների հետևանք էր, հասարակական հիասթափության պտուղ, տոտալ օտարվածության դեմ անհատականացված արտահայտություն։ Այդ անվանումը խմբի անդամները չտվեցին, այլ քննադատները՝ բնութագրելով դրա գերակշիռ հատկանիշը – գերլարված, բարձր հուզականությունը, արտահայտչականությունը։

Արվեստի բոլոր տեսակներում էքսպրեսիոնիստների ստեղծագործությունները տարբերվում են նյարդային աններդաշնակությամբ, անբնական համաչափությամբ։ Երաժշտության մեջ էքսպրեսիոնիստները դուրս են գալիս [[տոնայնություն|տոնայնության]], մեղեդու սահմաններից, փնտրում և ստեղծում են նոր ձայնային համակարգեր ([[ապատոնայնություն]])։ Էքսպրեսիոնիստական թատրոններում դերասանները հաճախ խաղում էին թեքված բեմական հրապարակներում. լուսարձակի ճառագայթը մթությունից էր հանում հանդիսասրահին դիմող հերոսին։ Էքսպրեսիոնիստների գրական ստեղծագործություններում բացակայում էին կենդանի բնավորությունները։ Պատահական չէ, որ գրականության մեջ գլխավոր [[ժանր]]երը [[քնարերգություն]]ն էր և [[հրապարակախոսություն|հրապարակախոսական]] դրաման, որոնք էքսպրեսիոնիստների գրչի տակ վերածվում էին հեղինակի կրքոտ մենախոսության։ Հետաքրքրական է, որ իր էության մեթոդը կերպարվեստում էքսպրեսիոնիզմը լիովին դրսևորեց [[գրաֆիկա]]յում. աշխարհը դիտվում էր որպես սև-սպիտակի հակադրություն՝ չափազանց կտրուկ ու կոտրատված գծերով, դրանց խառնելով դետալների և գույների իրական բազմազանությունը։ ([[Ժորժ Գրոսս]], [[Ֆոտելեր]], [[Էրնստ Կիրխներ]], [[Էդվարդ Մունկ]], [[Ֆրանց Մարկ]] և այլն)։

Հատուկ ուշադրություն պետք է դարձնել գերմանացի էքսպրեսիոնիստների ստեղծագործությանը։ Գերմանացի նկարիչները [[Առաջին համաշխարհային պատերազմ]]ից առաջ և հատկապես հետո մեծ ուժով էին արտահայտում իրենց հուսահատությունն ու անհամաձայնությունը, շրջապատող միջավայրի հանդեպ իրենց բողոքը, որը իր արտահայտչաձևերի սրությամբ երբեմն հասնում էր լիակատար ողբերգության։ Նրանց վրա մեծ ազդեցություն ունեցավ նորվեգացի Մունկի և շվեյցարացի [[Ֆերդինանդ Հոդլեր|Հոդլեր]]ի ստեղծագործությունը։ Նրանք ցուցադրում էին ձևերի զգայական ընկալման բնազդային չափազանցությունը, որը իմպուլսիվ փոխադրում էին հարթության վրա։