Վիքիպեդիա

«Քըրք Քըրքորյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
→‎top: Կատարվել է լեզվական խմբագրում։
→‎Ավիացիա: Հանվել են կրկնություններ, կատարվել է խմբագրում։
Տող 27.
 
==== Օդանաւեր և պատերազմ ====
1939 թվականից նա հրապուրվել է ավիացիայով։ [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի սկիզբը զգալով և չցանկանալով միանալ ցամաքային զորքերին՝ Քըրքորյանը սովորեց թռչել Happy Bottom Riding Club-ում։ Նախկինում ավիացիայի ավագ օդաչու [[Պանչո Բարնեսը]] թռիչքի դասերի փոխարեն Քըրքորյանին առաջարկեց հետևել իր խոշոր եղջերավոր անասուններին։▼
1939 թվականից նա հրապուրվել է ավիացիայով։ Սովորել է [[օդագնացություն|օդաչուական]] դպրոցում, դարձել օդաչու-հրահանգիչ [[Մեծ Բրիտանիա]]յի արքայական օդատորմում։ Որպես ռազմաօդային ուժերի օդաչու մասնակցել է [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ին։ Երկրորդ Աշխարհամարտի տարիներին Քըրք Քըրքորյանը ռազմական շատ կարևոր բեռներ և «[[De Havilland Mosquito|Մոսկիտո]]» տեսակի ռմբակոծիչներ էր տեղափոխում [[Կանադա]]յից դեպի [[Բրիտանական Կղզիներ]], որոնք շրջափակված էին [[Երրորդ Ռայխ]]ի՝ նացիստական [[Գերմանիա]]յի ծովային և օդային ուժերի կողմից։ Երկուսուկես տարի ծառայելով Բրիտանական արքայական ռազմաօդային ուժերում՝ ՌՕՈՒ–ում, [[Եվրոպա]] է փոխադրել 33 [[ինքնաթիռ]], որոնց կարիքը խիստ զգում էին գերմանացիների դեմ մարտնչող ԱՄՆ–ի և Բրիտանիայի Դաշնակից ուժերը։ Ընդ որում, Քըրքորյանը կատարել է ընդամենը հիսուն թռիչք, որոնցից յուրաքանչյուրի համար նա ստանում էր հազարական [[ԱՄՆ դոլար|դոլար]]։ Դրանով իսկ Քըրքորյանն իր զգալի ներդրումն է կատարել [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ|Բ Աշխարհամարտում]] Մեծ Բրիտանիայի գոյատևման պայքարում և վերջնական հաղթանակում՝ նպաստելով անգլոամերիկյան դաշնակիցների և աշխարհում [[ժողովրդավարություն|ժողովրդավարության]] ընդհանուր հաղթանակին և խաղաղության հաստատմանը։
 
Վեց ամիս անց ստանալով իր առևտրային օդաչուի վկայագիրը՝ նա տեղեկացավ, որ բրիտանական [[Royal Air Force]]-ը տեղափոխում էր կանադական [[de Havilland Mosquito]]-ն դեպի [[Շոտլանդիա]] [[Ատլանտյան օվկիանոս|Հյուսիսային Ատլանտյան օվկիանոս]]ով։ Սակայն օդանավը կարող էր անցնել առավելագույնը 2,300 կմ, մինչդեռ ամբողջ ճանապարհը կազմում էր 3,500 կմ։ Ապահով ճանապարհճանապարհի փոխարեն՝ Քըրքորյանը նախընտրեց «Իսլանդական ալիք» ուղղությունը։ Ուղևորությունը մեկ անձի համար կազմում էր 1000 դոլլար։դոլար։ Եթե կատարված հաշվարկները ցույց էին տալիս, որ 4 օդանավերից միայն մեկին չէր հաջողվի տեղ հասնել<ref>Torgerson, Dial "Kerkorian, An American Success Story" biography pub 1974</ref>, ապա իրական ցուցանիշն ավելի մոտ էր ''մեկ քառասուներորդի''<ref>Historian Carl Christie cites estimates that about 28 Mosquitoes out of 1,000 were lost: [http://www.latimes.com/local/obituaries/la-me-adv-kirk-kerkorian-20150616-story.html#page=2 Los Angeles Times obit]</ref>։▼
Հետագայում վերը նշված փողերն էլ դարձան սկսնակ գործարար Քըրքորյանի սկզբնական դրամագլուխը։ Տիրապետելով այդ գումարին, որը նա ձեռք էր բերել վտանգի տակ դնելով իր կյանքը, Քըրքորյանը սկսեց ինքնաթիռների առևտուր անել, ինչպես նաև բացեց չարթերային՝ մաքոքային օդուղիներ։ Այդ ժամանակ Քըրքորյանը բիզնեսի այդ ուղղության առաջապահներից մեկն էր։
[[1944]] թվականի մայիսին Քըրքորյանն ու իր թևի հրամանատար [[Ջոն դը Լեյսի Վուլդրիջը]] հաղթահարեցին «Իսլանդական ալիք»-ը և գրանցեցին նոր ռեկորդ։ Վուլդրիջը հասավ [[Շոտլանդիա]] վեց&nbsp;ժամ, 46&nbsp;րոպեում, Քըրքորյանը՝յոթՔըրքորյանը՝ յոթ&nbsp;ժամ, ինը&nbsp;րոպեում։րոպեում։Երկուսուկես տարի աշխատակցելով [[RAF Ferry Command]]-ին Քըրքորյանը կատարեց 33&nbsp;թռիչք, ճանապարհորդեց 4 մայրցամաքներով և փորձարկեց իր առաջին քառաշարժիչ ինքնաթիռը։▼
 
=== Կյանքը պատերազմից հետո ===
Տող 37 ⟶ 38՝
Աշխարհամարտի ավարտից հետո զբաղվել է օդանավերի բաժնեթղթերի առևտրով։ 1947-ին 60 հազար ԱՄՆ դոլարով Քըրքորյանը ձեռք է բերել «Los Angeles Air Service»՝ «Լոս Անջելես Էյր Սերվիս» փոքրիկ չարթերային ավիաընկերությունը, որի ավիապարկում կար ընդամենը երեք օդանավ։ Քըրքորյանի օդային ընկերությունը «օդային կամրջով» կապում էր ԱՄՆ–ի երկրորդ և Արևմտյան ափի ու Կալիֆորնիա նահանգի առաջին խոշորագույն քաղաք Լոս Անջելեսը և հարևան [[Նևադա]] նահանգի հարավում գտնվող [[Լաս Վեգաս]] քաղաքը, որը պետք է դառնար աշխարհի խաղատնային բիզնեսի խոշորագույն կենտրոնը։ Երբ [[1950-ական թվականներ|1950-ականներին]] Քըրքորյանն սկսեց օպերացիաներ անել վիթխարի օդագնացային ընկերություններով, ինչպիսիք էին [[:en:Trans International Airlines|Trans International Airlines]]–ը, [[:en:Transamerica Corporation|Transamerica Corporation]]–ը և այլք, ապա նա դասվեց միլիոնատերերի շարքը։ Քըրքորյանը 1962—1965 թթ․ աշխատում էր ակցիաներով՝ բաժնեթղթերով և 5 տարում վաստակեց 37,6 միլիոն դոլար։
 
Ի դեպ, նրան օգնում էին ամերիկահայերը։ Օրինակ՝ 1965–ին, Քըրքորյանը Trans International Airlines օդագնացային ընկերությունը՝ TIA–ն դարձրեց public, այսինքն՝ բաժնեթղթերի հանրային վաճառքի առաջարկ կատարեց։ Երեք տարում այդ ընկերության բաժնեթղթերը երեք անգամ ավելացան։ Բանն այն է, որ ամերիկահայերը, ովքեր գիտեին Քըրքորյանին, սկսեցին գնել այդ ընկերության բաժնետոմսերը։ Դրանց գները 9,75 դոլարից բարձրացան մինչև 32 դոլարի<ref>«Քըրք Քըրքորյանը», BY K.J. EVANSLAS VEGAS REVIEW-JOURNAL․ February 7, 1999 - 12:33 am․ Updated September 12, 1999 - 1:00 am [https://www.reviewjournal.com/news/kirk-kerkorian/]</ref>։ 1968–ին իր ընկերությունը վաճառելով Transamerica խոշոր ընկերությանը, Քըրքորյանը գործարքի պայմաններով ստացավ 104 մլն դոլար կանխիկ գումար, ինչպես նաև՝ Transamerica–ի բաժնեթղթերի խոշոր ծրար՝ շուրջ 85 մլն դոլար արժողությամբ։արժողությամբ, դառնալով այդ հզոր կոնգլոմերատ ընկիերության խոշորագույն բաժնետերը<ref>“It brought the stock up to begin with, and then our earnings were great, too, and it kept going up until we sold to TransAmerica,” says Kerkorian. In that 1968 deal, Kerkorian received about $85 million worth of stock in the TransAmerica conglomerate, making him its biggest shareholder. «Քըրք Քըրքորյանը», BY K.J. EVANSLAS VEGAS REVIEW-JOURNAL․ February 7, 1999 - 12:33 am․ Updated September 12, 1999 - 1:00 am [https://www.reviewjournal.com/news/kirk-kerkorian/]</ref>։
 
Ի վերջո, Քըրքորյանը իր օդագնացային ընկերությունը 1968–ին վաճառեց TransAmerica–ին և արդյունքում ստացավ 85 միլիոն դոլարի բաժնեմաս՝ դառնալով այդ հզոր կոնգլոմերատ օդագնացային ընկիերության խոշորագույն բաժնետերը<ref>“It brought the stock up to begin with, and then our earnings were great, too, and it kept going up until we sold to TransAmerica,” says Kerkorian. In that 1968 deal, Kerkorian received about $85 million worth of stock in the TransAmerica conglomerate, making him its biggest shareholder. «Քըրք Քըրքորյանը», BY K.J. EVANSLAS VEGAS REVIEW-JOURNAL․ February 7, 1999 - 12:33 am․ Updated September 12, 1999 - 1:00 am [https://www.reviewjournal.com/news/kirk-kerkorian/]</ref>։
 
[[Պատկեր:Las Vegas strip.jpg|մինի|աջից=1.6|Լաս Վեգաս․ խաղատների բիզնեսի համաշխարհային խոշորագույն կենտրոն․ Լաս Վեգասի շերտի վրա գրեթե բոլոր փողոցային կառույցները պատկանում էին Քըրք Քըրքորյանին։]]
Տող 86 ⟶ 85՝
 
== Բիզնես կարիերա ==
=== ԱվիացիաԼաս Վեգաս ===
▲[[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ]]ի սկիզբը զգալով և չցանկանալով միանալ ցամաքային զորքերին՝ Քըրքորյանը սովորեց թռչել Happy Bottom Riding Club-ում։ Նախկինում ավիացիայի ավագ օդաչու [[Պանչո Բարնեսը]] թռիչքի դասերի փոխարեն Քըրքորյանին առաջարկեց հետևել իր խոշոր եղջերավոր անասուններին։
Վեց ամիս անց ստանալով իր առևտրային օդաչուի վկայագիրը՝ նա տեղեկացավ, որ բրիտանական [[Royal Air Force]]-ը տեղափոխում էր կանադական [[de Havilland Mosquito]]-ն դեպի [[Շոտլանդիա]]
▲[[Ատլանտյան օվկիանոս|Հյուսիսային Ատլանտյան օվկիանոս]]ով։ Սակայն օդանավը կարող էր անցնել առավելագույնը 2,300 կմ, մինչդեռ ամբողջ ճանապարհը կազմում էր 3,500 կմ։ Ապահով ճանապարհ փոխարեն՝ Քըրքորյանը նախընտրեց «Իսլանդական ալիք» ուղղությունը։ Ուղևորությունը մեկ անձի համար կազմում էր 1000 դոլլար։ Եթե կատարված հաշվարկները ցույց էին տալիս, որ 4 օդանավերից միայն մեկին չէր հաջողվի տեղ հասնել<ref>Torgerson, Dial "Kerkorian, An American Success Story" biography pub 1974</ref>, ապա իրական ցուցանիշն ավելի մոտ էր ''մեկ քառասուներորդի''<ref>Historian Carl Christie cites estimates that about 28 Mosquitoes out of 1,000 were lost: [http://www.latimes.com/local/obituaries/la-me-adv-kirk-kerkorian-20150616-story.html#page=2 Los Angeles Times obit]</ref>։
▲[[1944]] թվականի մայիսին Քըրքորյանն ու իր թևի հրամանատար [[Ջոն դը Լեյսի Վուլդրիջը]] հաղթահարեցին «Իսլանդական ալիք»-ը և գրանցեցին նոր ռեկորդ։ Վուլդրիջը հասավ [[Շոտլանդիա]] վեց&nbsp;ժամ, 46&nbsp;րոպեում, Քըրքորյանը՝յոթ&nbsp;ժամ, ինը&nbsp;րոպեում։
Երկուսուկես տարի աշխատակցելով [[RAF Ferry Command]]-ին Քըրքորյանը կատարեց 33&nbsp;թռիչք, ճանապարհորդեց 4 մայրցամաքներով և փորձարկեց իր առաջին քառաշարժիչ ինքնաթիռը։
Պատերազմից հետո նա աշխատում էր որպես գեներալ օդաչու։ Նա առաջին անգամ այց կատարեց [[Լաս Վեգաս]] 1944 թվականին և մինչև [[1947]] թվականը տարված էր թղթախաղերով։ 1947 թվականին թողնելով խաղամոլությունը՝ նա 60,000 դոլարով գնեց [[Trans International Airlines]]-ը։ Այն փոքրիկ ավիագիծ էր, որը խաղամոլներին [[Լոս Անջելես]]ից [[Լաս Վեգաս]] էր տեղափոխում։ [[1968]] թվականին Քըրքորյանը այն վաճառեց 104&nbsp;միլիոն դոլարով [[Transamerica Corporation]] ընկերությանը<ref>{{cite web|title=Kirk Kerkorian|url=http://onlinenevada.org/kirk_kerkorian|work=Online Nevada Encyclopedia|accessdate=July 16, 2011}}</ref>։
 
===Լաս Վեգաս===
[[1962]] թվականին Քըրքորյանը 960,000 դոլարով գնեց 32 հա հող [[Լաս Վեգաս]]ում՝ [[Լաս Վեգաս Սթրիփ]]ի մոտակայքում։ Հետագայում այս հողի վրա կառուցվեց [[Caesars Palace]]ի շենքը, որի վարձակալությունը Քըրքորյանին բերեց 9 միլիոն դոլար։ [[1967]] թվականին [[Լաս Վեգաս]]ում նա 5 միլիոն դոլարով գնեց 33 հա հող և ճարտարագետ [[Մարտին Սթերն Կրտսեր]]ի<ref>{{Cite web|author=Chung, Su Kim |url=http://www.library.unlv.edu/speccol/martinstern.html |title=Water Resources: Special Collections |publisher=Library.unlv.edu |date=August 18, 2009 |accessdate=September 21, 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100819024720/http://www.library.unlv.edu/speccol/martinstern.html |archivedate=August 19, 2010 |df= }}</ref> հետ կառուցեց [[International Hotel (Las Vegas)|International Hotel]]-ը, որն ամենամեծ հյուրանոցն էր այդ ժամանակաշրջանում։
 
Տող 123 ⟶ 114՝
 
Քըրքորյանը զբաղվել է թենիսով, խաղացել է մրցաշարերում։ Սովորաբար խաղում էր նախկին ԷմՋիԷմ-ի գործադիր տնօրեն, «Tropicana Las Vegas» ընկերության համասեփականատեր Ալեքս Եմենիջյանի հետ։ Նրան նկատում էին թանկարժեք հագուստով (հատկապես իտալական դիզայներ Բրիոնի), ինչին հակառակ նա իր ամբողջ կյանքի ընթացքում վարել է Pontiac Firebird, Jeep Grand Cherokee, Ford Taurus և նման ավտոմեքենաներ<ref>David Streitfeld ''Los Angeles Times'', June 9, 2005, p. A-1.</ref>։
 
===Ընտանիք===
 
Քըրքորյանն ամուսնացել է երեք անգամ։ [[1942]]-ից մինչև [[1952]] թվականն ամուսնացած է եղել Հիլդա Շմիդտի հետ<ref name=bromberg>{{cite book|last1=Bromberg|first1=Howard|title=Great lives from history.|date=2011|publisher=Salem Press|location=Pasadena, Calif.|isbn=1587656647|page=513|url=https://books.google.am/books?id=vVYABwAAQBAJ}}{{Չաշխատող արտաքին հղում|bot=InternetArchiveBot }}</ref>։ [[1954]]-ից մինչև [[1984]] թվականն ամուսնացած է եղել նախկին պարուհի Ջին Մարի Հարդիի հետ։ Այդ ամուսնությունից Քըրքորյանը ունեցել է մեկ դուստր՝ Թրեյսին, որդեգրել է ևս մեկին՝ Լինդային։ [[1999]] թվականին ամունսացել է թենիսիստուհի Լիզա Բոնդերի հետ և մի քանի ամիս անց բաժանվել։
Տող 140 ⟶ 129՝
 
Այսպիսով, Քըրքորյանը ակտիվ բարեգործական գործունեություն է ծավալել թե՛ իր Հայրենիք ԱՄՆ–ում, և թե՛ իր պատմական Հայրենիք Հայաստանում՝ իր հիմնադրած կազմակերպության միջոցով։ «Լինսի» կազմակերպությունն ավելի քան մեկ միլիարդ դոլլարի բարեգործություն է արել<ref>{{Cite web|url=http://www.armenialiberty.org/armeniareport/report/en/2005/05/AB551BCD-E9AC-4259-91B7-6D63E1A8DC60.asp |title=Kerkorian Handed Armenia’s Top State Honor|publisher=Armenialiberty.org |date=May 20, 2005 |accessdate=September 21, 2010}}</ref>։ Նրա հիմնադրամի օգնությամբ է կառուցվել 80 կիլոմետրանոց մայրուղին, որը Հայաստանի մայրաքաղաք Երևանը և հարավային մարզերը կապում է ազատագրված [[Արցախ]]ին և հարակից հայկական շրջաններին։ Առաջին անգամ Քըրքորյանը Հայաստան է եկել [[1998]] թվականին։ Նա նաև տրամադրել է 60 միլիոն դոլլար Հայաստանի դպրոցներն ու փողոցները վերակառուցելու համար<ref>[http://www.armenialiberty.org/content/article/27075950.html U.S.-Armenian Tycoon Kirk Kerkorian Dies, by Emil Danielyan, Radio Liberty]</ref>։
 
Հայաստանի Հանրապետության այն ժամանակվա քաղաքական վերնախավի հետ հակասությունների, իսկ ավելի ճիշտ՝ այդ երկրում տիրող կոռուպցիայի և «Լինսի» հիմնադրամի միջոցների վատնումների, իսկ ավելի ճիշտ՝ գողության հպատճառով, Քըրքորյանը դադարեցրեց իր բարեգործական գործունեությունը Հայաստանում։ «Լինսի» կազմակերպությունը լուծարվեց [[2011]] թվականին<ref name="armeniadiaspora.com"/>։
 
==Մրցանակներ և ճանաչվածություն==
Դեռևս 1998 թվականի սեպտեմբերին Քըրքորյանը հայտարարվել է Հայաստանի պատվավոր քաղաքացի այն ժամանակվա Հայաստանի նախագահի կողմից<ref>{{cite news|title=President Kocharian, His Holiness Karekin I, His Holiness Aram I, Unite; $1 Million Raised for Humanitarian Aid to Armenia |url=http://armenianstudies.csufresno.edu/hye_sharzhoom/vol20/october63/armenia.html |newspaper=Hye Sharzhoom |date=September 26, 1998 |agency=[[California State University, Fresno]] |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305022926/http://armenianstudies.csufresno.edu/hye_sharzhoom/vol20/october63/armenia.html |archivedate=March 5, 2016 |df= }}</ref>։
Քըրքորյանը [[2004]] թվականի [[մայիսի 27]]-ին Հայաստանի Ազգային հերոս է հռչակվել։ Պարգևատրվել է Հայրենիք շքանշանով։ [[2018]] թվականին Գյումրիում տեղադրվել է նրա արձանը<ref>«Սա իմ շնորհակալությունն է բարերարին»․ Գյումրիում տեղադրվեց Քըրք Քըրքորյանի արձանը - https://www.azatutyun.am/a/29316524.html</ref>։
 
== Ծանոթագրություններ ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Քըրք_Քըրքորյան» էջից