«Քսենիա Էրդելի»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Քսենիա Ալեքսանդրովնա Էրդելի''' ({{lang-ru|Ксе́ния Алекса́ндровна Эрде́ли}}, {{ԱԾ}}), [[ռուս]] և խորհրդային [[Տավիղ|տավղահար]], [[կոմպոզիտոր]], [[մանկավարժ]], [[ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ]] (1966):։ Համարվում է տավղահարության կատարողական վարպետության խորհրդային դպրոցի հիմնադիրը:հիմնադիրը։

Տավղահար [[Օլգա Էրդելի]]ի հորաքույրն է:է։

Սովորել է Սանկտ Պետերբուրգի [[Սմոլնիի ինստիտուտ]]ում (ավարտել է 1895 թվականին), 1891 թվականից սովորել է տավղի վրա նվագել [[Եկատերինա Վալտեր-Կյունե]]ի մոտ:մոտ։ 1895-1899 թվականներին եղել է Իտալական օպերայի նվագախմբի տավղահարուհի:տավղահարուհի։ 1899-1907 և 1918-1938 թվականներին եղել է [[Մեծ թատրոն]]ի նվագախմբի մենակատար:մենակատար։

Նա նվագել է [[Ռուսական երաժշտական ընկերություն|Ռուսական Կայսերական երաժշտական ընկերության]] (1899-1907), [[Մոսկվայի Ֆիլարմոնիկ ընկերություն|Մոսկվայի Ֆիլարմոնիկ ընկերության]] (1901-1907), [[Պերսիմֆանս]]ի (1925-1932) նվագախմբերում և [[Ռուսաստանի պետական ակադեմիական սիմֆոնիկ նվագախումբ|ԽՍՀՄ Պետական սիմֆոնիկ նվագախմբում]] (1936-1938):։ 1908 թվականին մասնակցել է [[Ալեքսանդր Զիլոտի]] իղեկավարությամբ կազմակերպված համերգներին, Ռուսաստանում առաջինն է կատարել [[Մորիս Ռավել]]ի «Նախերգանքի և Ալեգրոյի» տավղի պարտիան:պարտիան։ 1900-1906 թվականներին դասավանդել է Մոսկվայի ֆիլարմոնիկ ընկերության Երաժշտական դրամատիկական ուսումնարանում (այժմ՝ [[Ռուսաստանի թատերական արվեստի համալսարան]]):։ 1904-1907 թվականներին դասավանդել է Մոսկվայի Սուրբ Եկատերինայի շքանշանի դպրոցում, 1908-1913 թվականներին՝ Սմոլնիի ինստիտուտում, 1913-1917 թվականներին՝ [[Սանկտ Պետերբուրգի կոնսերվատորիա]]յում:յում։ 1905-1907 թվականներին և 1918 թվականից մինչև իր մահը ղեկավարել է [[Մոսկվայի կոնսերվատորիա]]յի (1939 թվականից՝ [[պրոֆեսոր]]), 1944-1954 թվականներին՝ [[Գնեսինների անվան ռուսական երաժշտական ակադեմիա|Գնեսինների անվան երաժշտական մանկավարժական ինստիտուտի]] [[Տավիղ|տավղի]] դասարանը:դասարանը։

Մահացել է 1971 թվականի մայիսի 27–ին:27–ին։ Թաղված է [[Նովոդևիչյան գերեզմանատուն|Նովոդևիչյան գերեզմանատանը]]<ref>{{Cite web |url=http://www.devichka.ru/nekropol/view/item/id/196/catid/1 |title=Эрдели Ксения Александрова, 1878-1971 |accessdate=2019-08-06 |archive-date=2013-06-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130614174134/http://devichka.ru/nekropol/view/item/id/196/catid/1 |dead-url=yes }}</ref><ref>[http://narnecropol.narod.ru/erdeli.htm ЭРДЕЛИ КСЕНИЯ АЛЕКСАНДРОВНА (1878-1971)]</ref>:։

Քսենիա Էրդելին տավղի և նվագախմբի համար իրեն նվիրված համերգի առաջին կատարողն էր, նման կարգի համերգներ է տվել Ն. Գ. Պարֆյոնովի (1932), Ռ. Մ. Գլիերի (1938), Վ. Ն. Ցիբինի (1940), Ա. Ի. Կոս-Անատոլսկու (1954) նվագախմբերի հետ, ինչպես նաև Ռուսաստանում առաջինն է կատարել Մ. Ռավելի «Նախերգանքը և Ալեգրոն» (1909), տավղի և Շ. Վիդորի նվագախմբի «Բազմաձայն օրհներգը վարիացիաներով» (1913)<ref>{{cite web|url=http://www.mosconsv.ru/ru/person.aspx?id=9109|title=МГК им. Чайковского - персоналии - Эрдели Ксения Александровна|accessdate=2013-04-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304055016/http://www.mosconsv.ru/ru/person.aspx?id=9109|archivedate=2016-03-04|deadlink=yes}}</ref>:։

Անսամբլում ելույթներ է ունեցել երգիչներ Վ. Ն. Պետրովա-Զվանցեվայի, Ե. Ի. Զբրուևայի, Ն. Վ. Սալինի, Կ. Գ. Ձերժինսկու, Ն. Ա. Օբուխովայի, Վ. Վ. Բարսովայի, Ե. Կ. Կատուլսկու, Ն. Դ. Շպիլլերի, Ի. Ս. Կոզլովսկու, Մ. Օ. Ռեյզենի և ուրիշների, ինչպես նաև գործիքավորողների և գործիքային համույթների հետ միասին:միասին։ Էրդելիի կատարումները առանձնանում էին բարձր վիրտուոզությամբ և գեղեցիկ հնչեղությամբ:հնչեղությամբ։ Ռուսաստանում և ԽՍՀՄ-ում նա տավիղ նվագող առաջին մենակատարն էր, տավղի համար գրել և հարմարեցրել է մի շարք ստեղծագործություններ, նրան են նվիրված կոմպոզիտորներ [[Սերգեյ Վասիլենկո]]յի, [[Ռեյնգոլդ Գլիեր]]ի և այլոց ստեղծագործությունները:ստեղծագործությունները։ Էրդելիի աշակերտներից են եղել նրա զարմուհի [[Օլգա Էրդելի]]ն, [[Վերա Դուլովա]]ն և շատ ուրիշներ:ուրիշներ։ 1967 թվականին լույս տեսավ նրա հուշագրությունների գիրքը՝ «Տավիղը իմ կյանքում»:։

* Հանրապետության վաստակավոր արտիստուհի (1928)<ref>{{cite web|url=http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_biography/49015/Эрдели|title=Эрдели, Ксения Александровна|accessdate=2013-04-13}}</ref>:։

* ԽՍՀՄ Ժողովրդական արտիստ (1966):։

* [[Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան]] (28.12.1946, Մոսկվայի կոնսերվատորիայի 80-ամյակի կապակցությամբ):։