«Տիր»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589); ծանոթագրությունը տեղափոխում եմ կետադրական նշանից առաջ |
|||
Տող 4.
'''Տիր'''՝ դպրության, պերճախոսության, գիտությունների ու արվեստների աստվածը հին հայկական դիցաբանության մեջ։
Նա եղել է [[Հայկ Աղեղնավոր]]ի ուստրը<ref name=hayk>{{cite book|title=Հայոց Հնօրյա Զվարճախոսները|last=Խաչատրյան|first=Հայկ|publisher=«Ամարաս»|location=Երևան|year=2003|page=120}}</ref> և համարվել է [[Արամազդ]] աստվածահոր ատենադպիրն ու սուրհանդակը, մարդկանց ճակատագրի գուշակ ու երազների մեկնիչ, նրանց չար ու բարի գործերի գրանցողը, ննջեցյալների հոգիները «անդրշիրիմյան աշխարհ» ուղեկցողը։ Նա մի ամբողջ ամիս զբաղվում էր մարդկանց ծնունդներն ու մահերն իր մատյանում գրանցելով, մնացած տասնմեկ ամիսներն արարչագործության ավիշ էր ներարկում գրողներին, երաժիշտներին, պատկերահաններին և քարագործ-
Տիր աստծուն Արիական գաղտնագիտության մեջ համապատասխանել է եթերի տարերքը, ինչը խորհրդանշել է գիտելիքը և մարմնավորվել է երկնային
Տիրին նվիրված գլխավոր Կաճառը կոչվել է [[wikt:երազամույն|Երազամույն]] կամ Զվարդնոց․ այն այսօր կոչվում է [[Զվարթնոցի տաճար|Զվարթնոց]]՝ վերանվանության միջոցով քրիստոնեական բարբարոսությունները սրբագրելու նպատակով։ Երազամույն բառը կազմված է "երազ" արմատից, "ա" հոդակապից և "մույն" արմատից, ինչը նշանակում է՝ վայելչություն։ [[wikt:երազամույն|Երազամույն]] նշանակում է երազների վայելք։ Հայաստանում դավադրաբար և բռնի ուժով քրիստոնեություն հաստատելուց հետո այն առաջինն է քանդվել հայ/Արի/ ազգի մշակութային, կրոնական ինքնագիտակցության պորտալարը կտրելով ոչնչացնելու նպատակով։ Տիրի կաճառ է եղել նաև Այրիվանքը՝ ժամանակակից
Տիրի կաճառ է եղել նաև [[Մեծամոր]]ում, [[Քարահունջ]]ում, [[Տաթևի վանք|Տաթևի]] և [[Հաղպատի վանական համալիր|Հաղպատի]]
Տիր աստծո տոնահանդեսը՝ Տիրական։ Հայոց հին տոմարի 4-րդ ամիսը Տիրի անունով կոչվել է [[Տրե]] կամ տրի, ծիածանը՝ Տիրական կամ Տրական գոտի։ Նրա անունով են կոչվել [[Տիրինկատար]] լեռը, Տիրակատար քաղաքը, Տրե և Տիրառիճ գյուղերը, ինչպես նաև մի շարք անձնանուններ (Տիրան, Տիրոց, Տրդատ)։ Հելլենիստական դարաշրջանում հայերը Տիրին են նույնացրել [[Ապոլլոն]]ին և [[Հերմես]]ին։
|