«Նիբելունգի մատանին»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ մանր-մունր oգտվելով ԱՎԲ
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589)
 
Տող 28.
 
== «Նիբելունգի մատանիի» տեքստը ==
Գերմանական ազգային էպոսի՝ «Զիգֆրիդի և նիբելունգների պատմության» հիման վրա օպերա ստեղծելու գաղափարը [[Ռիխարդ Վագներ|Վագները]] հղացավ 1848 թվականի աշնանը:աշնանը։ Միացնելով տարբեր սյուժեները, նա մեկնաբանեց փոքր գրվածքով:գրվածքով։ Դրա վերջին մասի հիման վրա 16 օրում գրվեց «Զիգֆրիդի մահը» օպերայի [[լիբրետո]]ն և կատարվեցին երաժշտական մի քանի ուրվագծեր:ուրվագծեր։ Հեղափոխական իրադարձությունները խաթարեցին երաժշտության ստեղծման աշխատանքները, որի պատճառով նախնական մտահղացումը փոխվեց:փոխվեց։ Վագներին այնքան էր գերել Զիգֆրիդի կերպարը, որ որոշեց նրան ձոնել ևս մեկ օպերա՝ «[[Զիգֆրիդ|Երիտասարդ Զիգֆրիդը»]], որի լիբրետոն գրվեց [[1851]] թվականին՝ երեք շաբաթում:շաբաթում։ Բայց այս երկու մասերն էլ կոմպոզիտորին քիչ թվացին՝ ընդգրկելու համար ժողովրդական պատումի ամբողջ հարստությունը:հարստությունը։ Հաջորդ տարվա հունիսին Վագները գրեց «[[Վալկիրիա]]» օպերայի լիբրետոն:լիբրետոն։ Այս օպերան ներկայացնում էր գլխավոր հերոսի ծնողների ճակատագիրը:ճակատագիրը։ Իսկ նոյեմբերին ավարտեց այս ամենի համար նախաբան ծառայող «[[Հռենոսի ոսկին]]» օպերայի տեքստը, որը պատմում է ողբերգական իրադարձությունների նախապատճառների մասին:մասին։ 1852 թվականի վերջին Վագներն ավարտեց ամբողջ քառագրության լիբրետոն՝ կոչելով «Նիբելունգի մատանին», որը շուտով հրատարակվեց:հրատարակվեց։ Սակայն վերջաբանի տեքստը բազմիցս լրամշակվեց, փոխվեցին վերջին երկու մասերի վերնագրերը, և միայն 1863 թվականին քառագրության տեքստը բերվեց իր վերջնական տեսքին:տեսքին։
 
== «Նիբելունգի մատանիի» երաժշտությունը ==
Երաժշտության վրա տարվող աշխատանքը ևս ձգձգվեց մի քանի տարի:տարի։ [[1854]] թվականին ավարտվեց առաջին մասը՝ «[[Հռենոսի ոսկին]]»:։ Դրանից անմիջապես հետո էլ ձեռնամուխ լինելով «[[Վալկիրիա]]»-յի երաժշտության ստեղծմանը, [[Ռիխարդ Վագներ|Վագներն]] այն ավարտեց [[1856]] թվականին:թվականին։ Եվ իսկույն կոմպոզիտորն սկսեց աշխատել «[[Զիգֆրիդ]]»-ի վրա, բայց [[1857]] թվականին, գրած լինելով մեկ ու կես գործողության երաժշտությունը, նա ստիպված եղավ երկար ժամանակով ընդհատել օպերայի ստեղծման աշխատանքները:աշխատանքները։ Միայն «[[Տրիստան և Իզոլդա (օպերա)|Տրիստան և Իզոլդա»]] ու [[Նյուրնբերգի մայսթերզինգերները]] օպերաներն ստեղծելուց հետո, [[1868]] թվականի ուշ աշնանը, Վագներն սկսեց գրել «Զիգֆրիդ»-ի երրորդ գործողությունը:գործողությունը։ Բայց այժմ գործը դժվարությամբ էր առաջ ընթանում. «Զիգֆրիդ»-ն ավարտվեց [[1876]] թվականին, որին զուգահեռ գրվեց նաև վերջին մասը՝ «[[Աստվածների մայրամուտը|Աստվածների վախճանը»]]:։
Միայն [[1874]] թվականին ` երաժշտության վրա աշխատել սկսելուց 21, իսկ առաջին օպերայի [[լիբրետտո]]ն գրելուց 26 տարի անց, «Նիբելունգի մատանին» քառագրությունը վերջապես ամբողջությամբ ավարտվեց:ավարտվեց։
 
== Պրեմիերան ==
Վագները պնդում էր, որ այն պետք է բեմադրվի ամբողջությամբ:ամբողջությամբ։ Բայց, հակառակ իր կամքին, [[Մյունխեն]]ում [[1869]] թվականի սեպտեմբերի 22-ին կայացավ [[Հռենոսի ոսկին]], իսկ [[1870]]-ի ապրիլի 26-ին՝ [[Վալկիրիա]] օպերաների պրեմիերան:պրեմիերան։ Իսկ ամբողջ քառագրության պրեմիերան կայացավ [[Բայրոյթ]] քաղաքում, հատուկ վագներյան օպերաների համար կառուցված թատերական շենքում, [[1876]] թվականի օգոստոսի 13-17-ին, ինչը, համաշխարհային մշակութային ասպարեզում, խոշոր իրադարձություն էր:էր։
 
== Գրական աղբյուրները և գաղափարը ==
[[Պատկեր:Bühnenbildentwurf Walküre.JPG|thumb|mini|400px|ձախից|Զիգֆրիդի ծնողները. Զիգմունդը՝ սուրը ձեռքին, և Զիգլինդը՝ վերջինիս ամուսին Հունդինգի տանը. նկարիչ՝ [[Յոզեֆ Հոֆման]]:]]
«Նիբելունգի մատանու» գրական աղբյուրները բազմազան են:են։ Նիբելունգների մասին ասքի արմատները հասնում են մինչև [[գերմանական ցեղեր]]ի խոր անցյալը:անցյալը։ Նրա ամենահին տարբերակներից մեկը տպագրված է դիցաբանական ու հերոսներին նվիրված երգերի «[[Ավագ Էդդա]]» ժողովածուի մեջ, որոնք գրառվել են [[Սկանդինավիա]]յում XII-XIII դարերում և թվագրվում են IX-XI դարերով:դարերով։ Դրա հիման վրա XIII դարի կեսերին ստեղծվեց «[[Վյոլսունգների սագա]]» արձակ ստեղծագործությունը, որն էլ հենց որպես հիմք ծառայեց [[Ռիխարդ Վագներ|Վագների]] [[լիբրետտո]]յի համար:համար։ Ինչ-որ չափով գործածվեց նաև այս պատումի գերմանական տարբերակը՝ «[[Նիբելունգների երգը|Ասք նիբելունգների մասին»]], իսկ կարևոր դեր ունեցավ գերմանական ժողովրդական պատումը՝ անխոցելի (կամ եղջյուրակիր) Զիգֆրիդի մասին և զանազան հեքիաթներ:հեքիաթներ։
Հին լեգենդների մեջ Վագները տեսնում էր գործուն և այժմեական գաղափար:գաղափար։ Արևաշող Զիգֆրիդը, որ վախ չէր ճանաչում, Վագների համար ապագայի այն բաղձալի մարդն էր, որ առնչվում էր մեզ հետ, այն սոցիալական քավիչը, որ հայտնվել էր Երկրի վրա՝ վերացնելու համար կապիտալի իշխանությունը:իշխանությունը։ Ոչ առանց պատճառի ձեռնոց նետելով բուրժուական բարոյականությանը, կոմպոզիտորը գլխավոր հերոսին կերտեց որպես ապօրինածին. Զիգֆրիդը քույր և եղբոր զավակ էր:էր։ Վագներյան քառագրության մեջ կարևոր նշանակությամբ է օժտված գերագույն աստվածություն [[Օդին (դիցաբանություն)|Վոթանը]]՝ անվճռական, հյուծված արտաքինով, միշտ հակված փիլիսոփայելուն և ոչ թե գործելուն, չարից ճնշված, և, անարդար կերպով՝ թագավորող շուրջբոլորը:շուրջբոլորը։
«Վոթանն ամեն մանրուքով նման է մեզ, - գրում էր Վագներն ընկերոջը, - նա մեր ժամանակների մտավորականության հավաքական կերպարն է:է։ Հենց այդպիսի կերպարը, դու պետք է խոստովանես, մեզ համար խիստ հետաքրքրական է»:։
Իսկ նիբելունգ Ալբերիխն, ըստ Վագների, ժամանակակից բանկիրի մարմնավորումն էր. «Եթե նիբելունգի ձեռքին ոսկե մատանու փոխարեն պատկերացնենք բաժնետոմսերի պորտֆելը, կստանանք աշխարհի մերօրյա տիրակալների ամբողջական կերպարը»:։
«Նիբելունգի մատանու» հիմնական թեմաներից մեկը՝ ոսկու կործանարար ուժի մասին, ունի հակակապիտալիստական հնչեղություն, որը հատուկ էր կոմպոզիտորի ապրած ժամանակաշրջանին:ժամանակաշրջանին։ Ե՛վ ամենակարող աստվածները, և՛ հզոր, բայց նեղմիտ հսկաները, և՛ նենգ նիբելունգները, և՛ մարդիկ՝ համարձակ ու խիզախ, կամ երկչոտ ու փոքրոգի, գերի են ագահությանը, հարստության ու իշխանության ծարավին, պատրաստ են հրաժարվել մարդկային զգացմունքներից, անցնել բռնության, ստի ու կեղծիքի ճանապարհով:ճանապարհով։ [[Ռիխարդ Վագներ|Վագներն]] անհունորեն ցանկանում է այդ անարդար հասարակության կործանումը, երազում է մի խոշոր աղետ, որը կկործանի ամբողջ աշխարհը և կթաղի իր փլատակների տակ մարդկության չարությունն ու չարագործությունները:չարագործությունները։ Բայց եթե հեղափոխության վերելքի տարիներին Վագները, որ պարզապես աշխատում էր «Նիբելունգի մատանու» վրա, խորապես հավատում էր, որ հին աշխարհի ավերակների վրա կծնվի նորը՝ չտեսնված կատարյալ մարդկային հասարակություն, ապա հեղափոխության պարտությունը և բուրժուազիայի հաղթանակը սասանեցին կոմպոզիտորի հավատը՝ գալիք հաղթանակի, ազատության, արդարության ու գեղեցիկի հաղթանակի նկատմամբ:նկատմամբ։ Հերոսներից լավագույնի մահը, որը ոչ ոքի փրկություն չի բերում, վերջաբանին հաղորդում է մռայլ և ողբերգական արտահայտություն:արտահայտություն։ Միայն երաժշտության մեջ, նրա վերջին լուսավոր թեմայի մեջ ճառագում է հույսի շողը:շողը։
 
== Գործող անձինք ==