«Մեծ կրկես»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8 |
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589) |
||
Տող 9.
| location_country = Իտալիա
}}
'''Մեծ կրկես''' ({{lang-lat|Circus Maximus}}, {{lang-it|Circo Massimo}}), հին հռոմեական խաղերի՝ ձիակառքերի մրցումների համար հատկացված մարզադաշտ և զանգվածային ժամանցային վայր [[Իտալիա]]յում՝ [[Հռոմ]]
== Կառուցումը ==
[[Պատկեր:Circus Maximus.JPG|մինի|Մեծ Կրկես]]
[[Պատկեր:Circus Maximus Remains South curve.JPG|մինի]]
Համարվում է, առաջին ձիակառքերի մրցումները անցկացվել են այստեղ դեռևս [[Լուկիոս Տարքվինիոս Հին|Տարքվինիոս Ավագ]] արքայի օրոք (մոտավորապես Ք.ա. 500 թվականին)։ [[Պալատին (բլուր)|Պալատինի]] և [[Ավենտին (բլուր)|Ավենտինի]] միջև ընկած հովիտը հնուց ի վեր հին հռոմեական խաղերի ({{lang-lat|ludi Romani}}) վայրն էր իր դիրքի շնորհիվ։ Մինչև Ք. ա. 329 թվականը այս վայրում ձիարշավների համար հարմարանքներ չեն հիշատակվում։ Ակնհայտ է, որ խաղասպարեզից և հատուկ հանդիսատեսների համար հատկացված ժամանակավոր տեղերից բացի, այլ շինություններ չեն եղել։ Հնարավոր է, որ հովիտը մշակվել է և բերք է տվել, ինչպես ցույց է տալիս հետագա գյուղական աստվածների սրբավայրերը ([[Կոնս]]ի զոհասեղանը, տրիադայի սրբավայրը՝ Seia, Segetia, Tutilina), որոնք պահպանվել են նաև կրկեսի ձևավորումից հետո։ Հնարավոր է, որ խաղերը կազմակերպվում էին հունձքից հետո (Ք.ա. 366 թվականին ludi Romani հռոմեական խաղերը արձանագրվում են սեպտեմբեր ամսին)։ Միայն 329 թվականին կանգնեցվել է ստարտը՝ ({{lang-lat|carceres}}) պատրաստված փայտից և վառ գունավորումից, չի եղել մշտական spina, իսկ նշանագծերն էլ եղել են փայտից պատրաստված։ Հիշատակվում է նաև արձանի, դարբասների կառուցման, carceres և նշանագծերի վերանորոգելու մասին, ձվերով սարքավորման մասին ևս, խաղերի փուլերը ({{lang-lat|missus}})հաշվելու համար, կենդանիների վանդակներ ձեռքբերելու մասին, որոնք հայտնվել են [[Պունիական պատերազմներ]]ից հետո։ [[Հուլիոս Կեսար]]ի օրոք կրկեսի հրապարակը ընդլայնվեց և խաղասպարեզի շուրջ ջրանցք ({{lang-lat|euripus}})փորվեց։ Այդ ժամանակներում ձիակառքերի մրցումները անցկացվում էին ուղիղ ճանապարհով։ Հասնելով խաղասպարեզի վերջին, ձիակառքը շրջվում և սլանում էր դեպի հակառակ կողմը։ Հետագայում Հռոմի կոյուղու համակարգի զարգացման հետ, խաղասպարեզի տակ անցկացվեց մեծ թունել (մոտավորապես 4,5 մ. բարձրությամբ և 2,5 մետր լայնությամբ), որի արդյունքում առաջացավ «լեռնաշղթա»
== Նկարագրություն ==
[[Պատկեր:Circus Maximus - panorama view.jpg|մինի]]
[[Պատկեր:RomaCircoMassimoRestiSud1.JPG|մինի]]
[[Հուլիոս Կեսար|Կեսարը]] Մեծ կրկեսը ընդլայնեց մինչև 600մ երկարությամբ, որտեղ կարող էին տեղավորվել 250 հազար հանդիսատես ( նույնքան էլ կարող էին դիտել մրցույթը հոտնկայս)։ Խաղասպարեզի պարսպի կարճ և կիսաշրջանաձև կողմի մեջտեղում գտնվում էին դարբասները, որոնց միջով կրկեսից դուրս էին գալիս ձիարշավների հաղթողները ({{lang-lat|porta triumphalis}})։ Հանդիպակաց կողմում, հրապարակի ծայրում կանգնեցված էին երեք աշտարակներ ({{lang-lat|oppida}}), մեջտեղինում նույնպես կային նման դարբասներ, որոնք ծառայում էին դեպի հրապարակ ձիակառքերի մուտք գործելու համար ({{lang-lat|porta pompae}})։ Խաղասպարեզի կենտրոնով ձգվում էր երկար և նեղ պլատֆորմա ({{lang-lat|spina}}), երկու ծայրերը կիսաշրջանաձև, որոնց վրա կանգնեցված էին կոնաձև սյուներ ({{lang-lat|metae}})։ Այս պլատֆորման սկզբում ձևավորվեց մեկ, ապա մեկ ուրիշ սյունով։ Առաջինը բերվել էր [[Եգիպտոս]]ից Ք.ա. 10-րդ դարում, [[Օկտավիանոս Օգոստոս|Օգոստոսի]] կողմից, և հիմա այն գտնվում է [[Պիացցա դել Պոպոլո]] հրապարակում։ Երկրորդ առավել մեծ սյունը տեղադրվել է [[Կոստանդիանոս Ա Մեծ]]ի կողմից։ [[1588]] թվականին տեղափոխվել է [[Լատերանյան պալատ]]։ Բացի սյուներից, պլատֆորմայի վրա, փոքր պատվանդանների վրա տեղադրված են նաև 7 դելֆինների արձաններ։ Իր կայուն ճարտարապետական կերտվածքի համար Մեծ կրկեսը "պարտական" է [[Օկտավիանոս Օգոստոս|Օգոստոսին]]
== Անկում և կործանում ==
|