|
| Քարտեզ = [[Պատկեր:The Cape Colony - 1878.jpg|250px]]
}}
'''Կապի գաղութ''' ({{lang-nl|Kaapkolonie}} հոլանդերենից՝ «Kaap de Goede Hoop»` [[Բարեհուսո հրվանդան]], նաև {{lang-en|Cape Colony}}), առաջին հոլանդական վերաբնակեցված գաղութը [[Հարավային Աֆրիկա]]յում [[Քեյփթաուն|Կապստադ]] կենտրոնով, այնուհետև` անգլիական տիրապետություն (քաղաքը վերանվանվել է [[Քեյփթաուն]]):։ Հիմնադրվել է հոլանդացի ծովագնաց [[Յան վան Ռիբեկ]]ի կողմից 1652 թվականին [[Բարեհուսո հրվանդան]]ի մոտակայքում գտնվող հարմարավետ ծովածոցում, [[Հոլանդական արևելահնդկական ընկերություն|Հոլանդական Օստ Ինդիա ընկերության]] ղեկավարությամբ:ղեկավարությամբ։ Կապի գաղութը դարձել է [[Հոլանդական կայսրություն|հոլանդական գաղութների]] լավագույն նախագծերից մեկը և լավագույն եվրոպական վերաբնակեցման ծրագիրը [[Աֆրիկա|աֆրիկյան մայրցամաքում]]:։ [[Հոլանդացիներ]]ը, ինչպես նաև նրանց միացած [[գերմանացիներ]]ը և [[ֆրանսիացի]] հուգենոտներն Աֆրիկայում կազմավորեցին նոր սպիտակ ժողովուրդ, աֆրիկաներներ (նաև [[բուրեր]]) շուրջ 3 միլիոն թվաքանակով:թվաքանակով։ [[Հոլանդերեն]] լեզվի հիմքի վրա այստեղ ձևավորվեց նոր լեզու [[աֆրիկաանս]]ը:ը։ 1806 թվականին գաղութը գրավեց [[Մեծ Բրիտանիա]]ն:ն։ Այդ ժամանակից ի վեր Կապի գաղութում աստիճանաբար սկսեց աճել Բրիտանական կղզիների բնակչության թվաքանակը:թվաքանակը։
== Բրիտանական հսկողություն ==
[[Պատկեր:Cape Colony00.jpg|thumb|Կապի գաղութի քարտեզ, [[1809]] թվական]]
1795-1803 թվականներին Կապի գաղութը գրավվեց Մեծ Բրիտանիայի կողմից` ձգտելով կանխել [[Ֆրանսիա]]յի ամրապնդումը հոլանդական ռեսուրսների հաշվին, քանի որ Ֆանսիան գրավել էր [[Նիդերլանդներ]]ը:ը։ 1803-1806 թվականներին հոլանդական իշխանությունները վերականգնեցին իրենց վերահսկողությունը Կապի նկատմամբ, քանի որ այն կարևոր օղակ էր հոլանդական ծովային առևտրի և [[Հոլանդական արևելահնդկական ընկերություն|Օստ Ինդիայի]] (այժմ` [[Ինդոնեզիա]]) գաղութացման ընթացքում:ընթացքում։ Գիտակցելով տարածաշրջանի բացառիկ ռազմավարական նշանակությունն առաջին օկուպացիայի ընթացքում` բրիտանացիները ձգտում էին նորից ետ ստանալ այն:այն։ 1806 թվականին Կապի գաղութը նորից գրավվեց Մեծ Բրիտանիայի կողմից, [[Նապոլեոն Բոնապարտ|Նապոլեոնի]] ֆրանսիական ագրեսիայի սկսվելու պատրվակով:պատրվակով։ 1814 թվականին [[Վիեննայի վեհաժողով]]ը գաղութը փոխանցեց Մեծ Բրիտանիային «մշտական օգտագործման»:։ Կապի գաղութի Մեծ Բրիտանիայի տիրապետության տակ վերջնական անցումը ամրապնդվեց 1914 թվականի Լոնդոնյան [[Անգլո-հոլանդական կոնվենցիա (1814)|Անգլո-հոլանդական կոնվենցիայի]] միջոցով:միջոցով։
Դրանից հետո Նիդերլանդներն այդպես էլ չկարողացավ վերականգնել կորուստը և վերածվեց երկրորդ կարգի գաղութային տիրության, կախված լինելով Մեծ Բրիտանիայից և ԱՄՆ-ից:ից։ 1835-1845 թվականներին բողոքելով բրիտանական տիրապետության դեմ, շուրջ 15 հազար աֆրիկաներներ լքեցին Կապի գաղութի տարածքը , դեպի Հարաֆային Աֆրիկայի հարավ արևելյան ափերը և կենտրոնական շրջաններ միգրացիայի ժամանակ:ժամանակ։ Այստեղ նրանք ստեղծեցին իրենց պետությունները` [[Օրանժ ակախ պետություն]] և [[Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն (Տրանսվալ)]]<ref>[https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%9C%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F Капская колония или Капская земля]</ref>:։
== Ինքնավարության ուղին ==
1872 թվականին նահանգապետի կողմից նշանակված կառավարության փոխարեն, գաղութը ձեռք բերեց սեփական [[պատասխանատու կառավարություն]] կազմավորելու իրավունք:իրավունք։ Առաջին վարչապետ դարձավ [[Ջոն Մոլտենո]]ն:ն։ Այդ պահից էլ սկսվեց գաղութի քաղաքական ինքնավարության ուղին:ուղին։
== [[Աֆրիկայի գաղութային բաժանում]] ==
[[Պատկեր:LocationCape Colonyca1890.svg|thumb|Կապի գաղութը (նշված է կարմիրով), [[1890]] թվական]]
Գաղութի տարածքը մշտապես ընդլայնվում էր աֆրիկացիների, բուշմենների, հոտենտոտների և բանտու ժողովուրդների հողերի հաշվին:հաշվին։ Բուրերի և անգլիացի գաղութարարների նվաճողական պատերազմների արդյունքում Կապի գաղութի արևելյան սահմանները 1894 թվականին հասան Ումտավունա գետին:գետին։ 1895 թվականին գաղութի կազմի մեջ ընդգրկվեցին 1884-1885 թվականներին բռնակցման եթարկված թսվանայի հարավային մասի հողերը:հողերը։ Պակաս արյունալի չէին եվրոպացիների միջև հակամարտությունները, [[Անգլո-բուրական պատերազմ|1899-1902 թվականների անգլոբուրական պատերազմի]] արդյունքում բուրական հանրապետությունը կորցրեց իր անկախությունը:անկախությունը։ Աֆրիկաներների դիմադրությունը ճնշելու նպատակով, անգլիացիները պատմության մեջ առաջին անգամ ստեղծեցին համակենտրոնացման ճամբարներ:ճամբարներ։ 1890 թվականին անգլիացիները կտրուկ [[վերջնագիր]] ներկայացրին Պորտուգալիային, որով վերջ դրվեց Աֆրիկայում երկրորդ Բրազիլիա ստեղծելու, [[Անգոլա]]ն և [[Մոզամբիկ]]ը մեկ կայսրության մեջ միավորելու պորտուգալացիների երազանքներին (տես` Վարդագույն քարտեզ):։ 1910 թվականին ՀԱՄ ([[Հարավաֆրիկյան Միություն]]) դոմինիոնի (1961 թվականից` ՀԱՀ) ստեղծումից հետո Կապի գաղութը մտավ նրա կազմի մեջ:մեջ։ 1994 թվականին Կապի հսկայական նահանգ բաժանվեց երեք նոր նահանգների, [[Հյուսիսային Կապ]] նահանգ, [[Արևմտյան Կապ]] նահանգ և Արևելյան Կապ նահանգ:նահանգ։
==Ժողովրդագրություն==
===1904 մարդահամար===
Բնակչության թվաքանակը 1904 թվականի մարդահամարի համար:համար։ Աղբյուր<ref name="Smuts">Smuts I: The Sanguine Years 1870–1919, W.K. Hancock, Cambridge University Press, 1962, pg 219</ref>՝
{| class="wikitable"
|- style="text-align:center"
| 