Վիքիպեդիա

«Էթիլ սպիրտ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589)
Տող 16.
}}
'''Էթիլսպիրտ''' (''էթիլ սպիրտ, [[գինի|գինու]] սպիրտ, էթանոլ''), [[միատոմ սպիրտներ|միատոմ սպիրտ]] է, [[քիմիական բանաձև]]ն է <math>C_2H_5OH</math>:
Ստանդարտ պայմաններում այն թափանցիկ [[հեղուկ]] է, այրվում է, ունի բնորոշ սուր հոտ։ Այն հանդիսանում է ոչ [[դիպոլային միացություններ]]ի լուծիչ, օգտագործվում է որպես ախտահանող միջոց<ref name="Pubchem">{{cite web|title = Ethanol – Compound Summary|url = http://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=702|work = The PubChem Project|location = USA|publisher = National Center for Biotechnology Information}}</ref>:։
 
== Ստուգաբանություն ==
Էթանոլ (Ethanol) համակարգված անունը սահմանվել է Միջազգային Միության տեսական և կիրառական քիմիայի ([[IUPAC]]) կողմից մոլեկուլի համար, որը կազմված է երկու ատոմ [[Ածխածին|ածխածնից]] (նախածանց ''eth'') որոնք կապված են մեկ դոմենով (կապով) (վերջածանց «- ane») և կից OH խմբով ( վերջածանց «ol»)<ref>Liebig, Justus (1834) [http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uva.x002457887;view=1up;seq=13 "Ueber die Constitution des Aethers und seiner Verbindungen"] (On the constitution of ether and its compounds), ''Annalen der Pharmacie'', '''9''' : 1–39. From page 18: "''Bezeichnen wir die Kohlenwasserstoffverbindung 4C + 10H als das Radikal des Aethers mit E<sub>2</sub> und nennen es Ethyl'', …" (Let us designate the hydrocarbon compound 4C + 10H as the radical of ether with E<sub>2</sub> and name it ethyl …).</ref>:
 
Էթիլ (ethyl) նախածանցը ստեղծվել է [[1834]] թվականին գերմանացի քիմիկոս [[Ջասթուս Լիբիգ]]ը:ը։ Էթիլը (ethyl) գալիս է ֆրանսիական ether բառից (ցանկացած նյութ, որը գոլորշիանում կամ սուբլիմացվում է նորմալ սենյակային ջերմաստիճանում)<ref>{{cite web|title=Methanol poisoning|url=http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/002680.htm|website=MedlinePlus|publisher=National Institute of Health|accessdate=ապրիլի 6, 2015|date=հունվարի 30, 2013}}</ref>։
 
Էթանոլ անունը հաստատվել է [[Ժնև]]ում [[1892]] թվականին քիմիական անվանացանկի միջազգային գիտաժողովի ընթացքում։ Սպիրտի սիստեմատիկ օգտագործումը քիմիայում սկսվել է [[1850]] թվականից<ref>For a report on the 1892 International Conference on Chemical Nomenclature, see:
* {{cite journal|author=Armstrong, Henry |year=1892|url=https://books.google.am/books?id=LHkCAAAAIAAJ&pg=PA56 |title=The International Conference on Chemical Nomenclature|journal=Nature|volume=46|pages=56–59|doi=10.1038/046056c0|issue=1177|pmid=16042519|last2=Lockyer|first2=J|last3=Kirby|first3=F|last4=Sargeant|first4=J|last5=Fleet|first5=L|last6=Wright|first6=D|bibcode=1892Natur..46...56A}}
* Armstrong's report is reprinted with the resolutions in English in: {{cite journal|author= Armstrong, Henry |year=1892|url=https://books.google.am/books?id=RogMAQAAIAAJ&pg=PA398|title=The International Conference on Chemical Nomenclature|journal=The Journal of Analytical and Applied Chemistry|volume=6|issue=1177|pages= 390–400 (398)|quote= The alcohols and the phenols will be called after the name of the hydrocarbon from which they are derived, terminated with the suffix ''ol'' (ex. pentanol, pentenol, etc.).|bibcode=1892Natur..46...56A|doi=10.1038/046056c0}}</ref>:։
 
== Քիմիական բանաձև ==
Էթանոլը երկու ածխածին պարունակող սպիրտ է։ Դրա մեկ այլ մոլեկուլային բանաձևն է CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>OH է<ref>{{cite journal|author=McDonnell G, Russell AD|title=Antiseptics and disinfectants: activity, action, and resistance|journal=Clin. Microbiol. Rev.|volume=12|year=1999|pmid=9880479|pmc=88911|issue=1|pages=147–79|last2=Russell}}</ref>:։ Այլընտրանքային նշում է CH<sub>3</sub>-CH<sub>2</sub>- OH, որը ցույց է տալիս, որ ածխածնի մի մեթիլ խմբի (CH<sub>3</sub>-) կցվում է ածխածնի մի մեթիլ խմբի (- CH<sub>2</sub> -), որը կցվում է թթվածնի մի հիդրոքսիլ խմբի (-OH )։ Դա դիմեթիլ էթիլի իզոմեր է. Էթանոլը երբեմն կրճատ գործածվում է որպես էթ OH, օգտագործելով ընդհանուր օրգանական քիմիայի նշումները էթիլային խումբը ԷԹ-ի հետ ներկայացնելու համար ( C<sub>2</sub>H<sub>5</sub> )<ref>{{cite journal |last=Calesnick|first=B.|last2=Vernick|first2=H.|year=1971 |title=Antitussive activity of ethanol|journal=Q J Stud Alcohol|volume=32|issue=2|pages=434–441|pmid=4932255}}</ref>:
 
== Արտադրություն ==
Էթանոլը արտադրվում է և նավթաքիմիական (սինթետիկ)(Էթիլենի հիդրատացմամբ) և կենսաբանական գործընթացների (մանրէաբանություն)(ֆերմենտացնելով շաքարը խմորիչի հետ) միջոցով<ref>[http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/001944.htm Alcohol use and safe drinking]. US National Institutes of Health .</ref>:։
 
== Ստացում ==
Էթանոլի ստացման համար գործում է հիմնականում երկու միջոց, միկրոկենսաբանական ([[սպիրտային խմորում]]) և սինթետի կ([[էթիլենի հիդրատացիա]])<ref name="Fuel 89 (2010) 2713-2720">{{cite journal|doi=10.1016/j.fuel.2010.01.032|title = Impact of alcohol–gasoline fuel blends on the performance and combustion characteristics of an SI engine|year=2010|last1=Eyidogan|first1=Muharrem|last2=Ozsezen|first2=Ahmet Necati|last3=Canakci|first3=Mustafa|last4=Turkcan|first4=Ali|journal=Fuel|volume=89|issue=10|pages=2713–2720}}</ref>:։
 
=== Խմորում ===
Խմորումը միջոցով էթանոլի ստացումը հայտնի է դեռևս հին ժամանակներից։ Մթերքների սպիրտային խմորումից, որոնք պարունակում են [[ածխաջրեր]] (օրինակ [[խաղող]], տարբեր պտուղներ և այլն)։ Սպիրտային խմորումը բավական բարդ երևույթ է, բայց այն կարելի է ներկայացնել հետևյա ռեակցիայով<ref name="WaPo-Brazil">Reel, M. (August 19, 2006) [http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/08/19/AR2006081900842.html "Brazil's Road to Energy Independence"], ''[[The Washington Post]]''.</ref>:։
* <math>C_6H_{12}O_6 \rightarrow 2C_2H_5OH + 2CO_2</math>
 
Այս ռեակցիայի արդյունքում էթանոլի ելքը կազմում է մոտ 15%<ref name="sdc20100426">[http://www.space.com/businesstechnology/rocket-racing-tulsa-demonstration-100426.html Rocket Racing League Unveils New Flying Hot Rod], by Denise Chow, ''[[Space.com]]'', 2010-04-26. Retrieved 2010-04-27.</ref>:։ Շատ հաճախ էթանոլ ստանալու պրոցեսը արագացնելու համար օգտագործում են [[դրոժասնկեր]]ի շտամբներ<ref>{{cite web|url=http://www.mtfca.com.au|title=Model T Ford Club Australia (Inc.)|last=Green|first=Ray|accessdate=հունիսի 24, 2011|archive-date=2014-01-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20140114075515/http://mtfca.com.au/|dead-url=yes}}</ref>:։ Այս եղանակով ստացված էթանոլը հարկավոր է վերամշակել և մեծացնել էթանոլի պարունակությունը խառնուրդում<ref>[http://www.ethanol.org/index.php?id=34&parentid=8#Environment Ethanol 101]. American Coalition for Ethanol.</ref>:։
==== Հիդրոլիզային արտադրություն ====
[[Աշխարհ]]ում բավական շատ էթանոլ են ստանում [[ցելյուլոզա]] պարունակող հումքից (օրինակ բնափայտ), որը նախօրոք ենթարկում են [[հիդրոլիզ]]ի<ref>California Air Resources Board, Definition of a Low Emission Motor Vehicle in Compliance with the Mandates of Health and Safety Code Section 39037.05, second release, October 1989</ref>:։ Այդ ընթացքում առաջացած [[հեքսոզներ|հեքսոզ]]ի և [[պենտոզ]]ի խառնուրդը ենթարկվում է հիդրոլիզի<ref>[http://www.energyfuturecoalition.org/biofuels/benefits_env_public_health.htm The Biofuels FAQs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110219052041/http://www.energyfuturecoalition.org/biofuels/benefits_env_public_health.htm |date=2011-02-19 }}, The Biofuels Source Book, Energy Future Coalition, [[United Nations Foundation]].</ref>:։
 
=== Էթիլենի հիդրատացում ===
Արդյունաբերության մեջ էթանոլի ստացման ամենակիրառելի եղանակը [[էթիլեն]]ի հիդրատացումն է։ [[Հիդրատացում]]ը կարելի է կատարել երկու եղանակով։
* Ուղիղ հիդրատացում, 300&nbsp;°C ջերմաստիճանում, 7 ՄՊասկալ ճնշման և [[կատալիզատոր]]ի առկայության պայմաններում<ref>{{cite web|title = Adoption of the Airborne Toxic Control Measure to Reduce Formaldehyde Emissions from Composite Wood Products|url = http://www.wdma.com/TechnicalCenter/GreenZone/CARB/tabid/111/Default.aspx|archiveurl = https://web.archive.org/web/20100309071022/http://www.wdma.com/TechnicalCenter/GreenZone/CARB/tabid/111/Default.aspx|archivedate = 2010-03-09|date=հուլիսի 30, 2008|location = USA|publisher = Window and Door Manufacturers Association}}</ref>:։
 
<math>CH_2=CH_2 + H_2O \rightarrow C_2H_5OH</math>
 
* Միջանկյալ եթերի փուլում, ծծմբական թթվի առկայությամբ, 80-90&nbsp;°C ջերմաստիճանում, 3, 5 ՄՊասկալ ճնշման պայմաններում, հաջորդող հիդրոլիզով էթանոլի ստացում<ref>{{cite web|title = 2008 World Fuel Ethanol Production|url = http://www.ethanolrfa.org/pages/statistics/#E|location = U.S.|publisher = Renewable Fuels Association}}</ref>:։
<math>CH_2=CH_2 + H_2SO_4 \rightarrow CH_3-CH_2-OSO_2OH CH_3-CH_2-OSO_2OH + H_2O \rightarrow C_2H_5OH + H_2SO_4</math>
 
== Էթանոլի մաքրում ==
Խմորման կամ հիդրատացման միջոցով ստացված էթանոլը իրենից ներկայացնում է [[Ջուր|ջրի]], [[սպիրտ]]ի և այլ բաղադրիչների խառնուրդ։ Նրա արդյունաբերական, կենցաղային և այլ կարգի օգտագործման համար անհրաժեշտ է այն ենթարկել մաքրման<ref>{{cite web|url=http://www.estadao.com.br/economia/not_eco178105, 0.htm|title=Tecnologia flex atrai estrangeiros|publisher=Agência Estado}}</ref>:։ Թորման հետևանքով ստացված էթիլ սպիրտում էթանոլը կազմում է 95, 6%, 4, 4%-ը ջուրն է։
 
== Բացարձակ ալկոհոլ ==
Բացարձակ ալկոհոլի - էթիլսպիրտ, գրեթե ջուր չի պարունակում. Այն եռում է 78, 39&nbsp;°C ջերմաստիճանի դեպքում, իսկ ռեկտիֆիկացված սպիրտը՝ պարունակող ոչ պակաս, քան 4.43 % ջուր եռում է 78, 15&nbsp;°C. Ստանում են ջրային սպիրտի թորմամբ, որը պարունակում է բենզոլ։ Ստանում են նաև այլ տարբերակներով, օրինակ, ալկոհոը մշակում են նյութերով, որոնք արձագանքում են ջրով կամ կլանում են [[ջուր]]ը, ինչպիսիք չհանգած CaO-ն է կամ պղնձի սուլֆատը CuSO<sub>4</sub><ref name="rfa1">{{cite web|url=http://www.ethanolmarket.com/PressReleaseRFA102006.html|title=First Commercial U.S. Cellulosic Ethanol Biorefinery Announced|date=2006-11-20|publisher=Renewable Fuels Association|accessdate=մայիսի 31, 2011}}</ref>:
 
Էթիլենի հիդրատացմամբ սինթետիկ սպիրտի ստացում Սինթետիկ սպիրտը ստացվում է գազային էթիլենի անմիջական հիդրատացմամբ<ref>[http://exploreit.icrisat.org/sites/default/files/uploads/1378281395_DevelopingASweetSorghum_2013.pdf ''Developing a sweet sorghum ethanol value chain''] [[ICRISAT]], 2013</ref>:։ Էթիլենն էժան հումք է և մեծ քանակներով առաջաբում է նավթի կրեկինգից.
 
CH<sub>2</sub>= CH<sub>2</sub><sub>(գ)</sub> + H<sub>2</sub>O <sub>(գ)</sub> → C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>OH<sub>(գ)</sub> ΔH < 0
 
Ռեակցիան իրականանում է 300°С ջերմաստիճանում 7-8 ՄՊա ճնշման տակ՝ ելքը մեծացնելու համար, քանի որ ռեակցիան ընթանում է ծավալի կրճատումով<ref>[http://resourcespace.icrisat.ac.in/filestore/8/4/0_6c06c9b61b19c20/840_be710da94740b90.pdf ''Sweet sorghum for food, feed and fuel''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150904014010/http://resourcespace.icrisat.ac.in/filestore/8/4/0_6c06c9b61b19c20/840_be710da94740b90.pdf |date=2015-09-04 }} New Agriculturalist, January 2008.</ref>:։ Որպես կատլիզատոր օգտագործվում է [[օրթոֆոսֆորական թթու]] (H<sub>3</sub>PO<sub>4</sub>), որով պատում են [[Հախճապակի|հախճապակե]] մանր խողովակները, որոնք տեղադրում են հպումային սարքի մեջ։
 
== Էթանոլի ստացումը փայտանյութից ==
Արտադրության հիմքում ընկած են [[բջջանյութ]]ի թթվային [[հիդրոլիզ]]ը (I փուլ) և գոյացող գլյուկոզի սպիրտային խմորումը (II փուլ)։ Փայտից [[գլյուկոզ]]ի ստացումն իրականացնում են 1, 2 ՄՊա (12 մթն) ճնշման տակ 180&nbsp;°C ջերմաստիճանում։ Փայտաթեփով բեռնում են [[հիդրոլիզարար]] կոչվող սարքը, որտեղ ավելացնում են նաև ծծմբական թթվի 0, 5 %–անոց լուծույթ։ [[Հիդրոլիզ]]ի արգասիքներով ջրային լուծույթը տեղափոխում են [[չեզոքարար]]ի մեջ, որում օգտագործվում է [[կրակաթ]]:։ Ծծմբական թթուն փոխարկվում է կալցիումի [[սուլֆատ]]ի և նստվածքի ձևով հեռացվում պարզարանում<ref>Horn, W. and Krupp, F. (2008) ''Earth: The Sequel: The Race to Reinvent Energy and Stop Global Warming'', W. W. Norton, p. 85, ISBN 0393068102.</ref>.
 
(C<sub>6</sub>H<sub>10</sub>O<sub>5</sub>)n + nH<sub>2</sub>O → nC<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub>
Տող 73.
C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub> → 2C<sub>2</sub>H<sub>5</sub>OH + 2CO<sub>2</sub>
 
Նստվածքից ազատված և սարքում սառեցված լուծույթն անցնում է խմորման գուռ, առաջանում է էթիլսպիրտ։ Զատիչում անջատված սպիրտն ուղարկվում է թորման արտադրամաս։ Այս եղանակով ստացված սպիրտը կոչվում է հիդրոլիզային։ Հարկ է իմանալ, որ սինթետիկ և հիդրոլիզային սպիրտները կիրառելի են միայն տեխնիկական նպատակների համար, և չի կարելի օգտագործել ալկոհոլային խմիչքների արտադրությունում, քանի որ պարունակում են առողջության համար վնասակար նյութեր<ref>{{cite web|url=http://daviddarling.info/encyclopedia/V/V-2.html|title=The Internet Encyclopedia of Science: V-2|author=Darling, David}}</ref><ref name="braeunig">Braeunig, Robert A. [http://braeunig.us/space/propel.htm "Rocket Propellants."] (Website). Rocket & Space Technology, 2006. Retrieved 2007-08-23.</ref>:։
 
== Հատկություններ ==
=== Ֆիզիկական հատկություններ ===
Սովորական պայմաններում էթանոլը իրենից ներկայացնում է անգույն, ցնդող, բնորոշ հոտով, այրող համով հեղուկ։ Էթանոլը [[Ջուր|ջր]]ից թեթև է։ Հանդիսանում է լավ լուծիչ օրգանական նյութերի համար<ref>{{cite journal|last1=Badwal|first1=S.P.S.|last2=Giddey|first2=S.|last3=Kulkarni|first3=A.|last4=Goel|first4=J.|last5=Basu|first5=S.|title=Direct ethanol fuel cells for transport and stationary applications – A comprehensive review|journal=Applied Energy|date=May 2015|volume=145|pages=80–103|doi=10.1016/j.apenergy.2015.02.002}}</ref>:։
{| border="1" cellspacing="0" cellpadding="1" width="55%"
|+ Էթանոլի ֆիզիկական հատկությունները
Տող 113.
:<math>3C_2H_5OH + K_2Cr_2O_7 + 4H_2SO_4 \rightarrow 3CH_3CHO + K_2SO_4 + Cr_2(SO_4)_3 + 7H_2O</math>
 
Ցուցաբերում է թույլ թթվային հատկություններ, փոխազդում է ալկալիական մետաղների, [[ալյումին]]ի, [[մագնեզիում]]ի և նրանց [[հիդրիդներ]]ի հետ։ Ռեակցիայի արդյունքում առաջանում է համապատասխան [[մետաղի էթիլատ]]ը(աղանման միացություն) և անջատվում է [[ջրածին]]:։
 
* <math>2C_2H_5OH + 2K \rightarrow 2C_2H_5OK + H_2</math>
* <math>C_2H_5OH + NaH \rightarrow C_2H_5ONa + H_2</math>
 
Փոխազդում է [[կարբոնաթթուներ]]ի և մի շարք [[անօրգանական թթուներ]]ի հետ, առաջացնելով բարդ [[եթերներ]]:։
 
* <math>C_2H_5OH + RCOOH \rightleftarrows RCOOC_2H_5 + H_2O</math>
* <math>C_2H_5OH + HNO_2 \rightleftarrows C_2H_5ONO + H_2O</math>
 
[[Հալոգենաջրածիններ]]ի(<math>HCl, HBr, HJ</math>) հետ ռեակցիան հանդիսանում է [[նուկլեոֆիլ տեղակալման ռեակցիա]]:։
* <math>C_2H_5OH + HX \rightleftarrows C_2H_5X + H_2O</math>
 
Տող 135.
* <math>RCH(OH)OC_2H_5 + C_2H_5OH \rightarrow RCH(OC_2H_5)_2 + H_2O</math>
 
Չափավոր տաքացման դեպքում (120&nbsp;°C [[ջերմաստիճան]]ից ցածր) ծծմբական թթվի, կամ մեկ այլ ջուր խլող և թթվային հատկություններով օժտված միացության փոխազդեցությունից ստացվում է [[դիէթիլեթեր]]:։
* <math>2C_2H_5OH \rightleftarrows C_2H_5-O-C_2H_5 + H_2O</math>
Տող 166.
=== Կիրառությունը բժշկությունում ===
[[Պատկեր:Surgical Tweezers.jpg|150px|մինի|Բժշկական գործիքներ]]
Էթանոլը կարելի է դասել անտիսեպտիկների դասին։ Այն օգտագործվում է տաքացնող [[կոմպրեսոր]]ներում:ներում։ Խտանյութերի և ոգեթուրմերի բաղադրամաս է։ Էթանոլը հանդիասանում է հակաթույն մի շարք թունավոր սպիրտների համար։ Լուծիչ է հանդիսանում մի շարք դեղամիջոցների համար։ Օգտագործվում է [[բժշկական սարքեր]]ի և գործիքների ախտահանման և մաքրման համար։
 
=== Կիրառությունը օծանելիքներում և կոսմետիկայում ===
Տող 208.
|[[Կոլումբիա]] ||<center>-</center>||<center>-</center> ||<center>279</center>||283, 12||299, 37
|-
|'''Ամբողջ աշխարհ''':։||'''40 710'''||'''45 927'''||'''50 989'''||'''49 524, 42'''<ref>{{Cite web |url=http://ethanol.net/2008/08/24/ethanol-world-production-statistics/ |title=Ethanol World Production Statistics |accessdate=2014-07-14 |archive-date=2009-03-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090324025113/http://ethanol.net/2008/08/24/ethanol-world-production-statistics/ |dead-url=yes }}</ref>||'''65 527, 05'''
|}
 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Էթիլ_սպիրտ» էջից