«Դատական նախադեպ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589); ծանոթագրությունը տեղափոխում եմ կետադրական նշանից առաջ |
|||
Տող 1.
'''Դատական նախադեպ''', իրավունքի աղբյուրի ուժ ունեցող (այսինքն իրավական նորմերը սահմանող, փոփոխող կամ բեկանող) կոնկրետ գործով որևէ դատարանի որոշում։ Նախադեպ կարող են լինել համանման գործով և համանման դատավարության շրջանակներում սահմանված որոշումները։
{{քաղվածք|Նախադեպը դատարանի կողմից ստեղծված իրավունքի այնպիսի կանոն է, որը ստեղծվել է առաջին անգամ որոշակի գործի համար, և որին պետք է այսուհետ հղում արվի նմանատիպ գործերը քննելիս
Իրավունքի ընդհանուր համակարգում նախադեպային իրավունքը համարվում է իրավունքի աղբյուր։
Իրավունքի ընդհանուր համակարգի երկրներում ՄԱԿ-ի միջազգային դատարանը նախադեպերի ուսումնասիրման ժամանակ կիրառում է «stare decisis» սկզբունքը։ Ըստ որի նմանատիպ գործերը պետք է այնպես լուծվեն, որ տրվեն նմանատիպ և կանխատեսելի լուծումներ, իսկ նախադեպի սկզբունքն այն մեխանիզմն է, որով պետք է հասնել այդ նպատակին։
«Stare decisis» սկզբունքը ենթադրում է, որ դատավորները պարտավոր են հետևել նախկին որոշումներով ստեղծված նախադեպերին։ Այս արտահայտությունն առաջացել է լատիներենի «stare decisis et non quieta movere» արտահայտությունից, որը թարգմանաբար նշանակում է. «Կանգնել որոշումների կողքին և չխաթարել անխաթարելին»
«Stare decisis»-ը այն տարբերակիչ նշաններից է, որով իրավունքի ընդհանուր համակարգի երկրները տարբերվում են այլ իրավական համակարգերից, քանի որ այդ երկրներում դատավորները կաշկանդված են պարտադիր նախադեպով, իսկ մայրցամաքային իրավական համակարգի երկրներում դատավորները հաշվի են առնում դատական պրակտիկան և այն կիրառում միանման, սակայն պարտավորված չեն հետևել դրան, այսինքն՝ այլ դատավորների որոշումները կարող են համոզիչ, բայց ոչ կաշկանդող բնույթ ունենալ։ Անգլիական իրավական համակարգում անհրաժեշտաբար պարտավոր չեն իրավունքի զարգացման ու մեկնաբանման վերաբերյալ որոշումներ կայացնել։ Նրանք կարող են պարզապես կաշկանդված լինել նախկին գործով կայացրած գործով։
|