«Ամուրի աստերոիդներ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
չ Colon֊ը (:, U+003A) փոխարինում եմ հայերեն վերջակետով (։, U+0589)
Տող 2.
'''Ամուրներ''', կամ '''Ամուրի աստերոիդներ''' [[Երկրին մոտեցող աստերոիդներ]]ի խումբ է։ Ի տարբերություն [[Ապոլոնի աստերոիդներ|Ապոլոնների]] և [[Ատենի աստերոիդներ|Ատենների]], որոնք անվանվում են խմբի առաջին հայտնաբերված [[աստերոիդ]]ի անունով, Ամուրները անվանված են խմբի նարկայացուցիչներից մեկի՝ [[(1221) Ամուր]]ի անունով։
 
Այս պահին (2012 թվականի փետրվարի 25) հայտնի են 3276 Ամուրներ, որոնցից ավելին քան 600 ունեն հերթական համար, իսկ 60 անուններ<ref name="JPLsearch">{{cite web|title=NASA JPL Small-Body Database Search Engine.|url=http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb_query.cgi|accessdate=2012 թ․ փետրվարի 25}} {{ref-en}}</ref>:։ Խմբի ամենահայտնի ներկայացուցիչն է [[(433) Էրոս]] աստերոիդը, որը ուսումնասիրվել է [[NEAR Shoemaker]] [[տիեզերական սարք]]ով<ref name="NEAR">{{cite web|title=Near Earth Asteroid Rendezvous.|url=http://near.jhuapl.edu/}} {{ref-en}}</ref>:։
 
== Ուղեծրային առանձնահատկությունները ==
Տող 9.
=== Ենթախմբեր ===
Ամուրի աստերոիդները կարելի է բաժանել չորս ենթախմբերի, կախված նրանց միջին հեռավորությունից Արեգակից։
: '''Ամուրներ I''', Ամուրների ենթախումբ, որոնց մեծ կիսաառանցքը գտնվում է Երկրի և Մարսի ուղեծրերի միջև (այսինքն 1,0 - 1,523 ա. մ.): Ամուրների մեկ հինգերորդից պակաս քանակն է գտնվում այս ենթախմբում։ Համեմատած մյուս եթախմբերի, նրանք ունեն փոքր [[էքսցենտրիսիտետ]]:։<br />Այս խմբի որոշ աստերոիդները, օրինակ՝ [[(15817) Լուչանոտեզի]]ն, չեն հատում Մարսի ուղեծիրը։ Սակայն Երկրի և Մարսի միջև ընկած ոչ բոլոր աստերոիդներն են համարվում Ամուրներ։
: '''Ամուրներ II''', Ամուրների ենթախումբ, որոնց մեծ կիսաառանցքը գտնվում է Մարսի և [[Աստերոիդների գոտի|Աստերոիդների հիմնական գոտու]] ուղեծրերի միջև (1,523 - 2,12 ա. մ.): Ամուրների մոտ երրորդ մասը, այդ թվում և [[(1221) Ամուր|Ամուրը]], պատկանում են այս ենթախմբին։
: '''Ամուրներ III''', Ամուրների ենթախումբ, որոնց մեծ կիսաառանցքը գտնվում է [[Աստերոիդների գոտի|Աստերոիդների հիմնական գոտում]] (2,12 - 3,57 ա. մ.): Քանի որ այս ենթախմբի աստերոիդները ունեն մեծ էքսցենտրիսիտետ (մոտ 0,4 - 0,6), նրանցից շատերը, օրինակ՝ [[(719) Ալբերտ]]ը և [[(1036) Գանիմեդ]]ը մոտենում են Յուպիտերի ուղեծրին համարյա մինչև 1 ա. մ.:
: '''Ամուրներ IV''', հայտնի են քիչ թվով այս ենթախմբի աստերոիդներ, որոնք գտնվում են Աստերոիդների գոտուց ավելի հեռու (մեծ կիսաառանցքը մեծ է 3,57 ա. մ.): Բոլոր ''Ամուր IV-երը'' ունեն զգալի էքսցենտրիսիտետ (0,65 - 0,75) և անցնում են Յուպիտերի ուղեծրից։<br />Այս ենթախմբի միայն մեկ աստերոիդ ունի սեփական անուն՝ [[(3552) Դոն Կիխոտ]]:։ Այս ենթախմբի մեկ այլ աստերոիդ, [[2007 VA85|2007 VA<sub>85</sub>]], հետաքրքիր ե նրանով, որ պտտվում է [[Արեգակ]]ի շուրջ [[Արեգակնային համակարգ]]ի մարմիների մեծամասնության հետ համեմատած հակառակ ուղղությամբ (2007 VA<sub>85</sub> [[Ուղեծրի թեքում|թեքված]] է [[Խավարածիր|խավարածրի]] հարթության նկատմամբ 132[[աստիճան (երկրաչափությու)|°]]-ով)<ref name="VA85">{{cite web|title=JPL Small-Body Database Browser: 2007 VA85.|url=http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=2007%20VA85|accessdate=2008 թ․ հոկտեմբերի 26–ին}}</ref>:։
 
== Ֆիզիկական առանձնահատկությունները ==
Ամուրները, ինչպես և մյուս Երկրին մոտեցող աստերոիդները, ունեն համեմատաբար փոքր չափեր։ Հայտնի են միայն չորս Ամուրի աստերոիդ, որոնց [[տրամագիծ]]ը մեծ է 10 [[կիլոմետր|կմ]]-ից։ Նրանցից ամենամեծը [[(1036) Գանիմեդ|Գանիմեդն]] է, որի տրամագիծը կազմում է 32 կմ<ref name="ganymed">{{cite web|title=JPL Small-Body Database Browser: 1036 Ganymed.|url=http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=1036|accessdate=2008 թ․ հոկտեմբերի 26–ին}}</ref>:։
 
Չափերով երկրորդ Ամուրի աստերոիդն է [[(3552) Դոն Կիխոտ|Դոն Կիխոտ]] աստերոիդը, տրամագիծը մոտ 19 կմ, այն հանդիսանում է հայտնի աստերոիդների մեջ ամենամութերից մեկը, [[ալբեդո]]ն մոտ 3%<ref name="quixote">{{cite web|title=JPL Small-Body Database Browser: 3552 Don Quixote.|url=http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=3552|accessdate=2008 թ․ հոկտեմբերի 26–ին}}</ref>:։
 
== Հետազոտությունները ==
Առաջին հայտնաբերված, և միակը, որը հայտնաբերվել է [[XIX դար]]ում, Ամուրի աստերոիդն է [[(433) Էրոս|Էրոսը]]։ Խմբի անվան կրողը՝ [[(1221) Ամուր|Ամուրը]], հանդիսանում է հայտնաբերման հեթականությամբ հինգերորդը։
 
[[1996]] թվականին [[ՆԱՍԱ]]-ն արձակեց «[[NEAR Shoemaker]]» [[տիեզերական սարք]]ը։ [[2000]] թվականի փետրվարի 14-ին սարքը դուրս եկավ Էրոսի ուղեծիր, դառնալով աստերոիդի աշխարհում առաջին [[արհեստական արբանյակ]]ը։ Մի քանի ամիս սարքը կատարում էր Էրոսի հետազոտություններ, իսկ 2000 թվականի դեկտեմբերից 35 կմ բարձրությունից սկսեց հետազոտել մակերևույթի քիմիական բաղադրությունը, օգտագործելով [[ռենտգենային ճառագայթում|ռենտգենային]] և [[գամմա ճառագայթում|գամմա]] [[սպետրոմետր]]ները։ Աշխատելով աստերոիդի ուղեծրում մոտ 1 տարի «NEAR Shoemaker»-ը վայրէջք կատարեց նրա մակերևույթին։ <br/ >Աստերոիդի ուղեծրում աշխատանքի ընթացքում սարքը ուղարկեց ավելի քան 160 հազար լոսանկարներ, կատարեց ավելի քան 11 միլիոն լազերային չափումներ, մակերևույթի ճշգրիտ ձևի պարզելու համար<ref name="nearsho">{{cite web|title=История NEAR. Astro.websib.ru.|url=http://astro.websib.ru/System/Aster/Near.htm|accessdate=2012-02-27|archive-date=2008-12-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20081215090418/http://astro.websib.ru/System/Aster/Near.htm|dead-url=yes}}</ref>:։
 
== Ամենահայտնի Ամուրները ==