«Մարտին Լյութեր»–ի խմբագրումների տարբերություն

[[Պատկեր:Luther-verbrennt-Bulle.jpg|250px|մինի|ԼութերնԼյութերն այրում է պապական բուլլան /1557 թ. փորագրանկար/]]

'''Մարտին ԼութերԼյութեր''' ({{lang-de|Martin Luther}}, {{ԱԾ}}), [[գերմանացի]] [[աստվածաբան]], [[վանական]] և եկեղեցու բարեփոխիչ։ Նա հիմնադրել է [[Բողոքականություն]]ը։ Հայտնի է միայն հավատով արդարացման վարդապետությամբ և հայտնության քրիստոսակենտրոն ընկալմամբ։ ԼութերիԼյութերի հայտնի 95 թեզիսները (1517 թ. հոկտեմբեր) նշանավորում են [[Ռեֆորմացիա]]յի սկզբնավորումը։

Նա առաջինն էր, որ [[Աստվածաշունչ]] մատյանը լատիներենից թարգմանեց գերմաներեն։ ԼութերըԼյութերը պնդում էր, որ Սուրբ գիրքը հանրության գիրք է և այն պիտի կարդան բոլորը։ Հեղափոխության պատճառը դարձավ Հռոմից ժամանած [[Սաքսոնիա|սաքսոնական]] կաթոլիկ քահանա Հովհաննես Տեցելի վաճառած [[ինդուլգենցիաներ]]ը, որը [[Հռոմի պապ]] [[Լևոն X]]-ի հրամանով եկել էր Գերմանիայի Վիտենբերգ քաղաք՝ հավաքելու գումարներ սբ. Պետրոս եկեղեցու շինարարության համար։ Դեռևս 1512 թվականին Օգոստինական վանական և աստվածաբանության պրոֆեսոր Մարտին ԼութերըԼյութերը հանդես եկեվ պաշտոնական կաթոլիկությանը հակադրվող տեսակետներով, որում հիմնական երկու գաղափարներն էին։

Ըստ Մարտին Լութերի՝Լյութերի՝ հոգևոր փրկությունը հնարավոր է միայն հավատի միջոցով, քանզի ոչ ոք կաթոլիկ եկեղեցու կարիքը չունի, և անկախ սոցիալական ծագումից ու գրաված դիրքից՝ բոլորը անառարկելիորեն պետք է ենթարկվեն աստծուն։ Մարդկանցից ոչ ոք առավելություն չունի ոչ մեկի նկատմամբ, սոցիալական բոլոր խավերը, այդ թվում և հոգևորականությունը հավասար են։ Դա իրավահավասարության սկզբունքի վաղբուրժուական առաջին ձևակերպումներից մեկն է։

ԼութերիԼյութերի կարծիքով, քանի որ աշխարհում չարն է տիրում, ուստի Աստված իրականացնում է երկու տիպի կառավարում՝ հոգևոր, որն իրականացնում են քրիստոնյաներն ու ազնվաբարո մարդիկ՝ Քրիստոսի գլխավորությամբ, և աշխարհականները, որոնք զսպում են ոչ քրիստոնյաներին ու չարերին՝ ստիպելով, որ թեև հակառակ իրենց կամքի, սակայն պահպանեն արտաքին խաղաղություն և հանգստություն։ Սրանց (աշխարհիկ և հոգևոր կառավարումներին) բնորոշ են երկու թագավորություն՝ աստվածային և աշխարհիկ։ Դրանցից յուրաքանչյուրն ունի իրեն բնորոշ օրենքներն ու իրավունքները, ընդ որում՝ առանց օրենքի որևէ կառավարում չի կարող իրականացվել և որևէ թագավորություն չի կարող առաջանալ։ Աշխարհիկը հնարավորություն է տալիս «տեսնել, ճանաչել, գնահատել, դատել, պատժել», մինչդեռ մնացած դեպքերում դոմինանտը հոգևոր կառավարումն է։ Հոգին աստվածային կառավարման օբյեկտ է։

ԼութերնԼյութերն իր ուսմունքում մեծ տեղ էր հատկացնում աշխարհիկ իշխանության անկախությանը պապականությունից։ Քահանաների կոչումը քրիստոնեական ուսմունքի տարածումն է, իսկ դրանից դուրս նրանք հասարակ քաղաքացիներ են՝ ենթակա պետությանը։ Քանի դեռ նա ծառայում է, վեր է բոլորից, մինչ այն պահը, երբ նրան փոխարինում են։ Այդժամ նա դառնում է սովորական գյուղացի կամ քաղաքացի։

Հնագույն ձևով՝ հոգևոր ծառայություն իրականացնողը չպետք է ուժ գործադրի։ Նախ նա պետք է կառավարի օրենքով։ Սակայն ինչպես նկատում է Լութերը՝Լյութերը՝

ԼութերիԼյութերի գործունեության պատմական ու քաղաքական նշանակությունն այն է, որ այն հզոր ազդակ հաղորդեց հանուն հասարակության քաղաքական ու տնտեսական նորացման շարժմանը։

1508 թվականին ԼութերինԼյութերին ուղարկում են դասավանդելու [[Վիտտենբերգյան համալսարանում]]: Նա այնտեղ առաջին անգամ ծանոթանում է [[Ավրելիոս Օգոստինիոս Երանելիի]] աշխատությունների հետ։ Նրա աշակերտների թվում էր մասնավորապես [[Էրազմ Աբերուսը]]: ԼութերըԼյութերը միաժամանակ և՚ դասավանդում էր, և՚ սովորում, որպեսզի ստանա աստվածաբանության դոկտորի կոչում։