«Վահան Գողթնացի»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Պիտակ՝ Հետ շրջել |
|||
Տող 2.
'''Վահան Գողթնացի''' ({{ԱԾ}}), [[հայ]] [[իշխան]]։
Վահան Գողթնացին Գողթն գավառի իշխան Խոսրով Գողթնացու որդին էր, որին արաբական տիրապետության շրջանում [[705]] թվականին Հայաստանի շուրջ 1200 իշխանների հետ, նենգ խաբեությամբ հավաքելով [[Նախճավան]]ի և [[Խրամ]]ի եկեղեցիներում՝ արաբ հրոսակները կրակին են մատնել կոտորածների ժամանակ։ Նախարարարական այլ ընտանիքների հետ արաբները գերել և [[Դամասկոս]] ([[Ասորիք]]) են ուղարկել նաև մանուկ Վահան Գողթնացուն։ Դամասկոսում մահմեդականացրել են հայ մանուկներին՝ մահմեդական կրոն ուսուցանելով և դաստիարակելով իսլամական ոգով։ Այստեղ առաջադիմությամբ աչքի է ընկել Վահան Գողթնացին, որին կոչել են Վահաբ: Ուսումն ավարտելուց հետո նրան նշանակել են ամիրապետի ատենադպիր: Վահան Գողթնացին, ''«թեեւ բոլորովին իսլամացած և գրեթե արաբացած»''<ref>{{Cite book|title=Հայազգի սուրբեր|last=Գալուստյան|first=Շ.|publisher=|year=1997|isbn=|location=|pages=197}}</ref>, սակայն տեղյակ էր իր քրիստոնյա իշխանական տոհմից սերված ու հայ լինելուն: Երբ Հովհաննես Գ Օձնեցու միջնորդությամբ [[719]] թվականին ընդհանուր ներում և վերադարձի իրավունք է շնորհվել գերյալ քրիստոնյաներին, Վահան Գողթնացին ևս, պատճառաբանելով, որ կամենում է վերականգնել իր իշխանական իրավունքները Գողթն գավառում, Էոմեր (Օմար) ամիրապետից թույլտվություն է ստացել և վերադարձել [[Հայաստան]]։ Օմար II խալիֆայի [[մահ]]ից ([[720]]) հետո վերստին ընդունել է քրիստոնեություն: Շրջել է վանքից վանք և ճգնել Շիրակ գավառում, ապա ամուսնացել է Սյունյաց իշխանի դստեր հետ՝ կամենալով վերջնականապես հաստատվել Հայաստանում: Սակայն Վահան Գողթնացուն, որպես մահմեդականությունն ուրացածի, փնտրել է արաբական իշխանությունը: [[Արաբ]]ները հետապնդել են նրան, կանչել Ռուծափ, որտեղ Հիշամ խալիֆան պահանջել է հրաժարվել քրիստոնեությունից և վերադառնալ արքունիք։ Վահան Գողթնացին, Հիսուսին Տեր և Փրկիչ վկայելու և հանուն նրա իր արյունը թափելու հաստատ որոշմամբ, ամիրապետին խոստովանել է քրիստոնեություն ընդունած լինելը: Անհողդողդ դավանել է Հիսուսին՝ որպես Աստծո Որդու և, արհամարհելով սպառնալիքներն ու չարչարանքները, մարտիրոսական պսակ ընդունել՝ գլխատմամբ:
[[744]] թվականին Վահան Գողթնացու [[վարք]]ը գրի է առել Երաշխավոր [[վանք]]ի վանահայր Արտավազդ [[վարդապետ]]ը։ Ըստ «[[Հայսմավուրք]]ի» [[մարտի 28]]-ին նշվել է նրա [[տոն]]ը։ Հայ եկեղեցին ս. Վահան Գողթնացու հիշատակը տոնում է «Ապայից» կոչվող տոների շարքում՝ [[Վարդավառ|Վարդավառից]] հետո 3-րդ կամ 4-րդ կիրակիին հաջորդող երկուշաբթի կամ երեքշաբթի կամ հինգշաբթի օրերին և, տարեգրերի հետ կապված, նաև ուրիշ օրերի, իսկ երբեմն էլ՝ այլ սրբերի հիշատակի հետ: Նրան է ձոնված մի [[շարական]], որը, ըստ ոմանց, հորինել է Վահան Գողթնացու քույրը՝ Խոսրովիդուխտը. ''«...Որպես զքաջ նահատակ պատրաստեալ ի պատերազմ, կատարեցեր զընթացս քո արիաբար յազգացն հարաւայնոյ…»''<ref>{{Cite book|title=«Քրիստոնյա Հայաստան» հանրագիտարան|last=Այվազյան|first=Հովհ.|publisher=Հայկական հանրագիտարան|year=2002|isbn=|location=Երևան|pages=949-950}}</ref>'':''
== Արտաքին հղումներ ==
| |||