|
== Ավտոմատի հիմնական մասերը ==
Փողը նախատեսված է գնդակի թռիչքին ուղղություն տալու համար։ Գնդակին պտտական շարժում հաղորդելու համար փողանցքում կան ձախից վերև դեպի աջ ձգվող ակոսներ։ Ակոսների միջև ընկած տարածությունը կոչվում է դաշտ, իսկ երկու հակադիր դաշտերի միջև ընկած տարածությունը՝ փողի տրամաչափ։
Փողատուփը նախատեսված է ավտոմատի մասերն ու մեխանիզմները միացնելու համար։
Փողատուփի կափարիչը փողատուփի մեջ տեղավորված մասերն ու մեխանիզմները պահպանում է կեղտոտվելուց։
Կոթը և ատրճանակային բռնակը նախատեսված են հրաձգության հարմարության համար։
Փակաղակը փամփուշտը մղում է ֆամփշտանոց, փակում է փողանցքը, հարվածում է հրապատիճին և փամփշտանոցից հանում է պարկուճը(փամփուշտը)։
Փոխադրիչը ծառայում է ավտոմատը կրակահերթով, ինչպես նաև ապահովիչի վրա դնելու համար։
Պահեստատուփը նախատեսված է փամփուշտները պահելու համար։
Փողակալը նախատեսված է ավտոմատից հարմարավետ օգտվելու և ձեռքերը այրվածքից պաշտպանելու համար։
[[Պատկեր:NAMA Machine d'Anticythère 1.jpg|մինի|աջից|Անտիկիտերյան մեխանիզմ, մեր թվարկությունից առաջ [[150]]-[[100]] թվականներ: Նախատեսված է աստղագիտական օբյեկտների դիրքերը հաշվարկելու համար]]
'''Ավտոմատ''', ինքնուրույն գործող [[սարք]] (կամ սարքերի համախումբ), որը կատարում է [[էներգիա]]յի, նյութի ու [[ինֆորմացիա]]յի ստացման, փոխակերպման, հաղորդման և օգտագործման պրոցեսներ՝ նախապես տրված ծրագրով, առանց [[մարդ]]ու անմիջակաև մասնակցությաև։
== Աղբյուր ==
9-րդ դասարանի Նախնական Զինվորական Պատրաստության գիրք
[[Պատկեր:Cima automaton.ogv|մինի|աջից|Ավտոմատ գրվող նամակ։ Շվեյցարիայի թանգարան]]
== Կիրառություն ==
Ավտոմատները կիրառվում են [[աշխատանք]]ի արտադրողականությունը բարձրացնելու, դժվարամատչելի և կյաևքի համար վտանգավոր պայմաններում իրականացվող աշխատանքից մարդուն ազատելու [[նպատակ]]ով։նպատակով։
Գիտության ու [[տեխնիկա]]յի նոր, ինքնուրույն բնագավառի՝ [[էլեկտրոնիկա]]յի առաջացումը պայմանավորեց նոր, էլեկտրոնային ավտոմատ սարքերի ու ողջ կոմպլեքսների [[երևան]] գալը, սկսած էլեկտրոնային ռելեից[[ռելե]]ից մինչև կառավարող հաշվողական [[մեքենա]]ները (տես ավտոմատ կառավարում, ավտոմատ գիծ)։
== Գործողության սկզբունք ==
* ռազմական (օրինակ հրթիռների նշանառության և շարժման կառավարման համակարգերը, ավտոմատ զենք) են։
Աշխատանքի պայմաններով և օգտագործվող էներգիայի [[տեսակ]]ով է պայմանավորված նաև ավտոմատներում մեխանիկական, հիդրավլիկական[[հիդրավլիկա]]կան, էլեկտրական (Էլեկտրոնային), պնեմատիկպնևմատիկ, համակցված, օրինակ պնեմա-էլեկտրական սարքերի կամ պայթյունից առաջացող էներգիայի կիրառումը։
== Աշխատանքային ցիկլ ==
Ավտոմատի կատարած բոլոր աշխատանքային և օժաևդակ օպերացիաևերի հաջորդականությունը կոչվում է [[աշխատանք]]այիև ցիկլ։ Այև ավտոմատացված սարքերը, որոնց աշխատաևքայինաշխատանքային ցիկլը ընդհատվում է, և դա կրկնելու համար պահանջվում է մարդու պարտադիր միջամտությունը, կոչվում են [[կիսաավտոմատ]]ներ։
Ընդհանուր առմամբ ավտոմատի աշխատաևքայիև ցիկլը որոշվում է այև ծրագրով, որն առաջադրվում է կամ ավտոմատի կոնստրուկցիայով՝ պատճենիչ կամ մոդելավորող սարքերի օգնությամբ (օրինակ ժամացույցներ, մետաղահատ պատճեևիչ հաստոցներ, էլեկտրացանցի ավտոմատ անջատիչներ, զովացուցիչ հեղուկների ավտոմատներ են), կամ էլ դրսից՝ ծակոտաքարտերի, մագնիսաժապավենների կամ ինֆորմացիայի մեկ այլ կրիչի միջոցով։ Առաջին դեպքում ավտոմատները, որպես կանոն, նեղ մասնագիտացված են, բարձրարտադրողական, սակայն դրանց աշխատանքային ցիկլերի փոփոխումը սովորաբար կապված է աշխատատար վերահարմարաբերման հետ կամ ուղղակի անհնար է։
== Պահպանում ==
Ավտոմատը պետք է միշտ պահել մաքուր, սարքին վիճակում, պատրաստ՝ մարտական օգտագործման։ Դրա համար այն անհրաժեշտ է մաքրել ու յուղել, բոլոր պայմաններում վերաբերվել խնամքով։ Ավտոմատը մաքրելիս օգտագործվում են պիտույքներ ու փայտյա ձողիկներ։
Ավտոմատը մաքրում են հրաձգության պատրաստվելիս, հրաձգությունից հետո, դաշտային պարապմունքներից հետո, մարտական իրադրությունում և երկարատև զինավարժությունների ընթացքում՝ ամեն օր, մարտերի ընդմիջումների ժամանակ։ Եթե ավտոմատը չի գործածվում, ապա այն պետք է մաքրվի առնվազն շաբաթը մեկ անգամ։
Ավտոմատը մաքրում են այդ նպատակի համար նախատեսված տեղերում, սարքավորված սեղանների վրա, իսկ դաշտային պայմաններում՝ տախտակի, նրբատախտակի և այլ փռվածքների վրա։ Դա կատարվում է հետևյալ կարգով․ պատրաստում են մաքրելու և յուղելու համար անհրաժեշտ նյութերը, պիտույքները։ Նախ քանդում են ավտոմատը, մաքրում փողանցքը, այնուհետև՝ ավտոմատի մյուս մասերն ու մեխանիզմները։
Մաքրելուց հետո ավտոմատը յուղում են, որպեսզի բացառվի խոնավության ներգործությունը մետաղի վրա։ Անհրաժեշտ է նկատի ունենալ, որ ավելորդ քսուքը նպաստում է ավտոմատի մասերի կեղտոտմանը և կարող է խափանումների պատճառ դառնալ։ Ավտոմատի փայտյա մասերը չեն յուղվում։
Ավտոմատը պետք է պահպանել խնամքով, զերծ պահել հարվածներից, հետևել, որպեսզի ոչինիչ չընկնի փողանցքը (հնոտի, ավազ, հող և այլ կողմնակի առարկաներ)։ Կրակելու ժամանակ դա կարող է հանգեցնել փողի ուռչելուն, պատռվելուն։ Ձգանը անհարկի քաշելը հանգեցնում է մասերի ու մեխանիզմների վաղաժամկետ մաշվածության։
Ավտոմատը ահվում է զենքի պահարանում՝ չլիցքավորված, ընդ որում՝ պահեստատուփը հանվում է, հանվում է նաև սվին–դանակը, հրահանը իջեցվում է, փոխադրիչը գտնվում է վերևի դիրքում։
== Երկրորդ տիպի ավտոմատներ ==
Երկրորդ տիպի ավտոմատներում առաջադրվող ծրագիրը քիչ է կապված նրանց կոնստրուկցիայի հետ, որի շնորհիվ ապահովվում է Ավտոմատների ունիվեր սալությունըունիվերսալությունը (ծրագրային կաոավարմամքկաոավարմամ, մետաղահատ, ջուլհակային, տպագրական հաստոցներ, ավտոդիսպետչեր, ավտոմեքենավար, էլեկտրոնային հաշվողական մեքենաներ, տիեզերական և թռչող ապարատներ են)։
== Տարածում ==
Լայն տարածում են ստանում այնպիսի ավտոմատները, որոնք ընդունակ են հիշելու և ընդհանրացնելու իրենց աշխատանքի փորձը և այն նպատակահարմար օգտագործելու փոփոխվող պայմաններին համապատասխան։ Այս ավտոմատները շատ բարդ են, սակայն դրանց գործունեության հնարավորություններն այնքան մեծ են, որ կատարում են ամենաբարդ տեխնոլոգիական ու կառավարման պրոցեսներ՝ մարդուն ազատելով ծանր [[ֆիզիկա]]կան ու կառավարման ոլորտի շատ աշխատանքներից (տես արտադրության ավտոմատացում)։
[[Կիբեռնետիկա]]յի հիմնական հասկացություններից մեկը, [[տեխնիկա]]կան կամ կենսաբանական համակարգի վերացական մոդել, որը վերամշակում է դիսկրետ (թվանշանային) ինֆորմացիա՝ դիսկրետ [[ժամանակ]]ավորային տակտերով։
== Տես նաև ==
| 