«Մոնպելիե»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Մոնպելիե''' ([[Ֆրանսերեն|ֆր.]]՝ Montpellier, {{IPA-fr|mɔ̃pəlje, -pɛl-|lang|Fr-Montpellier.ogg}}<ref>{{Cite web |url=http://www.csa.fr/Etudes-et-publications/Les-dossiers-d-actualite/Langue-francaise-Prononciation-de-certains-noms-de-villes/Etes-vous-montpeulier-montpelier-ou-encore-montpeye |title=Archived copy |access-date=2հունիսի June2, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170417033902/http://www.csa.fr/Etudes-et-publications/Les-dossiers-d-actualite/Langue-francaise-Prononciation-de-certains-noms-de-villes/Etes-vous-montpeulier-montpelier-ou-encore-montpeye |archive-date=17ապրիլի April17, 2017 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite LPD|3}}</ref>), [[քաղաք]] [[Ֆրանսիա|Ֆրանսիայի]]յի [[Հարավ|հարավումհարավ]]ում, [[Միջերկրական ծով|Միջերկրական ծովի]]ի ափին։ Այն [[Էրո (դեպարտամենտ)|Էրո]] դեպարտամենտի մայրաքաղաքն է։ Տեղակայված է Օքսիթընի շրջանում։ 2016 թվականին 607,896 մարդիկ ապրում էին քաղաքային այդ շրջանում և 281,613-ը հենց քաղաքում։ Բնակչության մոտ մեկ երրորդը ուսանողներ են երեք համալսարաններից և բարձրագույն ուսումնական հաստատություններից, որոնք քաղաքի համալսարանի շրջանակներից դուրս են<ref>{{Cite news|url=http://www.montpellier.world-guides.com/ |title=Montpellier Tourist Information and Montpellier Tourism|work=Montpellier Information and Tourism |accessdate=5հունիսի June5, 2010 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.studyoverseas.com/studying-abroad/where-to-study-a-degree-abroad/study-in-montpellier|accessdate=29հունվարի January29, 2015|title=Universities in Montpellier and study in Montpellier – International Student Regional Guide}}</ref>։

Մոնպելիեն մեծությամբ երրորդ ֆրանսիական քաղաքն է Միջերկրական ծովի ափին՝ [[Մարսել|Մարսելից]]ից և [[Նիս|Նիսից]]ից հետո։ Այն մեծությամբ յոթերորդ քաղաքն է Ֆրանսիայում, նաև ամենաարագ զարգացող քաղաքն է երկրում վերջին 25 տարիների ընթացքում։

[[Վաղ միջնադար|Վաղ միջնադարում]]ում, Մագլոնի եպիսկոպոսական քաղաքը տարածքի հիմնական բնակավայրն էր, բայց [[Ծովահենություն|ծովահենների]] կողմից իրականացվող հարձակումները նպաստեցին բնակավայրի ավելի հեռու կառուցվելուն։ Մոնպելիեն, որի մասին առաջին անգամ նշվել է 985 թվականի փաստաթղթերում, հիմնադրվել է տեղի [[Ավատատիրություն|ֆեոդալական]] դիանստիայի՝ Գիլհեմների օրոք, ովքեր միավորեցին երկու գյուղակներ, կառուցեցին ամրոց և պատեր բնակավայրի շուրջբոլորը։ Անունը ծագում է միջնադարյան լատիներեն ''mons pislerius-ից,'' վերաբերելով մի բառի, որն օգտագործվում էր ներկարարական գործի համար։ Գոյություն ունեցող երկու աշտարակները՝ Փինսի աշտարակը և Բաբոտտի աշտարակը կառուցվել են ավելի ուշ, 1200-ական թվականներին։ Մոնպելիեն հայտնիություն ձեռք բերեց 12-րդ դարում՝ որպես առևտրի կոնտրոն, որն ուներ առևտրային ճանապարհներ Միջերկրական աշխարհի միջով և հարուստ հրեական մշակութային կյանք, որը ծաղկեց [[Մուսուլման|մուսուլմաններիմուսուլման]]ների, հրեաների, [[Կաթարներ|կաթարներիկաթարներ]]ի իսկ հետո նաև բողոքականների հանդուրժողականության ավանդույթների հետ մեկտեղ։ Մոնպելիեի արքա Ուիլիամ VIII-ը ազատություն տվեց բոլորին ուսուցանելու բժշկություն Մոնպելիեում 1180 թվականին։ Քաղաքի իրավագիտության և բժշկության ֆակուլտետները հիմնադրվեցին 1220 թվականին կարդինալ Կոնրադ Ուրախի կողմից, Հոնորիուս III-ի ներկայացուցչի կոմից; դարերի ընթացքում բժշկության ֆակուլտետը եղել է բժշկություն ուսուցանելու հիմնական կենտրոններից մեկը Եվրոպայում։ Այս դարաշրջանը Մոնպելիեի հայտնիության գագաթնակետն էր։ Քաղաքը դարձավ Արագոնյան թագավորների սեփականությունը՝ 1204 թվականին Արագոնի թագավոր Պիտեր II-ի և Մարիա դը Մոնպելիեի ամուսնությամբ, ով ստացավ քաղաքը՝ որպես [[Օժիտ|օժիտիօժիտ]]ի մի մաս։ Մոնպելիեն արտոնություն ձեռք բերեց 1204 թվականին, երբ Պիտերը և Մարիան հաստատեցին քաղաքի ավանդական ազատությունը և իրավունք շնորհեցին ընտրելու տասներկու կառավարող հյուպատոսներ յուրաքանչյուր տարի։ Արագոնյան արքաների օրոք Մոնպելիեն դարձավ կարևոր նշանակություն ունեցող քաղաք, գլխավոր տնտեսական կենտրոն և Ֆրանսիայի թագավորության համեմունքների առևտրի հիմնական կենտրոն։ Այդժամ Մոնպելիեն Ֆրանսիայի երկրորդ կամ երրորդ ամենակարևոր քաղաքն էր՝ մոտ 40.000 բնակչությամբ [[Սև մահ|Սև մահից]]ից առաջ: Մոնպելիեն մնաց որպես Արագոնի սեփականություն մինչև այն անցավ Մայորկայի արքա Ջեյմս III-ին, ով քաղաքը վաճառեց ֆրանսիացի թագավոր [[Ֆիլիպ VI (Ֆրանսիայի թագավոր)|Ֆիլիպ VI]]-ին՝ Արագոնյան արքա Պիտեր IV-ի հետ շարունակական պայքարի համար համարդրամական միջոցներ հավաքելու նպատակով: 14-րդ դարում [[Ուրբանոս VIII]]-ը Մոնպելիեին նվիրաբերեց մի նոր վանք նվիրված [[Պետրոս առաքյալ|Պետրոս առաքյալին]]ին, որը հատկանշական էր իր մատուռի եզակի ճակատամուտքով՝ երկու բարձր հենարաններով: Կայուն աճող նշանակության հետ մեկտեղ քաղաքը վերջապես եպիսկոպոս ունեցավ, ով 1536 թվականին տեղափոխվեց Մագլոնից և այդ հսկայական վանքը դարձավ տաճար: 1432 թվականին [[Ժակ Կյոր|Ժակ Կյորը]]ը հիմնադրեց քաղաքը, և այն դարձավ կարևոր տնտեսական կենտրոն մինչև 1481 թվականը, երբ [[Մարսել|Մարսելը]]ը ստվեր գցեց նրա վրա:

16-րդ դարում [[Ռեֆորմացիա|ռեֆորմացիայիռեֆորմացիա]]յի ժամանակ Մոնպելիեի շատ բնակիչներ բողոքականներ դարձան (կամ [[Հուգենոտներ]]՝ ինչպես նրանք հայտնի թին Ֆրանսիայում), և քաղաքը դարձավ կաթոլիկ ֆրանսիացիների գահի դեմ բողոքականների դիմադրության ամրոց: 1922 թվականին [[Լյուդովիկոս XIII Արդար|Լյուդովիկոս XIII Արդարը]]ը պաշարեց քաղաքը, որը հանձնվեց երկու ամսվա պաշարումից հետո ([[Մոնպելիեի պաշարումը]]), որից հետո կառուցեցին Մոնպելիեի միջնաբերդը՝ պաշտպանության նպատակով: [[Լուի Արև արքա|Լուի Արև արքան]]ն Մոնպելիեն դարձրեց Ներքին Լանգդոկի մայրաքաղաքը, և քաղաքը սկսեց գեղեցկանալ, պամական կենտրոնում կառուցվեցին [[Պեյրուի թագավորական հրապարակ|Պեյրուի թագավորական հրապարակը]]ը, մեծ քանակությամբ տներ : Ֆրանսիական հեղափոխությունից հետո քաղաքը դարձավ ավելի փոքրիկ [[Էրո (դեպարտամենտ)|Էրոյի]] մայրաքաղաքը:

19-րդ դարի ընթացքում քաղաքը բարգավաճեց գինու մշակույթի շրջանակներում, այն կարող էր գինի արտադրել ողջ տարվա ընթացքում՝ արևի առատության շնորհիվ: Ֆրանսիայում գինու սպառումը Մոնպելիեի քաղաքացիներին թույլ տվեց հարստանալ, մինչև 1890-ական թվականները, երբ սնկային հիվանդություն տարածվեց խաղողի այգիներում, և մարդիկ այլևս անկարող էին գինի ստանալու համար խաղող աճեցնել<ref>{{cite web |url = http://www.world-guides.com/europe/france/languedoc-roussillon/montpellier/montpellier_history.html |title=Montpellier History Facts and Timeline: Montpellier, Languedoc-Roussillon, France |website=world-guides.com |access-date=5հոկտեմբերի October5, 2018 }}</ref>: Այս ամենից հետո քաղաքը ծաղկեց,քանի որ այն ընդունել էր փախստականներ Ալժիրից և հյուսիսային Աֆրիկայի այլ մասերից՝ [[Ալժիրի անկախություն|Ալժիրի անկախությունից]]ից հետո:

Քաղաքը մեկ այլ բնակչության ներհոսք ունեցավ վերջերս, մեծապես ուսանողության շնորհիվ,ովքեր կազմում են Մոնպելիեի բնակչության մեկ երրորդը: Բժշկական դպրոցը քաղաքի բարգավաճող ուսանողական մշակույթի մեկնարկը տվեց<ref>{{cite web |url = https://www.theguardian.com/cities/2017/mar/13/montpellier-spotlight-development-mania-france-fastest-growing-city |title = Montpellier in the spotlight: development mania in France's fastest-growing city |last=Hoad|first=Phil |date=13մարտի March13, 2017|website=The Guardian|access-date=5հոկտեմբերի October5, 2018 }}</ref>, չնայած շատ այլ համալսարաններ հենց այստեղ են հիմնադրվել: Ափամերձ քաղաքը նաև այնպիսի զարգացումներ է ունեցել,ինչպես [[Կորում|Կորումը]]ը և [[Անտիգոն|Անտիգոնը]]ը, որոնք գրավել են մի շարք ուսանողների ուշադրությունը:

Քաղաքը տեղակայված է լեռնային հիմքի վրա՝ Միջերկրական ափից 10կմ դեպի ներս,[[Լեզ գետ|Լեզ գետի]]ի ափին: Քաղաքի անվանումը,որը սկզբում եղել է ''Monspessulanus'', ''mont pelé'' -ի(մերկ լեռ, որովհետև բուսականությունը աղքատ է եղել) կամ ''le mont de la colline-''ի(բլուրի լեռ) համարժեքն է եղել:

Մոնպելիեն գտնվում է [[Մարսել|Մարսելից]]՝170կմից՝170կմ , [[Թուլուզ|Թուլուզից]]՝ից՝ 242կմ և Փարիզից 748կմ հեռավորության վրա:

* Արենի շրջակայքը. Լե Պրե դ՛Արեն, Պալավա պողոտա, Լա Րոզ, Թուրնեզի, Սբ. Մարտին, Լե Էգյուրելլ, Տրիքանի կամուրջ, Միոն քաղաք:

Ամբողջ մայրաքաղաքային տարածքը 2006թ. ունեցել է 510,400 բնակչություն: Ըստ Վիճակագրության և տնտեսական ուսումնասիրությունների ազգային ինստիտուտի կատարած ուսումնասիրության,2001-ից 2012թթ. ընթացքում Մոնպելիեի բնակչությունը ամենամեծ աճն է գրանցել,առաջ անցնելով [[Փարիզ|Փարիզից]]ից և [[Լիոն|Լիոնից]]ից:

Իր պատմության մեջ և նույնիսկ այսօր,Մոնպելիեն հայտնի է իր նշանակալի իսպանական բնակչությամբ, ժառանգությամբ և ազդեցությամբ: Մոնպելիեն նաև օթևան է տվել ալժիրյան և իտալական համայնքների:

* Քաղաքի հիմնական ուշադրության կետը [[Կոմեդիայի հրապարակ|Կոմեդիայի հրապարակն]]ն է Կոմեդիայի Օպերայի հետ միասին՝ կառուցված 1888 թվականին:

*[[Մոնպելիեի բուսաբանական այգի|Մոնպելիեի բուսաբանական այգին]]՝ն՝ ամենահին [[Բուսաբանականբուսաբանական այգի|բուսաբանական այգին]]ն Ֆրանսիայում՝ հիմնադրված 1593թ.:

*[[Ամազոնյան ջերմոց|Ամազոնյան ջերմոցը]]՝տրոպիկականը՝տրոպիկական ջերմոց:

* 14-րդ դարի [[Սբ. Պիերի տաճար|Սբ. Պիերի տաճարը]]ը

* Անտիգոնի շրջանը և այլ ապաստարաններ նախագծվել են [[Ռիկարդո Բոֆիլ|Ռիկարդո Բոֆիլի]]ի կողմից:

* Մոտ 80 մասնավոր առանձնատներ են կառուցվում քաղաքում 17-19-րդ դարորում,և նրանցից մի քանիսի ներսում գտնվող բակերը բաց են:

[[Մոնպելիեի համալսարան|Մոնպելիեի համալսարանը]]ը աշխարհում ամենահին համալսարաններից է՝ հիմնադրված 1160թ., որը կանոնադրություն է ստացել 1220թ. կարդինալ Կոնրադ ֆոն Ուրախի կողմից,որը հաստատվել է [[Նիկոլա IV]]-ի կողմից 1289թ.: Այն արգելվեց [[Ֆրանսիական հեղափոխություն|Ֆրանսիական հեղափոխության]] ընթացքում,սակայն վերահաստատվեց 1896թ.:

Ճշգրտորեն հայտնի չէ,թե որ թվականին են գրականության դպրոցները հիմնադրվել,որոնք հետագայում զարգացան որպես Մոնպելիեի արվեստի բաժին. կարող է այնպես լինի,որ նրանք [[Գալա-հռոմեացիներ|գալա-հռոմեական]] դպրոցների շարունակությունն են: Իրավագիտության դպրոցը հիմնադրվել է [[Պլացենտիուս|Պլացենտիուսի]]ի կողմից,ով դոկտոր էր [[Բոլոնիայի համալսարան|Բոլոնիայի համալսարանում]]ում: Նա եկել էր Մոնպելիե 1160թ., այնտեղ դասավանդել էր երկու տարբեր ժամանակահատվածներում և մահացել այդտեղ 1192թ.: Բժշկական դպրոցը հավանաբար հիմնադրվել է մուսուլմանական իսպանական բժշկական դպրոցների մի շրջանավարտի կողմից: Հաստատված է,որ 1137-ական թվականներին Մոնպելիեում կային երկու հզոր բժիշկներ: 1220թ. կարդինալ Կոնրադի՝ [[Հոնորիուս III]]-ի պապական դեսպանի կողմից ներկայացված կանոնադրությունը,որը ամբողջացավ 1240թ. Պիեռ դը Կոնքի կողմից, այս դպրոցը հանձնեց Մագլոնի եպիսկոպոսի ղեկավարությանը: 1289թ. Նիկոլա IV-ը հրամանագիր առաջ քաշեց ,համախմբելով բոլոր դպրոցները մի համալսարանի ներքո,որը եպիսկոպոսի ղեկավարության տակ էր,բայց փաստորեն նաև ինքնավարության մեծ բաժին ուներ:

Աստվածաբանությունը նախ և առաջ ուսուցանվում էր մենաստաններում, որտեղ [[Անտոնիո Պադովացի|Անտոնիո Պադովացին]]ն, [[Ռայմունդ Լուլի|Ռայմունդ Լուլին]]ն և [[Բերնար դը լա Տրեյ|Բերնար դը լա Տրեյն]]ն էին դասավանդում: Ջոն արքայի երկու նամակները ապացուցում են,որ աստվածաբանության բաժինը Մոնպելիեում գոյություն է ունեցել մենաստաններից անկախ 1350թ. հունվարին: 1420 թվականի հրամանագրի համաձայն, Մարտին V-ը այս բաժին բերեց կանոնական ինստիտուտը և սերտորեն այն կապեց իրավագիտության բաժնի հետ: 16-րդ դարում աստվածաբանության բաժինը ժամանակավորապես անհետացավ,երբ [[Կալվինականություն|կալվինականությունըկալվինականություն]]ը տիրում էր քաղաքում Ֆրանսիայի արքա Հենրի II-ի գահակալության ժամանակ: Այն վերսկսեց իր գործառույթները այն ամենից հետո, երբ [[Լյուդովիկոս XIII Արդար|Լյուդովիկոս XIII Արդարը]]ը վերահաստատեց արքայական իշխանությունը Մոնպելիեում 1622թ.,բայց [[Դոմինիկյան միաբանություն|Դոմինիկյան միաբանության]] և [[Հիսուսի միաբանություն|Հիսուսի միաբանության]] մրցակցությունը լրջորեն խանգարեց բաժնի հակամետությանը,որը անհետացավ հեղափոխության ժամանակ: Իրավագիտության բաժնի հռչակավոր աշակերտների ցանկում են [[Ֆրանչեսկո Պետրարկա|Պետրարկան]], ով չորս տարի անցկացրեց Մոնպելիեում, նրա դասախոս [[Գիյոմ դը Նոգարե|Գիյոմ դը Նոգարեն]]ն, [[Ֆիլիպ IV Գեղեցիկ|Ֆիլիպ IV Գեղեցիկը]]ը, Գիյոմ դը Գրիմոարը, ով հետագայում ստացավ [[Ուրբանոս V]] անվանումը և [[հակապապ]] Բենեդիկտ XIII-ը: Բայց 15-րդ դարից հետո այս բաժինը, ինչպես նաև արվեստի բաժինը անկում ապրեցին Ֆրանսիայի արքա Հենրի IV-ի օրոք,չնայած ժամանակավորապես:

Մոնպելիեի բժշկական դպրոցը իր հաջողության համար պարտական է Գիյեմի կառավարմանը, քաղաքի իշխանությանը,որի միջոցով յուրաքանչյուր լիցենզավորված բժիշկ կարող էր դասախոսել այդտեղ; դպրոցում չկար ուսուցիչների ֆիքսված սահման,դասախոսությունները բազմաթիվ էին, և դասավանդելու առատություն կար: [[Ֆրանսուա Ռաբլե|Ֆրանսուա Ռաբլեն]]ն իր բժշկական աստիճանը ստացել է Մոնպելիեում: Հենց այս դպրոցում էր,որ ծագել է [[Վիտալիզմ|վիտալիզմիվիտալիզմ]]ի կենսաբանական թեորիան Բարտի կողմից(1734–1806թթ.): Ֆրանսիական հեղափոխությունը չխանգարեց բժշկության բաժնի գոյությանը:

Մոնպելիեի I համալսարանը և Մոնպելիեի II համալսարանը միավորվեցին 2015թ, հունվարին՝ ձևավորելու Մոնպելիեի համալսարանը: Պոլ Վալերիի անվան համալսարանը մնում է առանձին<ref>{{cite web|url=http://www.lamarseillaise.fr/herault/education/34545-l-universite-de-montpellier-a-l-epreuve-de-la-fusion|title=L'université de Montpellier à l'épreuve de la fusion – Journal La Marseillaise|first=Rémy|last=Cougnenc|website=Lamarseillaise.fr|accessdate=սեպտեմբերի 7 September, 2018}}</ref>:

Մոնպելիեում գործում է երկաթուղի՝ ներառյալ [[TGV]] արագընթաց գնացքները: Մոնպելիեի գլխավոր երկաթուղային կայարանը Սբ. Ռոշն է: Արագընթաց երկաթուղի կառուցելու ծրագրեր կան, որը կկապի [[Նիմ|Նիմը]]ը և Մոնպելիեն [[LGV Méditerranée]] (Միջերկրական արագընթաց ուղի)-ի միջոցով<ref>{{cite web|url=http://www.railwaygazette.com/nc/news/single-view/view/southern-lgv-projects-make-progress.html|accessdate=14փետրվարի February14, 2011|title=Railway Gazette: Southern LGV projects make progress|website=Railwaygazette.com}}</ref>: Մոնպելիե-Միջերկրական օդանավակայանը տեղակայված է Ֆրեջորգում, Մոգիո քաղաքում՝ Մոնպելիեի հարավ-արևելքում:

Մոնպելիեի ագլոմերացիայի տրանսպորտը կառավարում է քաղաքի հասարակական տրանսպորտը՝ ներառյալ 5-6կմ տրամվայի երկաթգծեր, որը բաղկացած է չորս գծից և կայանելու հարմարություններից<ref name="Montpellier">{{cite web |url=http://www.montpellier-agglo.com/vivre-transport/tramway |title=Vivre > Transport > Tramway |website=Montpellier-agglo.com|language=French |trans-title=Living > Transport > Tramway |accessdate=26դեկտեմբերի December26, 2014}}</ref>: Առաջին գիծը Մոսսոնից գնում է դեպի Օդեսսիում: Երկրորդ գիծը սկսում է Ջակուից և հասնում է մինչև Ժան դը Վեդա: Երրորդ և չորրորդ գծերը բացվել են 2012թ. ապրիլին: Երրորդ գիծը, որի երկարությունը 22.4կմ է, կապում է Ժյուվինյաքը և Պերոլը, նաև ունի գիծ դեպի Լատտ և ծառայում է 32 կայարանների: Չորրորդ գիծը կենտորնում է շրջում և ծառայում է տրամվայի համակարգի կապող գծին: Նրանք հատվում են Գարի սբ. Ռոշի կայարանում, Ռիվ դու Լեզում և Քորումում: Մոնպելիեի ագլոմերացիայի տրանսպորտը նաև կառավարում է հեծանիվների փոխանակման [[Vélomagg']] կոչվող նախագիծը, որը սկսվել է 2007թ. հունիսին և ներառում է 1200 հեծանիվներ և 50 կայարաններ<ref>[http://www.midilibre.com/articles/2009/04/06/20090406-vide2-La-location-de-velos-ca-ne-roule-qu-39-a-Montpellier.php5# Midi Libre] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090613053745/http://www.midilibre.com/articles/2009/04/06/20090406-vide2-La-location-de-velos-ca-ne-roule-qu-39-a-Montpellier.php5 |date=13 June 2009 }} (a major daily newspaper in the South of France): "In 2008, 76,000 stations, used 800,000 times, have been registered in Montpellier. A success, and little vandalism compared to the [[Velib]] in Paris."</ref><ref>[http://www.tousavelo.com/Velo-Velo/0230_nbww6qqdocumentww2620.html Tous à Vélo] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150912003658/http://www.tousavelo.com/Velo-Velo/0230_nbww6qqdocumentww2620.html |date=12 September 2015 }} AFP 19 October 2007: "Paris, Orléans and Montpellier receive the 'Bicycle Trophy 2007' for their achievement in Bike Sharing programs".</ref>:

*[[Մոնպելիե Էրո Ռեգբի]], որը խաղում է [[Ռեգբի 15|ռեգբի]] [[Սաբաթեի մարզադաշտ|Սաբաթեի մարզադաշտում]]ում և հիմա Ալտրայի մարզադաշտում: 2010-2011 թթ. խաղաշրջանում հավաքականը հայտնվեց թոփ 14-ում՝ խաղալով [[Թուլուզ|Թուլուզի]]ի դեմ:

* Մոնպելիե Ագլոմերասիոն Հանդբոլ, [[Հանդբոլ|հանդբոլիհանդբոլ]]ի թիմ է, որը խաղում է Ֆրանսիայի ազգային լիգայում:

* Բարակուդա դը Մոնպելիեն [[Բեյսբոլ|բեյսբոլիբեյսբոլ]]ի թիմ է, Ֆրանսիայի բարձրագույն բեյսբոլի լիգան:

*[[Ֆրանսիայի և Մոնպելիեի ռադիոյի փառատոն|Ֆրանսիայի և Մոնպելիեի ռադիոյի փառատոնը]]ը օպերային և այլ տեսակի երաժշտությունների ամառային փառատոն է, որը տեղի է ունենում Մոնպելիեում: Փառատոնը կենտրոնանում է դասական երաժշտության և ջազի վրա, մոտ 150 իրադարձություններով՝ ներառյալ օպերա, համերգներ, ֆիլմեր և զրույցներ: Այս իրադարձություններից շատերը անվճար են և տեղի են ունենում քաղաքի այգիներում կամ Քորումի ժամանակակից համերգային սրահներում՝ քաղաքի պատմական կենտրոնին մոտիկ:

* Ամենամյա ֆիլմի փառատոնը՝ Միջազգային միջերկրական ֆիլմի Մոնպելիեի փառատոնը տեղի է ունենում աշնանը: Այն երկրորդ ամենամեծ ֆրանսիական կինոփառատոնն է [[Կաննի կինոփառատոն|Կաննի կինոփառատոնից]]ից հետո: Այն տեղի է ունենում սկսած 1979թվականից, առաջարկում է շուրջ 200 երկար և կարճամետրաժ ֆիլմերի ցուցադրություններ, վավերագրական ֆիլմեր, անիմացիոն ֆիլմեր, թրեյլերներ և ուսանողական ֆիլմերի հատուկ ծրագիր<ref>{{cite web|url=http://www.montpellier-france.com/Prepare-Book/What-s-on/Not-To-Miss-Events/Mediterranean-Film-Festival-Cinemed|title=Cinemed: Montpellier International Festival of Mediterranean Film – Montpellier Tourist Office|website=Montpellier-france.com|accessdate=սեպտեմբերի 7 September, 2018}}</ref>: Այլ իրադարձություններ ներառում են պանելային քննարկումներ, ցուցահանդեսներ և հավաքույթներ: Փառատոնը տեղի է ունենում Քորումում և կինոթատրոններում:

*[[Ժան Մուլեն]](1899–1943), հայտնի ֆրանսիացի ընդդիմադիր [[Երկրորդերկրորդ համաշխարհային պատերազմ|երկրորդ համաշխարհային պատերազմի]]ի ընթացքում, ով սովորել և աշխատել է Մոնպելիեում

*[[Միշել Նավրատիլ]](1908–2001), փրկվել է խորտակված [[Տիտանիկ|Տիտանիկից]]ից

*[[Գայ Դելիզլ]](ծնված1966թ.), կանադացի մուլտիպլիկատոր և հեղինակ<ref>{{cite web |url = http://france3-regions.francetvinfo.fr/languedoc-roussillon/2015/01/31/le-dessinateur-montpellierain-guy-delisle-va-passer-du-cocon-familial-la-tchetchenie-645069.html | title = Le dessinateur montpelliérain Guy Delisle va passer du cocon familial à la Tchétchénie | publisher=[[France3]] | date=Januaryհունվարի 31, 2015 | access-date=Mayմայիսի 14, 2015 | author=[[France3]] and [[Agence France-Presse|AFP]] }}</ref>

*[[Ադամանտիոս Կորիաս]] (1748–1833), հույն հումանիստ գիտնական, Մոնպելիեի համալսարանի ուսանող

«Մոնպելիեն» օգտագործվել է որպես այլ քաղաքների և փողոցների անուն չորս մայրցամաքներում<ref name=all>{{cite web| url=http://www.allthemontpelliers.org | title=All the Montpelliers | year=2005}} {{Unreliable source?|date=August 2009}}</ref>: Շատ վայրեր Անգլիայում, Շոտլանդիայում, ՈՒելսում և Իռլանդիայում կրում են Մոնպելիե անվանումը: «Մոնպելիե» գրելաձևը տարածված է և ունի վաղ ծագում: [[Բրյուեր|Բրյուերը]]ը օգտագործում է այս գրելաձևը: Առաջին օրինակը 19-րդ դարում ի հայտ է եկած Մոնպելիե արվարձանն է [[Բրայթոն|Բրայթոնում]]ում<ref name="MC1">{{cite web|title=Montpelier & Clifton Hill Conservation Area Character Statement|url=http://www.brighton-hove.gov.uk/sites/brighton-hove.gov.uk/files/downloads/conservation/Character_Area_Montpelier_Clifton__Final.pdf|publisher=Brighton & Hove City Council (Design & Conservation Department)|date=հոկտեմբերի 20 October, 2005|page=1|accessdate=հուլիսի 31 July, 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140819082203/http://www.brighton-hove.gov.uk/sites/brighton-hove.gov.uk/files/downloads/conservation/Character_Area_Montpelier_Clifton__Final.pdf|archivedate=օգոստոսի 19 August, 2014|url-status=live}}</ref>: