Վիքիպեդիա

«Թոքեր»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
+
Տող 1.
[[Պատկեր:Pig lungs.jpg|մինի|Խոզի թոքերը]]
'''Թոքեր''' ({{lang-la|pulmo}}, {{lang-grc|πνεύμων}}), [[մարդ]]ու, ցամաքայինբոլոր [[ողնաշարավորներկաթնասուններ|կաթնասունների]], [[թռչուններ]]ի, [[սողուններ]]ի, [[երկկենցաղներ]]ի մեծ մասի և որոշ [[ձկներ]]ի շնչառության [[Օրգան (կենսաբանություն)|օրգան]]։ Հիմնական ֆունկցիան գազափոխանակությունն է։է թոքաբշտիկներում պարունակվող օդի և թոքային զարկերակով հոսող [[Արյուն|արյան]] միջև։
 
== Տեղադրություն ==
Մարդու թոքերը գտնվում են կրծքի խոռոչում՝ ստոծանու համապատասխան գմբեթների վրա՝ [[սիրտ|սրտից]], [[արյուն|արյան]] խոշոր անոթներից և միջնորմի օրգաններից աջ ու ձախ՝ պարփակված կրծքամզային պարկերի մեջ։
 
== ԿառուցվածքՄարդու թոքեր ==
[[Պատկեր:Respiratory system complete no labels.svg|thumb|500px|right|Մարդու թոքերի և շնչառական համակարգի սխեմա]]
Թոքերը կիսակոնաձև են, գագաթով՝ ուղղված վեր, իսկ հիմքով՝ վար, ունեն 3 մակերևույթ. առաջինը կողերին հպվող ուռուցիկ մակերևույթն է, դարձած է դեպի միջնորմը, երկրորդը ստորին գոգն է, որը կիպ հպվում է ստոծանուն, երրորդը միջային մակերևույթն է, որի վրա կա ռոմբաձև կամ օվալաձև մի փոս՝ թոքի դրունքը, որով անցնում են թոքի արմատը կազմող գլխավոր բրոնխը, թոքային զարկերակը, թոքային 2 [[երակն]]երը, ավշային անոթները և նյարդերը։ Աջ թոքն ավելի լայն է ու կարճ և 2 ակոսներով բաժանվում է վերին, միջին ու ստորին, իսկ ձախը՝ 1 ակոսով՝ վերին և ստորին բլթերի։ Գլխավոր բրոնխը թոքի դրունքում բաժանվում է բլթային [[բրոնխներ]]ի, որոնք, թոքանյութի մեջ ծառանման ճյուղավորվելով, հաջորդաբար բաժանվում են հատվածային, բլթակային, ապա՝ ավելի փոքր տրամաչափերի սահմանային և շնչառական բրոնխիոլների։ Վերջիններս առաջացնում են 2 կամ 3 թոքաբշտիկային պարկիկներ, որոնց նուրբ պատերի արտափքումները կոչվում են թոքաբշտիկներ։ Թոքային [[զարկերակ]]ի և երակների ճյուղերն իրենց ընթացքով ուղեկցում են բրոնխներին և բրոնխիոլներին։ Թոքերում գազափոխանակությունը կատարվում է թոքաբշտիկներում պարունակվող [[օդ]]ի և թոքային զարկերակով հոսող արյան միջև։ Թոքերը նյարդավորվում են թափառող նյարդի և սիմպաթիկ ցողունի ճյուղերից կազմված թոքային հյուսակով։▼
Մարդու թոքերը շնչառության զույգ օրգաններ են, որ տեղակայված են մարդու կրծքավանդակի խոռոչում՝ նրա աջ և ձախ մասերում։ Թոքերը կիսակոնաձև են, գագաթով՝ ուղղված վեր, իսկ հիմքով՝ վար, ունեն 3 մակերևույթ. առաջինը կողերին հպվող ուռուցիկ մակերևույթն է, դարձած է դեպի միջնորմը, երկրորդը ստորին գոգն է, որը կիպ հպվում է ստոծանուն, երրորդը միջային մակերևույթն է, որի վրա կա ռոմբաձև կամ օվալաձև մի փոս՝ թոքի դրունքը, որով անցնում են թոքի արմատը կազմող գլխավոր բրոնխը, թոքային զարկերակը, թոքային երկու [[երակն]]երը, ավշային անոթները և նյարդերը։ Թոքերի միջև գտնվող բոլոր օրգանները (սիրտ, [[աորտա]] և մի շարք այլ արյունատար անոթներ, շնչափողը և գլխավոր բրոնխները, [[կերակրափող|կերակրափողը]], [[ուրցագեղձ|ուրցագեղձը]], նյարդեր, ավշային հանգույցներ և ծորաններ), կազմում են միջնաորմը (''mediastinum'')։
 
▲Թոքերը կիսակոնաձև են, գագաթով՝ ուղղված վեր, իսկ հիմքով՝ վար, ունեն 3 մակերևույթ. առաջինը կողերին հպվող ուռուցիկ մակերևույթն է, դարձած է դեպի միջնորմը, երկրորդը ստորին գոգն է, որը կիպ հպվում է ստոծանուն, երրորդը միջային մակերևույթն է, որի վրա կա ռոմբաձև կամ օվալաձև մի փոս՝ թոքի դրունքը, որով անցնում են թոքի արմատը կազմող գլխավոր բրոնխը, թոքային զարկերակը, թոքային 2 [[երակն]]երը, ավշային անոթները և նյարդերը։ Աջ թոքն ավելի լայն է ու կարճ և 2 ակոսներով բաժանվում է վերին, միջին ու ստորին, իսկ ձախը՝ 1 ակոսով՝ վերին և ստորին բլթերի։ Գլխավոր բրոնխը թոքի դրունքում բաժանվում է բլթային [[բրոնխներ]]ի, որոնք, թոքանյութի մեջ ծառանման ճյուղավորվելով, հաջորդաբար բաժանվում են հատվածային, բլթակային, ապա՝ ավելի փոքր տրամաչափերի սահմանային և շնչառական բրոնխիոլների։ Վերջիններս առաջացնում են 2 կամ 3 թոքաբշտիկային պարկիկներ, որոնց նուրբ պատերի արտափքումները կոչվում են թոքաբշտիկներ։ Թոքային [[զարկերակ]]ի և երակների ճյուղերն իրենց ընթացքով ուղեկցում են բրոնխներին և բրոնխիոլներին։ Թոքերում գազափոխանակությունը կատարվում է թոքաբշտիկներում պարունակվող [[օդ]]ի և թոքային զարկերակով հոսող արյան միջև։ Թոքերը նյարդավորվում են թափառող նյարդի և սիմպաթիկ ցողունի ճյուղերից կազմված թոքային հյուսակով։
 
<!-- Թոքաբշտի տրամագիծը նորածնի մոտ 150 մկմ-ից հասուն տարիքում հասնում է 208 միկրոմետրի։ Իսկ տարեցների մոտ՝ 300-350 միկրոմետր։ Մեծահասակների մոտ թոքաբշտերի քանակը 600-700 միլիոն է, նորածին երեխայի մոտ՝ 30-ից մինչև 100 միլիոն։ Թոքաբշտերի ներքին մակերևույթի ընդհանուր մակերեսը տատանվում է ՝ 40 մ քառակուսուց մինչև 120 մ քառակուսու սահմաններում (համեմատության համար, մարդու մաշկի մակերեսը 1,5-2,3 մ քառակուսի է)։
 
Տող 33 ⟶ 37՝
== Թոքերի գազափոխանակությունը ==
Ներշնչման ժամանակ թոքերում ճնշումը ցածր է մթնոլորտայինից, իսկ արտաշնչման ժամանակ՝ բարձր, ինչը հնարավորություն է տալիս օդին շարժվելու մթնոլորտից դեպի թոքեր և հակառակը։ Սովորական հանգիստ ներշնչումը կապված է ստոծանու մկանների և միջկողային մկանների ներքին շերտի կծկման հետ։ Եթե ներշնչումը հաճախակի է, ապա մասնակցում են նաև մի շարք այլ մկաններ՝ իրանի և պարանոցի, մեջքի լայնածավալ մկաններ, կրծքա-անրակա-պտկային մկանները և այլն։ Ներշնչման ժամանակ ստոծանին իջնում է, կողերը բարձրանում են, նրանց միջև տարածությունը մեծանում է։
 
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
 
== Գրականություն ==
* {{ВТ-ЭСБЕ|Лёгкие|История исследований; актуально на начало XX века}}
* {{книга |автор=Пятин В. Ф.|часть=Глава 8. Дыхание|заглавие=Физиология человека|оригинал= |ссылка= |ответственный=В. М. Покровский, Г. Ф.Коротько |место=М.|издательство=Медицина|год=1998 |том=1|страницы=401—442|страниц=448|серия= |isbn=5-225-009-603|тираж=10&nbsp;000|ref=Покровский В. М., Коротько Г. Ф.}}
* ''Шмальгаузен И. И.'', Основы сравнительной анатомии позвоночных животных, 4 изд., М., 1947.
* ''Руководство по клинической физиологии дыхания'', под ред. Л. Л. Шика и Н. Н. Канаева, Л., 1980.
{{Արտաքին հղումներ}}
{{Commons category|lungs}}
{{Wiktionary|lungsթոք}}
{{ՀՀՀ}}
 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Թոքեր» էջից