«Մայսուր»–ի խմբագրումների տարբերություն
Նոր էջ «{{НП|Կարգավիճակ=քաղաք|Հայերեն անվանումը=Մայսուր|Բնագիր անվանումը={{lang-kn|ಮೈಸೂರು}}<br /> {{lang-en|Mysore}}|Լ...»: |
(Տարբերություն չկա)
|
16:38, 8 Նոյեմբերի 2019-ի տարբերակ
Մայսուր (անգլ.՝ Mysore, կանն: ಮೈಸೂರು) - քաղաք Հնդկաստանում, Կառնատակա նահանգում, նույնանուն շրջանի կենտրոնը։ Հանդիսանում է Հնդկաստանի Կառնակա նահանգի երրորդ խոշոր քաղաքը: Այն գրեթե վեց դար եղել է Մայսուրական իշխանության մայրաքաղաքը՝ 1399 թվականից մինչև 1947 թվականը: Ըստ Հնդկաստանի 2011 թվականի մարդահամարի տվյալների, Մայսուրի բնակչությունը կազմում էր 887 446 մարդ[1]։
Աշխարհագրական դիրքը
Գտնվում է Արևմտյան Ղաթսի ցամաքներում ՝ ծովի մակարդակից 770 մ բարձրության վրա: Հեռավորությունը Բանգալորից 135 կմ է:
Անվան ստուգաբանությունը
Մայսուր անունը (Mysore) հանդիսանում է Mahishūru[2], բառի անգլիականացված տարբերակը, որը Կանադայի Դրավիդյան լեզվով նշանակում է Մահիշի կացարան : Մահիշը Մահիշասուրան է՝ դիցաբանական դև, որը կարող է ընդունել գոմեշի կամ մարդու ձև: Ըստ հինդու դիցաբանության ՝ այս տարածքը նախկինում գտնվում էր նրա տիրապետության տակ[2]: Դևը սպանվել է Չամունդ աստվածուհու կողմից, որի տաճար Chamundi Hills- ը գտնվում է Մայսուր լեռան գագաթին: Mahishūru- ն հետագայում դարձավ Mahisūru (անուն, որը նույնիսկ այժմ օգտագործվում է թագավորական ընտանիքի կողմից) և, վերջապես, հայտնի դարձավ որպես Maisūru (ներկայիս անունը կաննադերեն[3]): 2005 թվականի դեկտեմբերին Կառնատակայի նահանգային կառավարությունը հայտարարեց քաղաքի անգլիական անունը՝ Մայսուրը փոխելու մտադրության մասին[4]: Առաջարկը հաստատվել է Հնդկաստանի Կառավարության կողմից, բայց 2011 թվականի դրությամբ անվան փոխելու համար անհրաժեշտ ընթացակարգերը դեռ ավարտված չեն[5]:
Բնակչությունը
Մայսուրը Հնդկաստանի ամենաարագ զարգացող քաղաքներից մեկն է[6]
| Թվականը | Բնակչությունը |
|---|---|
| 1971 | 355 685 |
| 1981 | 441 755 |
| 1991 | 480 692 |
| 2001 | 787 179 |
| 2011 | 887 446 |
Պատմությունը
Քաղաքի առաջին գրավոր հիշատակումը թվագրվում է 1499 թվականին: Այն Վիջայանագար կայսրության մաս էր կազմում մինչև իր փլուզումը. ավելի ուշ `նույն անունով սուլթանության ամենակարևոր քաղաքներից մեկը: 1799-1831 և 1881-1947 թվականներին Մայսուրական Սուլթանության մայրաքաղաք (կախված էր Մեծ Բրիտանիայից): Այս ժամանակաշրջանի երկրորդ ծաղկումը կապված էր Գլխավոր պալատի(1897 թ.) եւ բազմաթիվ հինդուական տաճարների և մզկիթների կառուցման հետ: Հնդկաստանի անկախություն ձեռք բերելուց հետո 1973 թվականին ընդգրկվեց Կառնակաթա նահանգի կազմում։
Մայսուրական իշխանություն
Վոդեյարովների ընտանիքը եկել է Կատյավառի Դվորկա քաղաքից: Վիջայարաջա և Կրիշնարաջա եղբայրները XIV դարում բնակություն հաստատեցին Աշտագրամի Մայուրշրջանում: Նրանցից մեկը ամուսնացավ Հադանարու շրջանի դաշտային աշխատողի՝ կալվածատիրոջ դստեր հետ և դրա շնորհիվ նա իր իշխանությունը հաստատեց այս երկրներում: Սկզբում Վոջեյարները Վիջայագարայի կայսրության վասալներ էին: Վիջայա և Կրիշնա եղբայրները բնակություն հաստատեցին Հադանի շրջանի երկու ամրոցներում: XVI դարում Հիրյա Բետտադա Չամարաջա III- ը Պուրագարայի ամրոցը փոխանցեց իր երեք որդիներից մեկին ՝ Ափանա Թիմմարաջա Երկրորդին, որը այն անվանեց Մանիիշասուրա: Այս անունն այնուհետև վերածվեց Մայսուրայի:
1564-ին իշխանությունը անկախացավ Վիջայանագարից: Հաջորդ երկու դարերի ընթացքում Վոդեյարներն աստիճանաբար ավելացրեցին իրենց տիրապետությունը: Սակայն 1755 թ.-ին անչափահաս Մահարաջան ենթարկվեց գլխավոր նախարար և ոչ պաշտոնական ռեգենտ Հայդար Ալիին: Հայդար Ալիը յուրացրեց իշխանությունը: Մեկ առ մեկ, երկու Մահարաջաները սպանվեցին կասկածելի հանգամանքներում, երբ նրանք հասնում էին ամբողջ իշխանությունը ստանալու տարիքին: Իշխանի ընտանիքն իրականում գտնվում էր կալանքի տակ և հանրության մեջ երեւում էր միայն Դեսարի ամենամյա փառատոնում: Հայդար Ալիի որդին և իրավահաջորդը ՝ Տիպու Սուլթանը, շուտով ստանձնեց ինքնիշխանությունը: Նա ընդունեց Սուլթանի և Պադիշայի տիտղոսները և նույնիսկ ուրբաթօրյա աղոթքում Մուղալի կայսրի անունը փոխարինեց իրով: Ֆրանսիացիների հետ սերտ կապերը աղետալի դարձան Տիպու Սուլթանի համար. Նա ջախջախիչ պարտություն կրեց բրիտանացիներից 1799 թ.-ին Սերինգապատամայում: Վերմեյարի սերնդի վերջին Մահարաջայի 5-ամյա որդին ՝ Մումմադի Կրիշնառաջա Վոդեյար III- ը վերականգնվեց ավանդական գերդաստանի ուժը, և նստեց գահին: Մինչև իր հասուն տարիքը Դավանը եղավ իշխան, իսկ 1810-ին Մումմադին ստանձնեց ամբողջ իշխանությունը: 1831-ին նա փաստացի կորցրեց երկրի վարչական վերահսկողությունը եւ բրիտանացիները սկսեցին իշխել նրա անունից: 1881-ին վարչական վերահսկողությունը վերադարձվեց Վոդեյարներին եւ այդպիսով Մայսուրը բրիտանական Հնդկաստանում դարձավ առաջին հինդուական իշխանությունը:
Տնտեսությունը
Մայսուրը Կառնատակի ամենակարևոր արդյունաբերական կենտրոններից մեկն է: Տեքստիլային, քիմիական և էլեկտրական արդյունաբերությունները լավ զարգացած են, և կան ՏՏ ընկերությունների ներկայացուցչություններ: Ավանդական արդյունաբերություններից զարգացած է մետաքսի արտադրությունգը: Կան րդյունաբերության բազմաթիվ հետազոտական ինստիտուտներ (սննդի տեխնոլոգիա, պլաստմասսա և այլն): Զարգացած են զբոսաշրջությունը և ավանդական արհեստները (փորագրություն սանդալու փղոսկրյա և փղոսկրից):
Կրթությունը
Մայսուրի համալսարանը հիմնադրվել է 1916 թվականին (6-րդը Հնդկաստանում և 1-ինը ՝ Կառնատակում): Ներկայումս այնտեղ սովորում է 58,000 ուսանող: Մեկ այլ առաջատար համալսարան է Կառնատակայի բաց պետական համալսարանը:
Տրանսպորտ
Մայսուրը ճանապարհային և երկաթուղային գծով միացված է Բանգալորին: Միջքաղաքային ուղևորափոխադրում իրականացվում է ավտոբուսներով, որոնք, սակայն, սայլերն ու ձիերը դեռ չեն դուրս մղել քաղաքի փողոցներից:
Ավիաընկերություններ
Մանդակալիի քաղաքային օդանավակայանը տրամադրում է առևտրային օդային ուղևորություններ: Օդանավակայանը, որը երկար տարիներ չէր օգտագործվում, վերագործարկվել է 2010-ի հոկտեմբերին, երբ Kingfisher Airlines- ը սկսեց ամենօրյա սպասարկում Բանգալորում[7]: Այնուամենայնիվ, այս չվերթը չեղյալ է հայտարարվել 2011-ի նոյեմբերին ՝ ցածր եկամտաբերության պատճառով[8]: SpiceJet- ը ներկայումս իրականացնում է թռիչքներ Մայսուրից դեպի Չենայ և Բանգալոր[9]:
Ծանոթագրություններ
- ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>պիտակ՝ «popu» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում: - ↑ 2,0 2,1 Vasudeva, Rashmi (3 November 2006). «Land of milk and honey». The Deccan Herald. Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-19-ին. Վերցված է 12 November 2007-ին.
{{cite news}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն) - ↑ Deve Gowda Javare Gowda (1998), p. 82.
- ↑ «They will be Belagavi, Mangalooru, Mysuru from November next». The Hindu. 19 December 2005. Վերցված է 14 December 2007-ին.
- ↑ «Belgaum keeps 'Bengaluru' in limbo». The Hindu. 11 January 2011. Վերցված է 4 March 2012-ին.
- ↑ IMPACT OF DEMOGRAPHIC AND AREAL CHANGES ON URBAN GROWTH: A CASE STUDY OF MYSORE CITY
- ↑ «Mysore airport to start flight operations from October 1». The Hindu. 10 September 2010. Վերցված է 1 March 2012-ին.
- ↑ «Kingfisher's flights to Mysore grounded». DNA. 9 November 2011. Վերցված է 4 March 2012-ին.
- ↑ «Официальный сайт авиакомпании SpiceJet». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-08-12-ին. Վերցված է 2014-08-01-ին.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն)