«Վլադիմիր Լենին»–ի խմբագրումների տարբերություն

 

==Վաղ կյանք ==

=== Մանկություն և պատաեկություն (1870-1887) ===

Լենինի հայրը՝ [[Իլյա Նիկոլաևիչ Ուլյանով]]ը, [[Ճորտատիրություն|ճորտերի]] ընտանիքից էր, նրա էթնիկ պատկանելությունը վերջնականապես հայտնի չէ, կասկածներ կան, որ [[Ռուսներ|ռուս]] է, [[Չուվաշներ|չուվաշ]], [[Մորդվիններ|մորդվին]] կամ [[Կալմիկներ|կալմիկ]]{{sfnm|1a1=Fischer|1y=1964|1pp=1–2|2a1=Rice|2y=1990|2pp=12–13|3a1=Volkogonov|3y=1994|3p=7|4a1=Service|4y=2000|4pp=21–23|5a1=White|5y=2001|5pp=13–15|6a1=Read|6y=2005|6p=6}}: Չնայած իր նախնական ցածր կարգավիճակին, շուտով կարողանում է հասնել միջին դասի՝ սովորելով ֆիզիկա և մաթեմատիկա [[Կազանի Կայսերական համալսարան]]ում, իսկ այնուհետ հասնում [[Պենզայի Ազնվականական ինստիտուտ]]{{sfnm|1a1=Fischer|1y=1964|1pp=1–2|2a1=Rice|2y=1990|2pp=12–13|3a1=Service|3y=2000|3pp=21–23|4a1=White|4y=2001|4pp=13–15|5a1=Read|5y=2005|5p=6}}: Իլյան ամուսնանում է [[Մարիա Ալեքսանդրովնա Բլանկ]]ի հետ 1863 թվականի կեսերին{{sfnm|1a1=Fischer|1y=1964|1p=5|2a1=Rice|2y=1990|2p=13|3a1=Service|3y=2000|3p=23}}: Վերջինս լավ կրթություն էր ստացել , ավելի բարձր դասի ներկայացուցիչ էր, նրա մայրը գերմանա-շվեդական ծագման [[Լյութերականություն|լյութերական]] էր, իսկ հայրը հրեա-ռուսական ծագմամբ ֆիզիկոս, ով անցել էր [[Քրիստոնեություն|քրիստոնեության]]{{sfnm|1a1=Fischer|1y=1964|1pp=2–3|2a1=Rice|2y=1990|2p=12|3a1=Service|3y=2000|3pp=16–19, 23|4a1=White|4y=2001|4pp=15–18|5a1=Read|5y=2005|5p=5|6a1=Lih|6y=2011|6p=20}}: Հավանաբար Լենինը անտեղյակ էր իր մոր մասամբ հրեական արմատներից, ինչը բացահայտվում է իր քրոջ կողմից այն ժամանակ, երբ Լենինը արդեն մահացել էր{{sfn|Petrovsky-Shtern|2010|pp=66–67}}: Ամուսնությունից հետո Իլյան տուն է ձեռք բերում [[(7736) Նիժնիյ Նովգորոդ|Նիժնիյ Նովգորոդում]], վեց տարի անց դառնալով [[Սիմբիրսկի|Սիմբիրսկի շրջանի]] տարրական դպրոցի տնօրեն, իսկ հինգ տարի անց նա դառնում է նույն շրջանի հիմնական դպրոցի տնօրեն՝ վերահսկելով ավելի քան 450 դպրոցների կառուցումը, որոնք նախագծված էին կառավարության [[Արդիականացում|արդիականացման ծրագրով]]: Կրթությանը մատուցած ծառայությունների համար նա հետագայում ստանում է սբ. Վլադիմիրի շքանշան, ինչը վերջինիս դարձնում է ժառանգական ազնվական{{sfnm|1a1=Fischer|1y=1964|1p=6|2a1=Rice|2y=1990|2pp=13–14, 18|3a1=Service|3y=2000|3pp=25, 27|4a1=White|4y=2001|4pp=18–19|5a1=Read|5y=2005|5pp=4, 8|6a1=Lih|6y=2011|6p=21}}:

[[File:Dom ulyanovyh.jpg|thumb|Լենինի մանկության տունը Սիմբիրսկում]]

 

 

 

1886 թվականի հունվարին, երբ Լենինը 15 տարեկան էր, նրա հայրը մահանում է [[Կաթված|գլխուղեղի արյունազեղումից]]{{sfnm|1a1=Fischer|1y=1964|1pp=6, 9|2a1=Rice|2y=1990|2p=19|3a1=Service|3y=2000|3pp=48–49|4a1=Read|4y=2005|4p=10}}: Ժամանակի ընթացքում Լենինի պահվածքը դառնում է ավելի քիչ վերահսկելի, և վերանում է հավատը Աստծո հանդեպ{{sfnm|1a1=Fischer|1y=1964|1p=9|2a1=Service|2y=2000|2pp=50–51, 64|3a1=Read|3y=2005|3p=16|4a1=Petrovsky-Shtern|4y=2010|4p=69}}: Այդ ժամանակ Լենինի ավագ եղբայրը՝ Ալեքսանդրը, ում նա անվանում էր Սաշա, սովորում էր [[Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարան|Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանում]]: Վերջինս ներգրավված էր [[Բացարձակ միապետություն|բացարձակ միապետության]] և [[Ալեքսանդր III|Ալեքսանդր III-ի]] դեմ քաղաքական քարոզչության մեջ՝ ուսումնասիրելով հակակառավարական և արգելված ձախական գործիչների նյութերը: Նա ընդգրկվել էր ցարի դեմ մահափորձ իրականացնող խմբի մեջ և ընտրվել էր, որպես ռումբ պատրաստող: Սակայն մինչ վերջիններս կկարողանային իրականացնել մահափորձը, իրենց խմբակը բացահայտվեց և մայիսին Ալեքսանդրը դատապարտվեց կախաղանի{{sfnm|1a1=Fischer|1y=1964|1pp=10–17|2a1=Rice|2y=1990|2pp=20, 22–24|3a1=Service|3y=2000|3pp=52–58|4a1=White|4y=2001|4pp=21–28|5a1=Read|5y=2005|5p=10|6a1=Lih|6y=2011|6pp=23–25}}: Չնայած հոր և եղբոր մահին հաջորդած հոգեբանական ցնցումներին, Լենինը շարունակում էր սովորել․ նա ոսկե մեդալով ավարտեց դպրոցը՝ իր փայլուն պատրաստվածության համար և որոշեց սովորել Կազանի Համալսարանում{{sfnm|1a1=Fischer|1y=1964|1p=18|2a1=Rice|2y=1990|2p=25|3a1=Service|3y=2000|3p=61|4a1=White|4y=2001|4p=29|5a1=Read|5y=2005|5p=16|6a1=Theen|6y=2004|6p=33}}:

 

Մինչ Կազանի համալսարան ընդունվելը 1887 թվականի օգոստոսին, նա տեղափոխվում է համալսարանին մոտ գտնվող նոր բնակարան{{sfnm|1a1=Fischer|1y=1964|1p=18|2a1=Rice|2y=1990|2p=26|3a1=Service|3y=2000|3pp=61–63}}: Այստեղ նա միանում է [[Զամլյանչեստվո|զամլյանչեստվոյին,]] սա համալսարանական հանրույթներից մեկն էր, որի անդամները մասնակցում էին կառավարության դեմ առանձին շրջանների ցույցերին{{sfnm|1a1=Rice|1y=1990|1pp=26–27|2a1=Service|2y=2000|2pp=64–68, 70|3a1=White|3y=2001|3p=29}}: Այս խումբը Լենինին ընտրում է, որպես իրենց՝ զեմլյանչեստվոյական խորհրդի ներկայացուցիչը համալսարանում: Արդեն դեկտեմբերին նա մասնակցում է ուսանողության որոշ իրավունքներ արգելող որոշման համար կառավարության դեմ ցույցերին: Ոստիկանությունը ձերբակալում է Լենինին՝ մեղադրելով վերջինիս խռովության առաջամարտիկը լինելու մեջ՝ որպես պատիժ հեռացնելով համալսարանից, իսկ [[Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարություն|արտաքին գործերի նախարարը]] արտաքսում է իր ընտանեկան կալվածք՝ Կոկուշկինո{{sfnm|1a1=Fischer|1y=1964|1p=18|2a1=Rice|2y=1990|2p=27|3a1=Service|3y=2000|3pp=68–69|4a1=White|4y=2001|4p=29|5a1=Read|5y=2005|5p=15|6a1=Lih|6y=2011|6p=32}}:Այստեղ նա տարվում է [[Նիկոլայ Չեռնիշևսկի|Նիկոլայ Չեռնիշևսկու]] 1863 թվականին գրված պրո-հեղափոխական [[«Ի՞նչ անել»]] վեպով{{sfnm|1a1=Fischer|1y=1964|1p=18|2a1=Rice|2y=1990|2p=28|3a1=White|3y=2001|3p=30|4a1=Read|4y=2005|4p=12|5a1=Lih|5y=2011|5pp=32–33}} :

 

1889 թվականի սեպտեմբերին Ուլյանովների ընտանիքը տեղափոխվում է Սամարա, որտեղ Լենինը միանում է [[Ալեքսանդր Սկլյարենկո]]յի սոցիալական քննարկումների խմբակին{{sfnm|1a1=Rice|1y=1990|1p=34|2a1=Service|2y=2000|2p=78|3a1=White|3y=2001|3p=31}}: Այստեղ Լենինը ամբողջապես տարվում է Մարքսիստական գաղափարներով, և նախաձեռնում Մարքսի և [[Ֆրիդրիխ Էնգելս]]ի 1848 թվականի քաղաքական պամֆլետի՝ [[Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստ|Կոմունիստական Մանիֆեստի]] ռուսերեն թարգմանությունը{{sfnm|1a1=Rice|1y=1990|1p=34|2a1=Service|2y=2000|2p=77|3a1=Read|3y=2005|3p=18}} : Նա սկսում է կարդալ ռուս մարքսիստ [[Գեորգի Պլեխանով|Գեոգորի Պլեխանովի]] աշխատանքները, համաձայնելով այն մտքի հետ, որ Ռուսաստանը շարժվում է ֆեոդալիզմից կապիտալիզմ, իսկ սոցիալիզմը ավելի հավանական է, որ կիրականացվի [[պրոլետարիատ]]ի, կամ քաղաքային աշխատող դասի կողմից, քան [[Գյուղացիություն|գյուղացիության]]{{sfnm|1a1=Rice|1y=1990|1pp=34, 36–37|2a1=Service|2y=2000|2pp=55–55, 80, 88–89|3a1=White|3y=2001|3p=31|4a1=Read|4y=2005|4pp=37–38|5a1=Lih|5y=2011|5pp=34–35}}: Մարքսիստական գաղափարները գյուղատնտեսական-սոցիալական [[Նարոդնիկություն|Նարոդնիկության]] գաղափարի հակադրությունն էր․ նարոդնիկները պնդում էին, որ գյուղացիությունը կարող է սոցիալիզմ հաստատել Ռուսաստանում՝ գյուղացիական համայնքներ ստեղծելու ճանապարհով, հենց այդպես էլ կապիտալիզմին հաղթելով: Նարոդնիկական շարժումը զարգանում է 1860-ականներին [[Մարդկանց ազատության կուսակցություն|Մարդկանց ազատության կուսակցության]] ստեղծմամաբ, իսկ հետագայում այն դառնում է Ռուսական հեղափոխական շարժման մեջ ղեկավարող կուսակցությունը{{sfnm|1a1=Fischer|1y=1964|1pp=23–25, 26|2a1=Service|2y=2000|2p=55|3a1=Read|3y=2005|3pp=11, 24}}: Լենինը մերժում է գյուղատնտեսական-սոցիալիստական հեղափոխության փաստարկը, բայց ինքը անձամբ ազդվել է այնպիսի գյուղատնտեսական-սոցիալիստներից, ինչպիսիք են [[Պյոտր Տկաչև]]ը և [[Սերգեյ Նեչաև]]ը և ընկերական հարաբերությունների մեջ էր մի շարք նարոդնիկների հետ{{sfn|Service|2000|pp=79, 98}}:

 

 

==Հեղափոխական գործունեություն ==