«Կաթված»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 327.
== Պատմություն ==
Էպիզոդիկ և ընտանեկան կաթվածի մասին նկարագրություններ եղել են Միջագետքում և Պարսկաստանում դեռևս մ.թ.ա 2-րդ հազարամյակում<ref>{{cite journal|date=April 2010|title=Familial stroke 2700 years ago|journal=Stroke|volume=41|issue=4|pages=e187; author reply e188|doi=10.1161/STROKEAHA.109.573170|pmid=20185778|vauthors=Ashrafian H}}</ref>: Հիպոկրատը առաջին անգամ նկարագրել է մի ֆենոմեն<ref name="Stroke1996-Thompson">{{cite journal|date=August 1996|title=The evolution of surgery for the treatment and prevention of stroke. The Willis Lecture|journal=Stroke|volume=27|issue=8|pages=1427–34|doi=10.1161/01.STR.27.8.1427|pmid=8711815|vauthors=Thompson JE|df=}}</ref>, որը արտահայտվում են հանկարծակի առաջացող պարալիզով, որը հաճախ կապված էր իշեմիայի հետ<ref name="Merginet2001-Kopito">{{cite journal|date=September 2001|title=A Stroke in Time|url=http://www.webasx.com/articles/strokeintime.html|dead-url=yes|journal=MERGINET.com|volume=6|issue=9|archive-url=https://archive.is/20121208162036/http://www.webasx.com/articles/strokeintime.html|archive-date=2012-12-08|vauthors=Kopito, Jeff}}</ref>: Հիպոկրատ այս ֆոնոմենը անվանեց «ապոպլեքսիա» որը հունարենից թարգմանաբար նշանակում է «բռնությամբ տապալել»: Կաթված(stroke) տերմինը դեռևս 1599 թվականին կիրառվել է որպես «ապոպլեքսիկ ցնցման» հոմանիշ, հունարենից բառացի թարգմանությամբ<ref>R. Barnhart, ed. ''The Barnhart Concise Dictionary of Etymology'' (1995)</ref>:
1658 թվականին Յոհան Յակոբ Վեգերը (1620–1695) իր «ապոպլեքսիա» աշխատությունում նկարագրել է հոմոռագիկ կաթվածը, նա նշել է, որ մարդիկ ովքեր մահացել են ապոպլեքսիայից գլխուղեղում ունեցել են արյունահոսություն<ref name="Stroke1996-Thompson2" /><ref name="NINDS19994" />: Վեգերը հայտանբերել է գլխուղեղի հիմնական անոթները՝ քնային և ողնաշարային զարկերակները, նա նաև նկարագրել է իշեմիկ կաթվածը, բացատրելով որ ապոպլեքսիան կարող է առաջանալ նաև գլխուղեղի անոթների խցանման հետևանքով<ref name="NINDS19994" />: Ռուդոլֆ Վիրխովը առաջին անգամ նկարագրեց թրոմբոէմբոլիզմը որպես գլխավոր պատճառ<ref name="pmid4914683">{{cite journal|date=April 1970|title=Concepts of stroke before and after Virchow|journal=Medical History|volume=14|issue=2|pages=115–31|doi=10.1017/S0025727300015325|pmc=1034034|pmid=4914683|vauthors=Schiller F}}</ref>:
«Ուղեղանոթային պատահարը» ներկայացվել է 1927 թվականին, նկարագրվելով որպես՝ գլխուղեղի արյունամատակարարման սուր խանգարման հետևանք<ref name="FingerBoller2010">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=bggTAQAAMAAJ|title=Handbook of Clinical Neurology|last1=Finger|first1=Stanley|last2=Boller|first2=François|last3=Tyler|first3=Kenneth L.|publisher=North-Holland Publishing Company|year=2010|isbn=978-0-444-52009-8|page=401|name-list-format=vanc|access-date=1 October 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131012220445/http://books.google.com/books?id=bggTAQAAMAAJ|archive-date=12 October 2013|deadurl=no|df=}}</ref>: Պատահար բառը ժամանակակից գրականությունում չի կիրառվում, քանի որ այն չի ընգծում ռիսկի գործոնների կառավարելիության մասին<ref name="SirvenMalamut2008">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=c1tL8C9ryMQC&pg=PA243|title=Clinical Neurology of the Older Adult|last1=Sirven|first1=Joseph I.|last2=Malamut|first2=Barbara L.|publisher=Lippincott Williams & Wilkins|year=2008|isbn=978-0-7817-6947-1|page=243|name-list-format=vanc|access-date=1 October 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131012213727/http://books.google.com/books?id=c1tL8C9ryMQC&pg=PA243|archive-date=12 October 2013|deadurl=no|df=}}</ref><ref name="KaufmanMilstein2012">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=7fXzaAT_pwkC&pg=PT892|title=Kaufman's Clinical Neurology for Psychiatrists|last1=Kaufman|first1=David Myland|last2=Milstein|first2=Mark J|date=5 December 2012|publisher=Elsevier Health Sciences|isbn=978-1-4557-4004-8|page=892|name-list-format=vanc|access-date=1 October 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131012220403/http://books.google.com/books?id=7fXzaAT_pwkC&pg=PT892|archive-date=12 October 2013|deadurl=no|df=}}</ref><ref name="Scadding2011">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=PdkIPE-xpYYC&pg=PA488|title=Clinical Neurology|last=Scadding|first=John W.|date=2011|publisher=CRC Press|isbn=978-0-340-99070-4|page=488|name-list-format=vanc|access-date=1 October 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131012213853/http://books.google.com/books?id=PdkIPE-xpYYC&pg=PA488|archive-date=12 October 2013|deadurl=no|df=}}</ref>: Կիրառելի է նաև ուղեղանոթային ինսուլտ տերմինը<ref name="Mosby">{{cite book|title=Mosby's Medical Dictionary, 8th edition|publisher=Elsevier|year=2009}}</ref>:
Սկսած 1990 թվականից Ամերիկայի կաթվածի ասոցացիայի առաջարկով կիրառեկի է գլխուղեղի կաթված տերմինը<ref name="Mosby2" />, որը ընգծում է կաթվածը որպես արագ զարգացող սուր պրոցես<ref name="NSA Brain Attack">{{cite web|url=http://www.stroke.org/site/DocServer/NSA_complete_guide.pdf|title=What is a Stroke/Brain Attack?|work=National Stroke Association|archive-url=https://web.archive.org/web/20131019161334/http://www.stroke.org/site/DocServer/NSA_complete_guide.pdf|archive-date=19 October 2013|access-date=27 February 2014|deadurl=no|df=}}</ref>, այն կիրառելի է և իշեմիկ և հեմոռագիկ կաթվածի համար<ref>{{cite book|title=Segen's Medical Dictionary.|publisher=Farlex, Inc|year=2010}}</ref>:
== Հետազոտություն ==
| |||