«Մադրիդ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ →‎Պատկերասրահներ և թանգարաններ: փոխարինվեց: իր մեջ ներառ → ներառ oգտվելով ԱՎԲ
Տող 93.
[[Պատկեր:Calle de Alcalá (Madrid) 16.jpg|ձախից|մինի|Ալկարա փողոցը և Մետրոպոլիս շինությունը]]
 
Մադրիդի անվան ծագման հետ կապված մի քանի վարկածներ կան։ Ըստ ավանդույթի՝մի ավանդազրույցի՝ Մադրիդը հիմնադրել է ՕսնոՕքնո Բիանորը (ՏիրանիուսՏոսկանայի թագավորիու Մանտուայի արքա Տիրենիուսի որդին) և անվանել «Մետրագիրթա» կամ «Մանտուա Կարպետանա»: Մեկ այլ ավանդույթի համաձայն քաղաքն անվանվել է «ՈւրսաիրաՈւրսարիա» (թարգմ.՝ արջերի երկիր), քանի որ այդշրջակա տարածքումանտառներում նախկինում ապրել են մեծ թվով [[արջ]]եր, որոնք [[Միջնադար|միջին դարերում]] ելակի ծառիելակածառի հետ միասին եղել են քաղաքի խորհրդանիշը։<ref name="History of Madrid">{{cite web |url=http://elmadridmedieval.jmcastellanos.com/ |title=El Madrid Medieval (Medieval Madrid). Includes Pre-historic, roman and medieval up to the Catholic Monarchs times.|work=History of Madrid. |publisher=José Manuel Castellanos |accessdate= 2007 հոտկեմբերի 28|language=Իսպաներեն}}</ref>
 
Քաղաքի արձանագրված հնագույն անունը ''Մագերիտ''-ն է (կամ Մատերիտ, Մագետերիտ), որը եղել է 9-րդ դարում Մանզաներաս գետի ափին կառուցված մի ամրոցի անուն, և որը նշանակում է «առատ ջրի վայր»:<ref>{{cite web|url=http://www.indigoguide.com/spain/madrid-history.htm |title=Madrid History – Museums – Suggested Itineraries Madrid |publisher=Indigoguide.com |date= |accessdate= 2010 փետրվարի 3}}</ref>
Տող 107.
{{Հիմնական|Մադրիդի պատմություն}}
=== Միջին դարեր ===
Չնայած որ այժմյան Մադրիդի մի մասը բնակեցված էրէ եղել դեռևս նախապատմական ժամանակաշրջանում,<ref name="JMcatellanos.com">[http://elmadridmedieval.jmcastellanos.com/ JMcatellanos.com] Մադրիդը նախապատմական շրջանում (միայն իսպաներեն)</ref> Հռոմեական կայսրության ժամանակներում տարածքը պատկանել է Կոմպլուտոն թեմին (այժմյան Ալկարա դե Հենարաս)։ Կան հնէաբանական գտածոներ, որոնք վկայում են այս տարածքում վեստգոթական ժամանակաշրջանում փոքրիկ գյուղի մասին։<ref name="History of Madrid1"/> Քաղաքի հիմնադրման պատմությունը սկսվում է 9-րդ դարից, երբ Մուհամեդ I Կորդովացին հրամայեց կառուցել փոքրիկ [[ամրոց]] ներկայիս [[Մադրիդի թագավորական պալատ]]ի վայրում։ Այս պալատի շրջակայքում կառուցվեց փոքրիկ միջնաբերդ։ Ի վերջո այն նվաճվեց [[Քրիստոնեություն|քրիստոնեական]] թագավոր [[Ալֆոնսո VI Քաջ|Ալֆոնսո VI-ի]] կողմից [[1085]] թվականին [[Տոլեդո]] կատարած արշավանքի ժամանակ։ Նա մզկիթը վերափոխեց Ալմուդենա կույսի եկեղեցու, ամբարի և զորանոցի։ [[1329]] թվականին Կորտեսի Գեներալները քաղաքում գումարեցին առաջին ժողովը։ Սեֆարդյան [[հրեաներ]]ը և մավրերը (Իսպանիայի արաբներն ու բերբերները) շարունակեցին ապրել քաղաքում մինչև նրանց վտարեցին [[15-րդ դար]]ում:<ref name="History of Madrid"/> Քաղաքի մեծ հրդեհներից հետո Հենրի III Կաստիլիացին ([[1379]]–[[1406]]) վերակառուցեց այն և իր համար անվտանգ տեղ ընտրեց դարպասներից դուրս գտնվող Էլ Պրադո թագավորական ամրոցը։
 
1383 թվականի հոկտեմբերին տաքարյուն իսպանացիներիիսպանացիներին ցնցեց անսպասելի լուրը այն մասին, որ արքա Խուան I-ը Մադրիդ, ՎիլյարեալՎիլյառեալ և Անդուար քաղաքները նվիրել է ոմն հայոց թագավորինթագավորի: Կաստիլական թագավորի մեծահոգությունը անցնում է բոլոր սահմանները. Իր վրա զգալով բնակիչների զայրույթի ուժը, Խուան I-ը խոստացել է, որ արտասահմանցու մահից հետո քաղաքները ընդմիշտ վերադարձվելուենվերադարձվելու են իսպանական թագին<ref>http://vstrokax.net/interesnoe/kilikiyskoe-tsarstvo-dinastiya-luzinyanov-po-frantsuzskomu-predaniyu/</ref>:
 
=== Նորագույն ժամանակաշրջան ===
[[Պատկեր:Felipe III&nbsp;-&nbsp;Casa de la Panadería&nbsp;-&nbsp;Plaza Mayor de Madrid&nbsp;-&nbsp;01.jpg|մինի|[[Պլազա Մայոր, Մադրիդ|Պլազա Մայոր]]]]
[[Կաստիլիայի թագավորություն]]ը՝ [[Տոլեդո]] մայրաքաղաքով և [[Արագոնի թագավորություն]]ը՝ [[Սարագոսա]] մայրաքաղաքով միավորվեցինմիավորվեցին՝ ստեղծելով ներկայիս [[Իսպանիա]]ն, որը տեղի ունեցավ [[Իզաբելլա I (Կաստիլիայի թագուհի)‎|Իզաբելլա I Կաստիլիացու]] և [[Ֆերդինանդ II Արագոնացի|Ֆերդինանդ II Արագոնացու]] ամուսնության հետևանքով։արդյունքում։<ref name="History of Madrid"/>
 
Չնայած նրանց թոռը՝ Կառլոս V-ը ծնվեցծնվել էր Սևիլիայում, այնուամենայնիվ [[1560]] թվականին տեղափոխվեցտեղափոխվել է Մադրիդ։ Շուտով Կառլոսը Մադրիդը պաշտոնապես հռչակեց մայրաքաղաք։ [[Սևիլյա]]ն շարունակում էր վերահսկել Իսպանականիսպանական գաղութները, իսկ Մադրիդը վերահսկում էր Սևիլյան։<ref name="History of Madrid 2">{{cite web |url=http://www.ucm.es/info/hcontemp/leoc/madrid%20I.htm#INDICE |title=Madrid, de territorio fronterizo a región metropolitana. Madrid, from being the "frontier" to become a Metropole.|work=History of Madrid. |publisher=Luis Enrique Otero Carvajal (Profesor Titular de Historia Contemporánea. Universidad Complutense. Madrid) |accessdate= հոկտեմբերի 28, 2007 |language=Իսպաներեն}}</ref>
 
[[Պատկեր:Puerta de Alcalá&nbsp;-&nbsp;06.jpg|մինի|ձախից|[[Պուերտա դե Ալկարա]].]]
 
[[Իսպանիայի ոսկե դարաշրջան|Իսպանական ոսկեդար]]ի ընթացքում (16-րդ/17-րդ դարեր), Մադրիդը հասավ իր ծաղկման գագաթնակետին. [[Էլ Էսկորիալ]]ը՝ մեծ թագավորական պալատը, կառուցված Ֆիլիպ II-ի կողմից, գրավեց ամբողջ Եվրոպայի ուշադրությունը։ Այնտեղ էին գալիս բազմաթիվ արվեստագետներարվեստագետներ՝ հմայվելու իսպանական ճարտարապետությամբ։
 
Մադրիդը համարվում էր նաև Իսպանիայի ոսկե դարաշրջանիոսկեդարի մշակութային մայրաքաղաքը։ Մադրիդում են ծնվել աշխարհահռչակ բազմաթիվ գրողներ և արվեստագետներ, ինչպիսիք են [[Միգել դը Սերվանտես]]ը ([[Դոն Կիխոտ (վեպ)|Դոն Կիխոտի]] հեղինակը), նկարիչ [[Դիեգո Վելասկես]]ը, հռչակավոր գրողներ՝ [[Լոպե դե Վեգա]]ն, [[Ֆրանսիսկո դե Քուեվեդո|Ֆրանսիսկո դե Կևեդո]]ն, [[Կալդերոն դե լա Բարսա|Կալդերոն դե լա Բարկա]]ն և [[Տիրսո դե Մոլինա]]ն, ոսկե դարաշրջանիոսկեդարի վերջին նկարիչ [[Կլաուդիո Կոլեո]]ն: [[Վերածնունդ|Վերածննդիի]] ճանաչված ճարտարապետ [[Խուան դե Հերերա]]յի կողմից կառուցվեց [[Պլազա Մայոր Մադրիդ|Պլազա Մայորը]], որը կառուցվեց [[Հաբսբուրգյան տոհմ]]ի կառավարման ժամանակաշրջանում, որպես կենտրոնական հրապարակ։ Դրանից ոչ հեռու տեղակայված է մեկ այլ հրապարակ՝ [[Պուերտա դել Սոլ]]ը:
 
Նոր պալատներ (ներառվածներառյալ [[Պալասիո Ռեալ դե Մադրիդ]]ը) կառուցվել են նաև Ֆիլիպ V-ի օրոք։ Սակայն մինչև [[Կառլոս III (Իսպանիայի թագավոր)|Կառլոս III]]-ի գահակալությունը ([[1716]]–[[1788]]) Մադրիդը չէր համարվում ժամանակակից քաղաք։ Կառլոս III-ը ամենաճանաչված թագավորն էր Մադրիդի պատմության մեջ։ Երբ [[Կառլոս IV (Իսպանիայի թագավոր)|Կառլոս IV]]-ը (1748–1819) դարձավ թագավոր, մադրիդցիներն ապստամբեցին։ [[Արանխուեսի ապստամբություն]]ից հետո, որը գլխավորում էր նրա հարազատ որդի Ֆերդինանդ VII-ը, Կառլոս IV-ը հեռացավ, բայց [[Ֆերդինանդ VII]]-ը երկար չգահակալեց. [[1808]] թ-ի մայիսին [[Նապոլեոն Բոնապարտ]]ի զորքերը մտան քաղաք։
 
=== 19-րդ դարից մինչև մեր օրեր ===
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Մադրիդ» էջից