«Իրան»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 77.
|calling_code = 98
}}
'''Իրան''' ({{lang-fa|{{Nastaliq|ایران}}}} {{transl|fa|Irān}}), նաև հայտնի որպես '''Պարսկաստան'''<ref>{{cite book|last=A. Fishman|first=Joshua|title=Handbook of Language and Ethnic Identity: Disciplinary and Regional Perspectives (Volume 1)|year=2010|publisher=[[Oxford University Press]]|isbn=978-0195374926| page=266|quote="“Iran” and “Persia” are synonymous" The former has always been used by the Iranian speaking peoples themselves, while the latter has served as the international name of the country in various languages}}</ref>, պաշտոնապես '''Իրանի Իսլամական Հանրապետություն''' ({{lang-fa|{{Nastaliq|جمهوری اسلامی ایران}}}})<ref>{{lang-fa|جمهوری اسلامی ایران}} {{transl|fa|Jomhūrī-ye Eslāmī-ye Īrān}} {{IPA-fa|d͡ʒomhuːˌɾije eslɒːˌmije ʔiːˈɾɒn|}}</ref>, ինքնիշխան պետություն [[Արևմտյան Ասիա]]յում<ref>{{cite web|url=http://cesww.fas.harvard.edu/ces_definition.html |title="CESWW" – Definition of Central Eurasia |publisher=Cesww.fas.harvard.edu |accessdate=1 August 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100805052739/http://cesww.fas.harvard.edu/ces_definition.html |archivedate=5 August 2010 |df= }}</ref><ref>{{cite web|url=http://travel.nationalgeographic.com/places/countries/country_iran.html |title=Iran Guide |publisher=National Geographic |date=14 June 2013 |accessdate=21 June 2013 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091212095435/http://travel.nationalgeographic.com/places/countries/country_iran.html |archivedate=12 December 2009 |df= }}</ref>: Ավելի քան 81 միլիոն բնակչությամբ<ref name="amar.org.ir"/> Իրանը աշխարհում [[Աշխարհի երկրներն ըստ ազգաբնակչության|բնակչության թվով 18-րդն է]]<ref>{{Cite news|url=https://financialtribune.com/articles/domestic-economy/61421/national-census-preliminary-results-released-irans-urban-population|title=National Census Preliminary Results Released: Iran's Urban Population Up|date=2017-03-13|work=Financial Tribune|access-date=2017-05-28|language=en-US}}</ref>: 1.648.195 կմ քառակուսի տարածքով այն երկրորդ ամենախոշոր երկիրն է [[Մերձավոր Արևելք]]ում և 17-րդը` աշխարհում: Իրանը հյուսիս արևմուտքում սահմանակցում է [[Հայաստան]]ին, [[Արցախ]]ին, [[Ադրբեջան]]ին և Ադրբեջանի մաս կազմող [[Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետություն|Նախիջևանին]], հյուսիսում [[Կասպից ծով]]ին, հյուսիս արևելքում [[Թուրքմենստան]]ին, արևելքում [[Աֆղանստան]]ին և [[Պակիստան]]ին, հարավում [[Պարսից ծոց]]ին և [[Օմանի ծոց]]ին, արևմուտքում [[Թուրքիա]]յին և [[Իրաք]]ին ([[Իրաքյան Քուրդիստան]]): Երկիրը գտնվում է [[Եվրասիա]]յի և Արևմտյան Ասիայի կենտրոնում, իսկ [[Հորմուզի նեղուց]]ը երկրին տալիս է աշխարհաքաղաքական մեծ կարևորություն<ref>{{cite web|url=http://thediplomat.com/2012/07/irans-strategy-in-the-strait-of-hormuz/ |title=Iran's Strategy in the Strait of Hormuz |publisher=The Diplomat |accessdate=29 November 2015 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151208071232/http://thediplomat.com/2012/07/irans-strategy-in-the-strait-of-hormuz/ |archivedate=8 December 2015 |df= }}</ref>: Երկրի մայրաքաղաքը և խոշորագույն քաղաքը [[Թեհրան]]ն է, որը համարվում է նաև երկրի մշակութային և տնտեսական կենտրոնը:
Իրանի տարածքում են ծնունդ առել աշխարհի հնագույն [[քաղաքակրթություն]]ներից շատերը<ref>{{cite book |author=[[Christopher Whatley|Whatley, Christopher]] |date=2001 |title=Bought and Sold for English Gold: The Union of 1707 |publisher=Tuckwell Press}}</ref><ref>{{cite book|author=Lowell Barrington|title=Comparative Politics: Structures and Choices, 2nd ed.tr: Structures and Choices|url=https://books.google.am/books?id=yLLuWYL8gTsC&pg=PA121|accessdate=21 June 2013|date=January 2012|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-111-34193-0|page=121}}</ref>, որոնք սկսվել են [[Էլամ]]ական թագավորություններից մ.թ.ա. չորրորդ հազարամյակում: Իրանական ժողովուրդներից առաջինը միավորվել են [[Մեդեր]]ը մ.թ.ա. յոթերորդ դարում<ref name="Encyclopædia Britannica Encyclopedia Article: Media ancient region, Iran">{{cite web|author=Encyclopædia Britannica|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/372125/Media |title=Encyclopædia Britannica Encyclopedia Article: Media ancient region, Iran |publisher=Britannica.com |accessdate=25 August 2010}}</ref> և հզորության գագաթնակետին են հասել [[Աքեմենյան պետություն|Աքեմենյան պետության]] ժամանակ, որը հիմնադրել էր [[Կյուրոս Բ Մեծ]]ը մ.թ.ա. վեցերորդ դարում, որի տարածքները ձգվում էին [[Արևելյան Եվրոպա]]յից մինչև [[Ինդոս]] գետի ավազան` դառնալով մինչ այդ եղածներից ամենաընդարձակ պետությունը<ref name="book">{{cite book| author = David Sacks| author2 = Oswyn Murray| author3 = Lisa R. Brody|author4=Oswyn Murray |author5=Lisa R. Brody | title = Encyclopedia of the ancient Greek world| url = https://books.google.am/?id=gsGmuQAACAAJ| year = 2005| publisher = Infobase Publishing| isbn = 978-0-8160-5722-1| pages = 256 (at the right portion of the page)| accessdate = 17 August 2016 }}</ref>: Պարսկական իշխանությունը տապալվեց [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի|Ալեքսանդր Մակեդոնացու]] կողմից մ.թ.ա. չորրորդ դարում, սակայն վերամիավորվեց շուտով որպես [[Պարթևաստան]], որին իր հերթին փոխարինեց [[Սասանյան Պարսկաստան]]ը: Սասանյանները դարձան համաշխարհային գերտերություն հաջորդ չորս դարերում<ref name="Norman A. Stillman p. 22">{{cite book |author=Stillman, Norman A. |title=The Jews of Arab Lands |page=22 |publisher=Jewish Publication Society |date=1979 |isbn=0827611552}}</ref><ref name="Byzantine Studies 2006, p. 29">{{cite book |author=Jeffreys, Elizabeth; Haarer, Fiona K. |title=Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies: London, 21–26 August, 2006, Volume 1 |page=29 |publisher=Ashgate Publishing |date=30 September 2006 |isbn=075465740X}}</ref>:
| |||