«Մար Աբաս Կատինա»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
չհիմնավորված պատմական հեքիաթասացությունների հեռացում |
||
Տող 1.
{{անաղբյուր}}
{{Անձ}}
'''Մար Աբաս Կատինա''' կամ '''Մար Աբաս Մծուրնացի''', նախամաշտոցյան Հայաստանի պատմիչ, ազգությամբ ասորի, շարադրել է հայ ժողովրդի պատմությունը հնագույն ժամանակներից մինչև Ալեքսանդր Մակեդոնացու արշավանքները։ Մար Աբաս Կատինան հիշատակվում է Մովսես Խորենացու
Որոշ հայագետներ (հատկապես
▲Մար Աբաս Կատինան հիշատակվում է Մովսես Խորենացու [[«Հայոց պատմություն»]]-ում: Ըստ Պատմահոր վկայության՝ [[մ.թ.ա. 3-րդ դար]]ի կեսերին Հայոց թագավոր Վաղարշակը իր իշխանությունը լիովին կարգի բերելով և իր թագավորությունը հաստատելով ''«կամեցավ իմանալ, թե ովքե՞ր արդյոք և ինչպիսի՞ մարդիկ տիրելիս են եղել Հայաստանի վրա իրենից առաջ, արդյոք ինքը անցյալի քաջերի՞ տեղն է գրավում, թե՞ ապիկարների»'': Այդ նպատակով նա գտնում է մի ''«ուշիմ ասորի»'' Մար Աբաս Կատինա անունով, ''«քաղդեական և հունական գրության մեջ վարժ»'', և նրան ուղարկում իր եղբոր՝ [[Արշակ Ա Պարթև|Արշակ Մեծ]]ի մոտ արժանավայել ընծաներով, (խնդրելով) բանալ նրա առաջ արքունական դիվանը<ref>«Հայոց Պատմություն», Մովսես Խորենացի, Ա. Ը.</ref>: Արշակ Մեծն ընդունելով գրությունը Մար Աբաս Կատինայից, մեծ ուրախությամբ հրամայում է բանալ նրա առաջ արքունական դիվանը, ''«որ Նինվեում էր»'', միաժամանակ ուրախանալով, որ այսպիսի մտադրություն ունի իր եղբայրը, որին վստահել էր իր թագավորության կեսը: Մար Աբասը աչքի անցկացնելով բոլոր մատյանները ''«գտնում է մի մատյան հունարեն գրված»'' ու այդ մատյանից հանելով միայն մեր ազգի ''«հավաստի պատմությունը»'' հույն և ասորի գրերով ''«բերում է Մծբին Վաղարշակ թագավորին»'': Ստանալով Մար Աբաս Կատինայի մատյանը՝ Վաղարշակը համարում է այն ''«առաջինն իր գանձերի մեջ, դնում է արքունական պահեստը մեծ զգուշությամբ և հրամայում է նրա բովանդակությունը դրոշմել քարե արձանի (սալաքարի) վրա»''<ref>«Հայոց Պատմություն», Մովսես Խորենացի, Ա. Թ.</ref>, որը հանդիսացավ նորմավորված ձևով Հայոց պատմության առաջին գրավոր հուշարձանը (ցավոք այդ հուշարձանը հնագետների կողմից դեռևս պեղված չէ, որը եթե պահպանվել է, ապա հավանաբար պետք է որ գտնվելիս լինի ներկայիս Թուրքիաի տարածքի Խաբուր գետի Ջախջախ վտակի ափին գտնվող Նիսիբին /նախկին՝ Մծբին/ գյուղաքաղաքի շրջակայքում):
▲Որոշ հայագետներ (հատկապես 19-րդ դարի վերջի և 20-րդ դարի սկզբի) ընդհանրապես չէին ընդունում Մար Աբաս Կատինայի գոյությունը՝ համարելով նրան Մովսես Խորենացու երևակայության արդյունք: Սակայն ժամանակակից հայագետները գտնում են, որ Մար Աբաս Կատինան ապրել և իր երկը գրել է մ.թ. [[3-րդ դար|3]] - [[4-րդ դար|4]] դարերի սզբներում (ըստ Պատմահայր Մովսես Խորենացու [[«Հայոց պատմություն»|«Հայոց պատմության»]] վկայության՝ [[մ.թ.ա. 3-րդ դար]]ի կեսերին, Հայոց թագավոր Վաղարշակ Ա-ի իշխանության օրոք), քանի որ բացի Մովսես Խորենացուց, նրա Պատմությունից օգտվել են Անանունը (հիշատակում է նրան Մար Աբաս Մծուրնացի անունով) և [[6-րդ դար]]ի հույն պատմիչ [[Պրոկոպիոս Կեսարացի]]ն:
[[Կատեգորիա:Հայ պատմիչներ]]
|