«Հեպատիտ C»–ի խմբագրումների տարբերություն

Լյարդի ցիրոզի հետևանքով կարող է բարձրանալ արյան ճնշումը [[Դռներակային համակարգ|դռներակային համակարգում]], առաջանալ [[ասցիտ]] (հեղուկի կուտակում որովայնի խոռոչում), կապտուկի կամ արյունահոսության առաջացման հեշտացում, ստամոքսի և կերակրափողի երակների լայնացում, [[Դեղուկ|դեղնուկ]] և [[լյարդային էնցեֆալոպաթիա]]։<ref name=Tah2009>{{cite journal|last=Ozaras|first=R|coauthors=Tahan, V|title=Acute hepatitis C: prevention and treatment.|journal=Expert review of anti-infective therapy|date=2009 Apr|volume=7|issue=3|pages=351–61|pmid=19344247}}</ref>

Հեպատիտ Ց-ն հազվադեպ առնչվում է նաև [[Շեգրենի հիվանդություն|Շեգրենի հիվանդության]] (աուտոիմուն հիվանդություն), արյան մեջ թրոմբոցիտների քանակի կրճատման ([[թրոմբոցիպոպենիա|թրոմբոցիտոպենիա]]յի), [[տափակ որքին]]ի, [[շաքարային դիաբետ]]ի և [[B բջջային լիմֆոպրոլիֆերատիվ հիվանդություններ|B բջջային լիմֆոպրոլիֆերատիվ հիվանդությունների]] հետ։<ref name=Extrahepatic>{{cite journal |author=Zignego AL, Ferri C, Pileri SA, Caini P, Bianchi FB |title=Extrahepatic manifestations of Hepatitis C Virus infection: a general overview and guidelines for a clinical approach |journal=Digestive and Liver Disease |volume=39 |issue=1 |pages=2–17 |year=2007 |month=January |pmid=16884964 |doi=10.1016/j.dld.2006.06.008}}</ref> [[Թրոմբոցիտոպենիա]] ի հայտ է գալիս խրոնիկական {{nowrap|հեպատիտ C-ի}} 0.,16-45.,4% դեպքերում<ref>{{cite journal|last=Louie|first=KS|coauthors=Micallef JM; Pimenta JM; Forssen UM|title=Prevalence of thrombocytopenia among patients with chronic hepatitis C: a systematic review|journal=Journal of viral hepatitis|year=2011 |month = January|volume=18|issue=1|pages=1–7|pmid=20796208|doi=10.1111/j.1365-2893.2010.01366.x}}</ref> {{nowrap|հեպատիտ C-ն}} նաև կապվում է խառը [[կրիոգլոբուլինեմիա]] կոչվող վիճակի հետ, որն իրենից ներկայացնում է փոքր և միջին չափսերի [[Արյունատար անոթներ|արյունատար անոթների]] բորբոքում. այն զարգանում է [[Կրիոգլոբուլիններ|կրիոգլոբուլինների]] մասնակցությամբ ձևավորված [[իմուն համալիրներ]]ի նստեցման հետևանքով։<ref>{{cite journal | last1 = Iannuzzella | first1 = F | last2 = Vaglio | first2 = A | last3 = Garini | first3 = G |title=Management of hepatitis C virus-related mixed cryoglobulinemia |journal=Am. J. Med. |volume=123 |issue=5 |pages=400–8 |year=2010 |month=May |pmid=20399313 |doi=10.1016/j.amjmed.2009.09.038 |url=}}</ref>

Հեպատիտ Ց-ի վիրուսը փոքր, պատիճավոր, միաշղթա, դրական բևեռացում ունեցող [[ՌՆԹ]] վիրուս է։<ref name=NEJM2011/> Այն ''[[Flaviviridae]]'' ընտանիքի ''[[Hepacivirus]]'' խմբի անդամ է։<ref name=ID2010>{{cite book|last=Dolin|first=[edited by] Gerald L. Mandell, John E. Bennett, Raphael|title=Mandell, Douglas, and Bennett's principles and practice of infectious diseases|year=2010|publisher=Churchill Livingstone/Elsevier|location=Philadelphia, PA|isbn=978-0443068393|pages=Chapter 154|edition=7th ed.}}</ref> HCV-ի 7 խոշոր [[գենոտիպ]] գոյություն ունի։<ref name=Nakano2011>{{cite journal |author=Nakano T, Lau GM, Lau GM, Sugiyama M, Mizokami M|title=An updated analysis of hepatitis C virus genotypes and subtypes based on the complete coding region |journal=Liver Int. |year=2011|month=December |pmid=22142261 |doi=10.1111/j.1478-3231.2011.02684.x }}</ref> [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգներում]] դեպքերի 70%-ը հարուցվում է 1-ին գենոտիպով վիրուսը, 20%-ը՝ 2-րդ գենոտիպովը, իսկ մյուս գենոտիպերով վիրուսները հարուցում են դեպքերի 1-ական %-ը։<ref name=AFP2010/> 1-ին գենոտիպն ամենատարածվածն է նաև Հարավային Ամերիկայում և Եվրոպայում։<ref name=NEJM2011/>

Զարգացած երկրներում վիրուսի փոխանցման գլխավոր ճանապարհը թմրադեղերի[[Թմրամիջոց|թմրանյութերի]] ներերակային ներարկումն (ԹՆՆ) է։ Զարգացող երկրներում գլխավոր ճանապարհը [[Արյան փոխներարկում|արյան փոխներարկումն]] է և անապահով բժշկական միջամտությունները<ref name=Mah2010>{{cite journal|last=Maheshwari|first=A|coauthors=Thuluvath, PJ|title=Management of acute hepatitis C.|journal=Clinics in liver disease|date=2010 Feb|volume=14|issue=1|pages=169–76; x|pmid=20123448}}</ref> Դեպքերի 20%-ում վարակման պատճառն անհայտ է մնում,<ref name=Pon2011>{{cite journal|last=Pondé|first=RA|coauthors=Mikhaĭlova, A|title=Hidden hazards of HCV transmission.|journal=Medical microbiology and immunology|date=2011 Feb|volume=200|issue=1|pages=7–11|pmid=20461405}}</ref> բայց դրանց մեծ մասը հավանաբար ԹՆՆ-ի հետևանք է։<ref name=Book2011p4/>

==== ԹմրադեղերիԹմրանյութերի ներերակային ներարկում ====

Աշխարհի տարբեր երկրներում ԹՆՆ-ն հեպատիտ Ց-ի առաջացման տարածված գործոն է։<ref name=China2008>{{cite journal|last=Xia|first=X|coauthors=Luo, J, Bai, J, Yu, R|title=Epidemiology of HCV infection among injection drug users in China: systematic review and meta-analysis.|journal=Public health|date=2008 Oct|volume=122|issue=10|pages=990–1003|pmid=18486955|doi=10.1016/j.puhe.2008.01.014}}</ref> Այս առումով ուսումնասիրվել է 77 երկիր, որի արդյունքում պարզվել է, որ դրանցից 25-ում, այդ թվում՝ Միացյալ Նահանգներում, հեպատիտ Ց-ի առաջացման դեպքերի 60-80%-ը թմրադեղերի[[թմրանյութերի ներերակային ներարկումով]] է պայմանավորված։<ref name=Lancet2011>{{cite journal|last=Nelson|first=PK|coauthors=Mathers, BM, Cowie, B, Hagan, H, Des Jarlais, D, Horyniak, D, Degenhardt, L|title=Global epidemiology of hepatitis B and hepatitis C in people who inject drugs: results of systematic reviews.|journal=Lancet|date=2011-08-13|volume=378|issue=9791|pages=571–83|pmid=21802134|doi=10.1016/S0140-6736(11)61097-0}}</ref> 12 երկրում այդ տոկոսը 80-ից բարձր է եղել։<ref name=Lancet2011/> Ներերակային ներարկումով թմրադեղերթմրանյութեր ընդունող 10 միլիոն մարդ վարակված է հեպատիտ Ց-ով. ամենամեծ թվով վարակվածները գտնվում են [[Չինաստան|Չինաստանում]] (1,6 միլիոն), [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգներում]] (1,5 միլիոն) և [[Ռուսաստան|Ռուսաստանում]] (1,3 միլիոն)։<ref name=Lancet2011/> Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգներում]] ազատազրկվածների մոտմեջ հեպատիտ Ց-ով վարակվածների թիվը 10-20 անգամ ավելին է, քան ընդհանուր բնակչության շրջանում, որին վերագրվում է բարձր ռիսկային վարքագիծ, ինչպիսիք են՝ նույն ներարկիչներով թմրանյութեր ընդունելը և չախտահանված գործիքներով [[Դաջվածք|դաջվածքներ]] անելը։<ref name=Jail2010>{{cite journal|last=Imperial|first=JC|title=Chronic hepatitis C in the state prison system: insights into the problems and possible solutions.|journal=Expert review of gastroenterology & hepatology|date=2010 Jun|volume=4|issue=3|pages=355–64|pmid=20528122}}</ref><ref>{{cite journal|last=Vescio|first=MF|coauthors=Longo, B, Babudieri, S, Starnini, G, Carbonara, S, Rezza, G, Monarca, R|title=Correlates of hepatitis C virus seropositivity in prison inmates: a meta-analysis.|journal=Journal of epidemiology and community health|date=2008 Apr|volume=62|issue=4|pages=305–13|pmid=18339822}}</ref>

Առանց HCV-ի առկայությունը ստուգելու արյան կամ նրա բաղադրիչների փոխներարկումը և օրգանների փոխպատվաստումը վարակման զգալի վտանգ են ներկայացնում։<ref name=AFP2010/> 1992 թ. [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգներում]] դրանց համընդհանուր ստուգումը պարտադիր դարձավ։ Դրանից հետո վարակումների տոկոսն ընկել է արյան մեկ միավորի հաշվարկով 1:200-ից<ref name=Rosen2011>{{cite book |title=Rosen's emergency medicine: concepts and clinical practice 7th edition |last=Marx |first=John |authorlink= |coauthors=|year=2010 |publisher=Mosby/Elsevier|location=Philadelphia, PA |isbn=9780323054720 |page=1154 |url= }}</ref> մինչև արյան մեկ միավորի հաշվարկով 1:10 000-1:10 000 000 դեպքի։<ref name=Book2011p4/><ref name=Pon2011/> Բայց այնուամենայնիվ այս փոքր վտանգը մնում է, քանի որ եթե [[Արյան դոնոր|արյան դոնորը]] հեպատիտ Ց-ով վարակված լինի, ստուգումը վարակումից միայն 11-70 օր անց դրական արդյունք ցույց կտա։<ref name=Pon2011/> Ստուգման բարձր գնի պատճառով որոշ երկրներում արյան մեջ HCV-ի առկայությունը դեռ չի ստուգվում։<ref name=World2007/>

HCV-ով վարակված անձի կողմից օգտագործված ասեղից վնասվածք ստացած անձի համար վարակվելու հավանականությունը 1.,8% է։<ref name=AFP2010/> Վտանգն ավելի մեծ է, եթե օգտագործված ասեղը դատարկ է, և դրանից ստացած վերքը խորն է։<ref name=World2007/> Վարակման վտանգ կա նաև եթե վարակված անձի արյունը շփման մեջ է մտնում մեկ այլ անձի լորձաթաղանթի հետ, բայց այս դեպքում այն շատ փոքր է, իսկ եթե արյունը չվնասված մաշկի հետ է շփվում, վտանգ ընդհանրապես չկա։<ref name=World2007/>

Հեպատիտ Ց-ն կարող է տարածվել նաև հիվանդանոցային սարքավորումների, օրինակ՝ մեկից1-ից ավելի անգամ օգտագործվող ասեղների և ներարկիչների, դեղերի բազմակի օգտագործման սրվակների, ներարկման տոպրակների և ոչ բավարար ախտահանված վիրաբուժական գործիքների միջոցով։<ref name=World2007/> Բժշկական , այդ թվում նաև՝ ստոմատոլոգիական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպություններում [[ԲՕևՍԻԿ|(ԲՕևՍԻԿ)]] գործող վատ հիգիենիկ և սանիտարահիգիենիկ վիճակը HCV-ի տարածման հիմնական պատճառն է աշխարհում վարակման ամենաբարձր տոկոսն ունեցող [[Եգիպտոս|Եգիպտոսում]]։<ref>{{cite web|url=http://www1.albawaba.com/en/news/highest-rates-hepatitis-c-virus-transmission-found-egypt |title=Highest Rates of Hepatitis C Virus Transmission Found in Egypt |publisher=Al Bawaba |date=2010-08-09 |accessdate=2010 թ․ օգոստոսի 27–ին}}</ref>

Հայտնի չէ, թե արդյոք հեպատիտ Ց-ն կարող է փոխանցվել սեռական հարաբերությունների հետևանքով։<ref name=Sex2010>{{cite journal|author=Tohme RA, Holmberg SD |title=Is sexual contact a major mode of hepatitis C virus transmission? |journal=Hepatology |volume= 52|issue= 4|pages= 1497–505|year=2010|month=June|pmid=20635398 |doi=10.1002/hep.23808}}</ref> Չնայած որոշակի կապ է նկատվել բարձր ռիսկային սեռական հարաբերությունների և հեպատիտ Ց-ի միջև, պարզ չէ, թե արդյոք հիվանդության փոխանցումը թմրանյութերի գաղտնի օգտագործման հետևանքով է եղել, թե՞ սեռական հարաբերություններ ունենալու։<ref name=AFP2010/> Փորձը ցույց է տալիս, որ վարակման վտանգ չկա այն հետերոսեքսուալ զույգերի համար, ովքեր սեռական հարաբերություններ չեն ունենում այլ անձանց հետ։<ref name=Sex2010/> Այնպիսի սեռական հարաբերությունները, որոնք կարող են վնասել հետանցքի լորձաթաղանթը, կամ երբ առկա է նաև սեռավարակ, ինչպես՝ [[ՄԻԱՎ]] կամ [[Սեռական օրգաններ|սեռական օրգանների]] խոցոտումներ, իրենց մեջ վտանգ պարունակում են։<ref name=Sex2010/> [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգների]] կառավարությունը հեպատիտ Ց-ով վարակումը կանխելու համար միայն 1-ից ավելի զուգընկեր ունեցող անձանց է խորհուրդ տալիս պահպանակ օգտագործել։<ref>{{cite web|title=Hepatitis C Group Education Class|url=http://www.hepatitis.va.gov/products/HCV-education-class-script.asp|work=United States Department of Veteran Affairs}}</ref>

[[Դաջվածք]] կատարելիս հեպատիտ Ց-ով վարակվելու հավանականությունը 2-3 անգամ մեծանում է։<ref name=Tato2010>{{cite journal|last=Jafari|first=S|coauthors=Copes, R, Baharlou, S, Etminan, M, Buxton, J|title=Tattooing and the risk of transmission of hepatitis C: a systematic review and meta-analysis.|journal=International journal of infectious diseases : IJID : official publication of the International Society for Infectious Diseases|date=2010 Nov|volume=14|issue=11|pages=e928-40|pmid=20678951|url=http://natap.org/2010/HCV/tatoohcv.pdf}}</ref> Պատճառը կարող է լինել ոչ լավ ախտահանված սարքավորումը կամ վարակված ներկերը։<ref name=Tato2010/> [[Դաջվածք|Դաջվածքները]] կամ [[Պիրսինգ|պիրսինգը]], որոնք կատարվում են մինչև 80-ականները կիրառվող եղանակով կամ ոչ-պրոֆեսիոնալ անձանց կողմից, հատկապես վտանգավոր են, քանի որ նման դեպքերում սարքավորումները կարող են վատ ախտահանված լինել։ Բացի այդ, վտանգը մեծ է խոշոր [[Դաջվածք|դաջվածքների]] դեպքում։<ref name=Tato2010/> Բանտարկյալների մոտ կեսը դաջվածքներ կատարելիս օգտվում է նույն, չախտահանված սարքավորումներից։<ref name=Tato2010/> Հավատարմագրված հաստատություններում HCV-ի վարակում ստանալու հավանականությունը շատ փոքր է։<ref>{{cite web|title=Hepatitis C|url=http://www.cdc.gov/hepatitis/HCV/PDFs/HepCGeneralFactSheet.pdf|work=Center for Disease Control and Prevention|accessdate=2012 թ․ հունվարի 2}}</ref>