Վիքիպեդիա

«Օդեսա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-https://books.google.com/ +https://books.google.am/)
չ փոխարինվեց: իր մեջ ներառ → ներառ oգտվելով ԱՎԲ
Տող 66.
'''Օդեսան''' ([[ուկրաիներեն]]՝ '''Одеса''') [[Ուկրաինա]]յի քաղաքներից մեկն է։ Գտնվում է [[Սև ծով]]ի ափին, հանդիսանում է Ուկրաինայի ամենամեծ նավահանգիստը<ref>[http://www.ukrport.org.ua/members.htm Ассоциация портов Украины]</ref><ref>[http://www.blackseatrans.com/article.php?articleID=747 Статистика порта за первые 3 квартала 2006 г.]</ref>,իսկ բնակչության թվով մեծությամբ երրորդ քաղաքը մայրաքաղաք [[Կիև]]ից ու [[Խարկով]]ից հետո։Այն նաև Օդեսսա շրջանի վարչական կենտրոնն է և բազմաէթնիկ մշակութային կենտրոն։ Օդեսան հաճախ կոչում են «Սև ծովի մարգագետին», «Հարավի մայրաքաղաք» (Ռուսական Կայսրության և Սովետական միության ղեկավարման ներքո)<ref>{{cite web|url=https://www.npr.org/sections/parallels/2015/07/01/418905297/whos-behind-a-string-of-bombings-in-ukraines-black-sea-pearl |title=Who's Behind A String Of Bombings In Ukraine's Black Sea 'Pearl'?|website=NPR|year=2015|accessdate=7 July 2016}}</ref><ref name=about_region>[https://www.youtube.com/watch?v=nbUfDC9xE5s Tell about Ukraine. Odessa Oblast]. 24 Kanal (YouTube).</ref>։
 
Մինչև Օդեսայի հիմնադրումը, դրա վայրում հին հունական բնակավայր էր տեղակայված։ Վերջերս Թաթարական բնակավայր էր հայտնաբերվել դրա տեղանքում Հաջի Գիրեյի կողմից (Ղրիմի խան), ում անունով էլ տեղանքը կոչվել է Հաջիբեյ։ Լիտվացի Գրանդ Դուչիի ղեկավարման շրջանում, Հաջիբեյը և ամբողջ տեղանքը գրավվեց [[Օսմաններ|Օսմանների]]ի կողմից 1592 թվականին և մնաց նրանց կազմում մինչ 1792 թվականին [[Ռուս-թուրքական պատերազմներ|Ռուս-թուրքական]] պատերազմում կայսրության հաղթանակը։
 
1794 թվականին [[Ռուսաստան|Ռուսաստանի]]ի կայսրուհի՝ [[Եկատերինա Մեծ|Եկատերինա Մեծի]]ի հրամանագրով հիմնադրվեց Օդեսա քաղաքը։ 1819-1858 թվականը Օդեսան ազատ նավահանգիստ էր։ [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|Սովետական միության]] շրջանում այն ամենակարևոր առևտրական նավահանգիստն էր և [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|Սովետական Միության]] ռազմական բազան։ 2000 թվականի հունվարի 1-ին Քարանթին Փիերի կողմից Օդեսայի առևտրային ծովային նավահանգիստը հռչակվեց որպես ազատ նավահանգիստ և ազատ տնտեսական տիրույթ 25 տարի շարունակ։
 
19-րդ դարի ընթացքում, Օդեսան [[Ցարական Ռուսաստան|Ցարական Ռուսաստանի]]ի չորրորդ ամենամեծ քաղաքն էր [[Մոսկվա|Մոսկվայից]]յից, [[Սանկտ Պետերբուրգ|Սանկտ Պետերբուրգից]]ից և [[Վարշավա|Վարշավայից]]յից հետո<ref name="PH">{{cite journal
|first= Patricia
|last= Herlihy
Տող 85.
|dead-url= yes
|archive-date= 2008-05-29
|format=PDF}}</ref>։ Նրա պատմական ճարտարապետությունն ունի ավելի շատ միջերկրական ոճ, քան ռուսական՝ ոգեշնչվելով ֆրանսիական և իտալական ոճերից։ Որոշ շենքեր կառուցվել են տարբեր ոճերով ներառելով որոշակի տարրեր [[Մոդեռնիզմ|մոդեռնիզմիցմոդեռնիզմ]]ից, [[Վերածնունդ|Վերածննդից]] և [[Կլասիցիզմ|կլասիցիզմիցկլասիցիզմ]]ից<ref name="UKRWorld">{{cite web|url=http://ukrworld.com.ua/odesskaya-oblast/odessa/97-odessa-architecture-and-monuments.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20120306163050/http://ukrworld.com.ua/odesskaya-oblast/odessa/97-odessa-architecture-and-monuments.html|dead-url=yes|archive-date=6 March 2012|title=Odessa: Architecture and Monuments|website=UKRWorld.Com|year=2009|accessdate=9 June 2009}}</ref>։
 
Օդեսան տաք ջրով լի նավահանգիստ է։ Օդեսա քաղաքը հյուրընկալվում է և՛ Օդեսա նավահանգստի և [[Յուժնիյ (քաղաք, Ուկրաինա)|Յուժնիյ]] նավահանգստի կողմից, (կարևոր նավթային գործարան տեղակայված քաղաքի մերձակայքում)։ Մյուս նշանակալից նավահանգիստը՝ [[Չոռնոմորսկ|Չերնոմորսկը]] տեղակայված է նույն շրջանում։ Միասին նրանք ներկայացնում են խոշոր տրանսպորտային հանգույց՝ միմյանց հետ միանալով երկաթուղիներով։ Օդեսայի նավթային և քիմիական գործարանները կապ են հաստատում ռուսական և եվրոպական ցանցերի հետ ստրատեգիկ նավթամուղիներով։
Տող 91.
== Անուն ==
 
Քաղաքը անվանվեց Օդեսա՝ Եկատերինա Մեծի հունական ծրագրով։ Այն այդպես էր կոչվել հին հունական Օդեսոս քաղաքի պատվին, որը սխալմամբ կարծում էին, որ այդտեղ էր տեղակայված։ Չնայած Օդեսան տեղակայված է հին հունական քաղաքներ՝ Տիրասի և Օլբիայի միջև, Օդեսսոսն այսօր [[Բուլղարիա|Բուլղարիայ]]յ<nowiki/>ի քաղաքներից է, որը համարվում է Վերնայի նախնին<ref>{{cite web|url=https://books.google.am/books?id=LcfLKHVi2UUC&pg=PA254|title=The Greek Settlements in Thrace Until the Macedonian Conquest|first=Benjamin H.|last=Isaac|date=1 January 1986|publisher=BRILL|via=Google Books}}</ref>։
Եկատերինայի քարտուղար՝ Ադրիան Գրիբովսկին իր արձանագրություններում պնդում էր, որ քաղաքի անունն իր առաջարկն էր։ Ոմանք կասկածում էին այդ պնդմանը, մյուսները հիշատակում էին Գրիբովսկուն որպես ազնիվ և համեստ անձնավորություն<ref>[http://ukrainianweek.com/History/123898 "Odesa: Through Cossacks, Khans and Russian Emperors"], ''[[The Ukrainian Week]]'',
18 November 2014 (retrieved 2 August 2015)</ref>
 
== Վաղ պատմություն ==
Օդեսսան համարվում էր [[Հունաստան]]ի մի մասը ոչ ավելի ուշ քան մ.թ․ա․ 6-րդ դարի կեսերին<ref>{{cite web|url=http://www.odessaguide.net/sights_excavationsite.ru.html|title=Одесские достопримечательности — раскопки греческого поселения|first=Igor|last=Kalinin|date=|work=odessaguide.net}}</ref>։ Որոշ գիտնականներ կարծում են, որ այն առևտրական բնակավայր էր հունական քաղաք Հիսրայում։ Հնագիտական փաստերը վկայում են, որ ամեն դեպքում Օդեսսայի տարածքը և [[Արևելյան Միջերկրական|Արևելյան Միջերկրականը]]ը ինչ-որ կերպ կապված էին միմյանց հետ<ref>"The Greek Colonisation of the Black Sea Area: Historical Interpretation of Archaeology," December 1998, Tsetskhladze, Gocha R. (ed.), ''Franz Steiner Verlag'', p. 41, n. 116.</ref>։
 
Միջին դարերում Օդեսսայի հաջողակ իշխաներն այնտեղ բնակեցրին բազմաթիվ քոչվոր ցեղերի։ [[Եդեսիա]]յի [[Ղրիմի թաթարներ|ղրիմյան թաթարները]] 14-րդ դարում այնտեղ առևտրով էին զբաղվում։
Տող 105.
 
=== Ռուսական Կայսրության շրջանում ===
Փոքրիկ ձկնորսական գյուղ Օդեսսան որոշակի փոփոխությունների ենթարկվեց, երբ [[Կիև]]ի հարուստ ձեռնարկատեր՝ Անտոնի Պրոտասի Պոտոցկին առևտրական ուղիներ բացեց լեհական Սև ծովի առևտրական կազմակերպության միջոցով և կառույց ստեղծեց 1780-ական թվականներին։ 1787-1792 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմի ընթացում՝ 1789 թվականի սեպտեմբերի 25-ին ռուսական ուժերի զորախումբը, ներառելով [[Կազակություն|Զապորոժյան կազակության]] [[Ալեքսանդր Սուվորով|Ալեքսանդեր Սուվորովի]] հրամանատարության տակ, իսկ [[Իվան Գուդովիչ|Իվան Գուդովիչը]]ը գրավեց Խաջիբեյը և Յենի Դունյան և միացրեց Ռուսական կայսրությանը<ref>Łubieński, Tomasz Wentworth. (1886). ''Henryk Łubieński i jego bracia: wspomnenia rodzinne odnoszące się do historyi Królestwa Polskiego i Banku Polskiego''. Warsaw: Księg. G. Gebethner, p.41 (in Polish)</ref>։ Զորքերի մի մասը Ռուսաստանում ծառայող գեներալ (ծագումով իսպանացի)՝ Ժոզե Դի Ռիբասի (Ռուսաստանում հայտնի Օսիպ Միխայելովիչ Դերիբաս անունով) հրամանատարության տակ էր և Օդեսսայի ներկայիս ամենահայտնի փողոցը՝ Դերիբասիվսկա փողոցն իր անունով է կոչվել։ Ռուսաստանը 1792 թվականի Յասիյի պայմանագրով ստացավ տարածքը և այն դարձավ [[Նովոռոսիա|Նովոռոսիայի]]յի («Նոր Ռուսաստան») մի մասը։
 
Օդեսսա քաղաքը հիմնադրված ռուսական կայսրուհի՝ Եկատերինա Մեծի կողմից կենտրոնանում է թուրքական ամրոց՝ Խաջիբեյի վրա, որը գրավված էր ռուսական բանակի կողմից 1789 թվականին։ Դե Ռիբասը և Ֆրանց դե Վոլանը առաջարկեցին, որ Խաջիբեյի ամրոցը դառնա շրջանի հիմնական նավատորմը։ Այն ուներ ազատ սառցե նավահանգիստ և անհրաժեշտ էր ծովապատնեշներ կառուցել, նավամատույցը ապահով պահել, հնարավորություն տալ մատակարարելու մեծ նավամատույցները։ Նովոռոսիայի ընդհանուր կառավարիչ՝ Պլատոն Զուբովը հավանեց այս առաջարկը և 1794 թվականին Եկատերինան՝ հավանելով նոր նավատորմային քաղաք հիմնադրելու գաղափարը, առաջին դրամական աջակցությունը ցույց տվեց քաղաքի կառուցման համար։
 
Նոր բնակավայրին կից արդեն գոյություն ուներ մոլդովական գաղութ, որը 18-րդ դարի վերջին անկախություն ստացավ՝ Մոլդովանկա անվամբ։ Որոշ պատմագետներ կարծում են, որ բնակավայրը պատկանել է Օդեսսային մոտ 30 տարի և վստահ են, որ բնակավայրը հիմնադրված էր [[Մոլդովացիներ|մոլդովացիներիմոլդովացիներ]]ի կողմից, ովքեր եկել էին կառուցելու Յենի Դունիայի ամրոցը Օսմաների համար և վերջապես բնակեցվեցին այդ տարածքում 1760-ական թվականների վերջերին՝ Խաջիբեյ բնակավայրին կից, որը հետագայում դարձել է Պրիմորսկի այգին։ Մյուս տարբերակը պնդում է, որ բնակավայրը հայտնվել է Օդեսսայի հիմնադրումից հետո որպես մոլդովացիների, [[Հույներ|հույներիհույներ]]ի, [[Ալբանացիներ|ալբանացիներիալբանացիներ]]ի բնակավայր, որոնք հայտնվել են Օսմանյան լծի տակ։
 
Իրենց բնակավայրում, որը նաև հայտնի է [[Նովայա Սլոբոդա (գյուղ, Գորնոմարիյսկի շրջան)|Նովայա Սլոբոդկա]] անվամբ, մոլդովացիներն ունեցել են համեմատաբար փոքր տարածքներ, որոնց վրա նրանք կառուցել են գյուղանման տներ և մշակել են խաղողի այգիներ ու պարտեզներ։ Միխաելովսկիյ հրապարակը, որտեղ գտնվում էր Օրթոդոքս եկեղեցու նախկին տարածքում կառուցված՝ Դորմիցիոն եկեղեցին, կառուցվել է 1821 թվականին և գերեզմանոցը, դարձավ այս բնակավայրի կենտրոնը։ Մոտակայքում տեղակայված էին ռազմական զորանոցները և հարուստ բնակիչների տները, որոնք կոչվում էին [[Դաչա (գյուղ, Օնուֆրիևի շրջան)|դաչա]]։
Տող 117.
1795-1814 թվականներն ընկած ժամանակահատվածում Օդեսսայի բնակչությունը մեծացավ 15 անգամ և հասավ մոտ 20000-ի։ Քաղաքի առաջին հատակագիծը նախագծված էր ինժիներ՝ Դեվոլլանի կողմից 18-րդ դարի վերջին<ref name="UKRWorld" />։ Տարբեր ազգերից եկած գաղթականներ հաստատվեցին հիմնականում նախկին գաղութի տարածքում՝ հիմնական տարածքից դուրս, որի հետևանքով 19-րդ դարի առաջին կեսին Մոլդովանկան դարձավ գերիշխող բնակավայր։ Ճարտարապետները քաղաքի հատակագծողին որոշելուց հետո, Մոլդովանկան նույնպես պետք է մտներ հիմնական տարածքի մեջ, բայց Մոլդովանկայի փողոցների, նրբանցքների և հրապարակների նախագիծը մնալու էր անփոփոխ։
 
Նոր քաղաքը շուտով մեծ հաջողություն ունեցավ, չնայած նրան ի սկզբանե տրվել էր փոքր ֆոնդ և քիչ արտոնություններ<ref name="older settlements already">[http://ukrainianweek.com/History/123898 Odesa: Through Cossacks, Khans and Russian Emperors], [[The Ukrainian Week]] (18 November 2014)</ref>։ Նրա սկզբնական հաջողությունները կարելի է կապել Դե Ռիչելիոյի անվան հետ, ով եղել է կառավարչի պաշտոնում 1803-1814 թվականներն ընկած ժամանակահատվածը։ Դիմադրելով [[Ֆրանսիական հեղափոխություն|Ֆրանսիական հեղափոխությանը]]՝ նա ծառայել է Եկատերինայի բանակում թուրքերի դեմ։ Նա պարգևատրվել է քաղաքը նախագծելու և դրա գեղեցկությունն ու կառուցվածքը ապահովելու համար և համարվում է Օդեսսայի հիմնադիր հայրերից մեկը մեկ այլ ֆրանսիացի՝ Քաունթ Անդրոլթ դե Լանգերոնի հետ միասին։ Ռիչելիոյի հիշատակին 1828 թվականին կանգնեցվել է նրա բրոնզյա հուշարձանը՝ նախագծված [[Իվան Մարտոս|Իվան Մարտոսի]]ի կողմից։ Նրա ավանդը մեծ էր քաղաքի նկատմամբ, որոնք հիշատակված են [[Մարկ Տվեն|Մարկ Տվենի]]՝ի՝ «Անմեղները Արտասահմանում» ճանապարհորդության մասին պատմող ֆիլմում:
 
{{քաղվածք|''Ես հիշատակում եմ այս հուշարձանը և սանդղավանդակը, որովհետև նրանք ունեն իրենց պատմությունը։ Ռիչելիոն հիմնադրեց Օդեսսան, նրան հայրական խնամքով ընդունեց, աշխատեց հնարամիտ ուղեղով և իմատությամբ, շնորհեց մեծ բարգավաճում և Օդեսսան այն քաղաքն է, որը կդասվի հնագույն աշխարհի ամենաահիանալի քաղաքների շարքին։''|}}
Տող 123.
1900-ական թվականների սկզբին Օդեսսան դարձավ մեծ, բարգավաճող քաղաք համապատասխան եվրոպական չափանիշներին։
 
1819 թվականին քաղաքը դարձավ ազատ նավահանգիստ։ Այդ կարգավիճակը պահպանվեց մինչև 1859 թվականը։ Այնտեղ բնակություն հաստատեցին տարբեր ազգեր՝ [[ալբանացիներ]], [[հայեր]], [[ադրբեջանցիներ]], [[բուլղարներ]], [[Ղրիմի թաթարներ]], [[ֆրանսիացիներ]], [[գերմանացիներ]], [[հույներ]], [[իտալացիներ]], [[հրեաներ]], [[լեհեր]], [[Ռումինիա|ռումինացիներ]], [[ռուսներ]], [[թուրքեր]], [[ուկրաինացիներ]] և այլ ազգություններից առևտրականներ։ Դրա կոսմոպոլիտ բնությունը նկարագրված է ռուս մեծ պոետ՝ [[Ալեքսանդր Պուշկին|Ալեքսանդր Պուշկինի]]ի ստեղծագործություններում, ով 1823-1824 թվակաների՝ աքսորի տարիներին ապրել է Օդեսսայում։ Իր նամակներում նա գրել է, որ Օդեսան քաղաք էր, որտեղ «''Օդը լցված է ողջ Եվրոպայով, հիմնական լեզուն ֆրանսերենն է և կան եվրոպական թերթեր ու ամսագրեր''»:
 
Սակայն Օդեսսայի բարգավաճումը կանգ առավ, երբ [[Ղրիմի պատերազմ|Ղրիմի պատերազմը]]ը մուտք գործեց 1853-1856֊ական թվականներին, որի ժամանակ այն ռմբակոծված էր [[Անգլիացիներ|անգլիացիներիանգլիացիներ]]ի և [[Իմպերիալիզմ|իմպերիալիզմի՝]] ֆրանսիական ռազմական ուժերի կողմից։ Այն շուտով վերականգնվեց և առևտրի մեջ խոշոր աճն Օդեսսան դարձրեց Ռուսաստանի ամենամեծ հացահատիկ արտահանող նավահանգիստը։ 1866 թվականին քաղաքը երկաթուղիով կապվեց Կիևին և [[Խարկով|Խարկովին]]ին, ինչպես նաև Իասի քաղաքի հետ [[Ռումինիա|Ռումինայիում]]։
 
142 մետր երկարություն ունեցով Պոտեմկյան աստիճանները (կառուցված 1837–1841 թվականներին) հայտնի դարձան [[Սերգեյ Էյզենշտեյն|Սերգեյ Էյզենշտեյնի]]ի ''The Battleship Potemkin'' (1925) ֆիլմում։
 
Քաղաքը 19-րդ դարում դարձավ հրեական մեծ համայնքի հայրենիքը և 1897 թվականին մոտ հրեաները կազմում էին բնակչության 37 տոկոսը։ Նրանք ներէթնիկական կոնֆլիկտի պատճառով, որը տեղի է ունեցել 19-րդ դարի ընթացքում, հաճախակի հանդիպում էին հակահրեական դիմադրությունների։ Մի շարք ջարդեր տեղի ունեցան 1821, 1859, 1871, 1881 և 1905 թվականներին։ Շատ հրեաներ, որոնք բնակվում էին Օդեսսայում, 1882 թվականից հետո հեռացան այդտեղից հատկապես Օսմանյան շրջան, և քաղաքը մեծ աջակցություն է ցույց տվել [[Սիոնիզմ]] շարժմանը։
Տող 136.
«Օդեսսայի պաշտպանության համար» շքանշան ստեղծվեց 1942 թվականի դեկտեմբերի 22-ին։ Մոտ 38000 մարդ պարգևատրված էր (Սովետական բանակի զինծառայողներ, ռազմածովային նավատորմը, ներքին գործերի նախարարը և քաղաքացիներ, ովքեր իրենց մասնակցությունն են ունեցել Օդեսսայի պաշտպանությանը)։ Այն սովետական 4 քաղաքներից առաջինն էր, որը պարգևատրվել է «Հերոսական քաղաք» տիտղոսով 1945 թվականին ( [[Սանկտ Պետերբուրգ|Լենինգրադ]], Ստալինգրադ, [[Սևաստոպոլ]] և Օդեսսա):
 
Օդեսսայի համար պայքարում իր մասնակցությունն է ունեցել աշխարհի ամենալավ կին-դիպուկահար՝ [[Լյուդմիլա Պավլիչենկո|Լյուդմիլա Պավլիչենկոն]]։ն։ Նա սպանել է 187 մարդու Օդեսսայի պաշտպանության ժամանակ, իսկ ընդհանուր [[Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ|Երկրորդ աշխարհամարտի]] ժամանակ նա սպանեց 309 մարդու։
 
Մինչև հռոմեացիների կողմից 1941 թվականի զավթումը, քաղաքի բնակչության, արդյունաբերության և այլ մշակութային արժեքների մի մասը տարհանվեց [[Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն|ԽՍՀՄ]]-ի ներքին շրջաններ, իսկ նահանջող [[ԽՍՀՄ Զինված ուժեր|Կարմիր բանակի]] զորքերը ավերեցին Օդեսայի բնակավայրերը։
 
Օդեսսայի պաշարումից և [[Ակցիզ|Ակցիզների]]ների գրավումից հետո մոտ 25000 օդեսսացիներ սպանվեցին քաղաքի մոտակայքերում և մոտ 35000-ը արտաքսվեցին<ref>{{cite web|author=Nataliya and Yuri Kruglyak, KRT Web Studio at www.webservicestudio..com, Odessa, Ukraine |url=http://www.odessitclub.org/en/archives/dallin/chapter_5.html#Elite |title=Odessa population during WWII |publisher=Odessitclub.org |accessdate=28 October 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110929073610/http://www.odessitclub.org/en/archives/dallin/chapter_5.html |archivedate=29 September 2011 }}</ref>։ Սա հայտնի է Օդեսսայի կոտորած անվամբ։ Առաջին 6 ամսվա ընթացքում մի շարք դաժանություններ տեղի ունեցան, որոնք պաշտոնապես սկսվեցին 1941 թվականի հոկտեմբերի 17-ին, երբ 210000 հրեաների 80 տոկոսը սպանվեց<ref name="Richardson, p.33">[[#Richardson|Richardson]], p. 33.</ref> ։ Երբ [[Նացիստական Գերմանիա|Նացիստական ուժերը]] սկսեցին նահանժել արևելյան ճակատում, հռոմեացիները փոխեցին իրենց քաղաքականությունը՝ արտաքսելով մնացյալ հրեաներին լեհական ճամբարներ և թույլ տալով հրեաներին վարձու աշխատողներ լինել։ Առդյունքում, չնայած 1941 թվականի ողբերգական դեպքերին, այստեղ հրեաներին հաջողվեց փրկվել ավելի հեշտ, քան [[Արևելյան Եվրոպա|Արևելյան Եվրոպայի]]յի տարածքում։
 
Քաղաքը մեծ վնասներ և զոհեր ունեցավ պատերազմի ընթացքում: Օդեսսայի շատ շրջաններ 1944 թվականի ապրիլի 10-ին ավերվեցին դրա պաշարման և ազատագրման ընթացքում, որը կազմակերպվեց [[ԽՍՀՄ Զինված ուժեր|Կարմիր բանակի]] կողմից: Որոշ օդեսսացիներ ավելի հակված էին ռոմանական զորքերին, քանի որ կարծում էին, որ Սովետական միությունը այդ ժամանակաընթացքում դժվարություն, զրկանք, տառապանք էր հանդիսանում Օդեսսայի բանկչության համար: Սովետական միության ոստիկանությունը ձեռբակալեց և մահապատժի ենթարկեց բազմաթիվ օդեսացիների, նույնիսկ վտարեցին գերմանական և թաթարական բնակչությանը:
 
== Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո ==
1960-70-ական թվականներին քաղաքը բավականին մեծ աճ ապրեց: Այնուամենայնիվ, 1970-ական և 90-ական թվականներին Օդեսայի հրեաների մեծամասնությունը արտագաղթեց [[Իսրայել]], [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգներ]] և Արևմտյան երկրներ: Շատերը մեկնեցին [[Բրուքլին|Բրուքլինի]]ի շրջանում գտնվող [[Բրայթոն]] քաղաք, երբեմն հայտնի է փոքրիկ Օդեսա անվամբ: Օդեսայի միջին և ավելի բարձր դասին պատկանող մարդիկ գաղթեցին Մոսկվա և Լենինգրադ, այն քաղաքները, որոնք ավելի շատ հնարավորություն էին ընձեռում կարիերա ստեղծելու համար: Չնայած սրան, քաղաքը արագ լցվեց նոր գաղթականներով՝ Ուկրաինայի գյուղերից և արդյունաբերական մասնագետներով, որոնք հրավիրված էին ամբողջ Սովետական միությունից:
 
Այժմ քաղաքն անցնում է քաղաքային վերականգնման փուլը:
Տող 151.
Հանդիսանալով [[Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն|Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետության]] մի մասնիկը՝ քաղաքը պահպանեց և ամրապնդեց ռուսական, ուկրաինական, հրեական մշակույթների միաձուլումը: Քաղաքի յուրօրինակ ինքնությունը ձևավորվել է շնորհիվ իր տարբերվող ժողովրդագրության: Քաղաքի բոլոր համայնքները իրենց ազդեցությունը ունեցան օդեսական կյանքի վրա:
 
Օդեսան 1 միլիոն բնակչություն ունեցող քաղաք է: Քաղաքի արդյունաբերությունը իր մեջ ներառում է նավակառուցումը, նավթի մաքրումը, մետաղագործությունը, սննդի մշակումը: Օդեսան նաև հայտնի է որպես ռազմական բազա և ձկնորսական նավատորմի վայր: Այն հայտնի է իր մեծ արտաքին շուկայով 7 կմ երկարությամբ՝ իր տեսակով ամենամեծը Եվրոպայում:
 
Քաղաքը ենթարկվել է բռնության՝ 2014 թվականի Ռուսաստանում՝ Ուկրաինայի հետ ունեցած կոնֆլիկտի պատճառով: 2014 թվականի մայիսի 2-ին Ուկրաինայի և
Տող 196.
* {{դրոշ|Ռուսաստան|20px}}[[Տագանրոգ]], [[Ռուսաստան]] (1993 թվականից)
* {{դրոշ|Չիլի|20px}}[[Վալպարաիսո]], [[Չիլի]] (2004 թվականից)
* {{դրոշ|Էստոնիա|20px}}[[Տալլին]], [[Էստոնիա]] (1997 թվականից)
 
 
 
 
== Ծանոթագրություններ ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Օդեսա» էջից