«Ատլանտյան օվկիանոս»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Ատլանտյան օվկիանոս''' ({{lang-lat|Oceanus Atlanticus}}), զբաղեցրած տարածքի մեծությամբ և խորությամբ [[Երկիր]] մոլորակի երկրորդ օվկիանոսն է [[Խաղաղ օվկիանոս|Խաղաղ օվկիանոսից]]ից հետո: [[Հյուսիս|Հյուսիսիում]]իում գտնվում է [[Գրենլանդիա (կղզի)|Գրենլանդիայի]] և [[Իսլանդիա (կղզի)|Իսլանդիայի]] միջև, [[Եվրոպա|Եվրոպայի]]յի և [[Աֆրիկա|Աֆրիկայի]]յի միջև [[Արևելք|արևելքումարևելք]]ում, [[Հյուսիսային Ամերիկա|Հյուսիսային Ամերիկայի]]յի և [[Հարավային Ամերիկա|Հարավային Ամերիկայի]]յի միջև [[Արևմուտք|արևմուտքումարևմուտք]]ում, իսկ [[Անտարկտիդա|Անտարկտիդան]]ն օվկիանոսի ծայր [[Հարավ|հարավումհարավ]]ում է:

Ատլանտյան օվկիանոսի մակերեսը կազմում է 91.66 միլիոն կմ²<ref name="NOAA-how-big">{{Harvnb|NOAA: How big is the Atlantic Ocean?}}</ref><ref name="Atlantic Ocean - Britannica">{{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Atlantic-Ocean|title=Atlantic Ocean|publisher=Encyclopædia Britannica|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170215072935/https://www.britannica.com/place/Atlantic-Ocean|archivedate=15 February 2017|accessdate=December 20, 2016|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>, որից մոտավորապես 16 %-ը պատկանում է [[Ծով|ծովերինծով]]երին, [[Ծոց|ծոցերինծոց]]երին և [[Նեղուց|նեղուցներիննեղուց]]ներին: Առափնյա ծովերի մակերեսը մեծ չէ և չի գերազանցում ընդհանուր [[Աքվատորիա|աքվատորիայիաքվատորիա]]յի 1 %-ը: Օվկիանոսի ծավալը կազմում է 329.7 միլիոն կմ³, որը կազմում է [[Համաշխարհային օվկիանոս|Համաշխարհային օվկիանոսի]]ի ծավալի ավելի քան 25 %-ը: Միջին խորությունը կազմում է 3736 մետր, իսկ առավելագույնը՝ 8742 մետր է<ref name="ETOPO12">{{Harvnb|Eakins|Sharman|2010}}</ref> ([[Պուերտո Ռիկո (փողրակ)|Պուերտո Ռիկո]]): Ատլանտյան օվկիանոսի ջրերի միջին աղիությունը կազմում է 35 ‰: Օվկիանոսն աչքի է ընկնում խիստ կտրատված ափագծերով, որոնց շնորհիվ շատ են ծովերն ու ծոցերը:

Օվկիանոսի անվանումն առաջին անգամ հանդիպում է դեռևս մեր թվարկությունից առաջ [[Մ.թ.ա. 5-րդ դար|5-րդ դարում]]<ref>[https://books.google.es/books?id=pZBSML97Ya0C&pg=PA283&dq=Eurípides+Atlántico+gangutia&hl=es&sa=X&ved=0ahUKEwiw-7T-9YDSAhUC2BoKHZcUAbgQ6AEIGjAA#v=onepage&q=Stesichorus%20Lyricus&f=false SLG / (Sch. A. R. 1. 211)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180101191304/https://books.google.es/books?id=pZBSML97Ya0C&pg=PA283&dq=Eur%C3%ADpides+Atl%C3%A1ntico+gangutia&hl=es&sa=X&ved=0ahUKEwiw-7T-9YDSAhUC2BoKHZcUAbgQ6AEIGjAA|date=1 January 2018}}</ref> պատմահայր [[Հերոդոտոս|Հերոդոտոսի]]ի աշխատություններում: Այդ աշխատանքներում հեղինակը գրել է. «<nowiki/>[[Հերկուլեսյան սյուներ|Հերկուլեսյան սյուներով]]ով<ref>{{Harvnb|Hdt. 1.202.4}}</ref> պարփակված ծովը կոչվում է ''Ատլանտիս'' ({{lang-grc|Ἀτλαντίς}} - Ատլանտիդա)»<ref>[http://dge.cchs.csic.es/xdge/Ἀτλαντίς 1 Ἀ. θάλασσα "la mar Atlántida" (the Atlantis sea)..., DGE Dictionary, CSIC, 2006.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180101191304/http://dge.cchs.csic.es/xdge/%E1%BC%88%CF%84%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CF%82|date=1 January 2018}}</ref>: Անվանումն առաջացել է [[Հունական դիցաբանություն|հունական դիցաբանության]] [[Տիտաններ (դիցաբանություն)|տիտան]] [[Ատլաս (դիցաբանություն)|Ատլասի]]<nowiki/>ց, որն իր ուսերին պահում էր երկնակամարը [[Միջերկրական ծով|Միջերկրական ծովի]]ի ծայր արևմուտքում: Հռոմեացի գիտնական [[Պլինիոս Ավագ|Պլինիոս Ավագն]]ն [[1-ին դար|առաջին]] դարում օգտագործել է [[Օվկիանոս|օվկիանոսիօվկիանոս]]ի ժամանակակից անունը՝ ''Օկեանուս Ատլանտիկուս'' ({{lang-lat|Oceanus Atlanticus}})՝ «Ատլանտյան օվկիանոս»: Տարբեր ժամանակներում օվկիանոսի առանձին մասերին անվանել են՝ ''Արևմտյան օվկիանոս, Հյուսիսային ծով, Ներքին ծով'': [[17-րդ դար|17-րդ դարի]]ի կեսերից արդեն օգտագործվեց Ատլանտյան օվկիանոս անվանումը, որը վերաբերում էր օվկիանոսի ողջ աքվատորիային<ref name="Географические названия мира">{{статья|автор=Поспелов Е. М.|заглавие=Географические названия мира: Топонимический словарь. — 2-е изд., стереотип.|место=М.|издательство=Русские словари, Астрель, АСТ|год=2001|страницы=24}}</ref>:

(Ըստ «Օվկիանոսների ատլաս» գրքի, 1980 թվական)<ref name="Атлас ОкеановОкеанов5">Атлас океанов. Термины, понятия, справочные таблицы.— М.: ГУНК МО СССР, 1980. С. 84—85</ref>

|[[Ատլանտյան օվկիանոս|Ատլանտյան]]

Ատլանտյան օվկիանոսն իր մեծությամբ երկրորդն է Երկրի վրա՝ Խաղաղ օվկիանոսից հետո: Մակերեսը կազմում է 91.66 միլիոն կմ², ջրի ծավալը՝ 329.66 միլիոն կմ³: Այն ձգվում է [[Մերձարկտիկական գոտի|մերձարկտիկական գոտուց]] ընդհուպ մինչև Անտարկտիդա<ref name="Физическая география материков и океановокеанов2">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=535—540}}</ref>: [[Հնդկական օվկիանոս|Հնդկական օվկիանոսի]]ի հետ սահմանն անցնում է [[Ասեղի հրվանդան|Ասեղի հրվանդանի]]ի միջօրեականով (20° արևելյան երկայնություն) մինչև Անտարկտիդայի ափերի մոտ գտնվող [[Մոդ թագուհու երկիր]]<ref name="БРЭ Т.11">{{книга|заглавие=Большая Российская энциклопедия. Т.11|место=М.|издательство=Большая Российская энциклопедия|год=2008|страницы=228}}</ref>: [[Խաղաղ օվկիանոս|Խաղաղ օվկիանոսի]]ի հետ սահմանն անցնում է [[Հոռն հրվանդան|Հոռն հրվանդանից]]՝ից՝ արևմտյան [[Աշխարհագրական երկայնություն|երկայնության]] 68°04’ [[Միջօրեական|միջօրեկանից]] կամ [[Հարավային Ամերիկա|Հարավային Ամերիկայի]]յի ծայրից մինչև [[Անտարտիկական թերակղզի|Անտարկտիկական թերակղզի]] [[Դրեյքի նեղուց|Դրեյքի նեղուցով]]ով, որից հետո [[Օստ (կղզի)|Օստ]] կղզուց [[Շտերնեկ հրվանդան]]<ref name="БРЭ Т.112">{{книга|заглавие=Большая Российская энциклопедия. Т. 11|место=М.|издательство=Большая Российская энциклопедия|год=2008|страницы=228}}</ref>: [[Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոս|Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոսի]]ի հետ սահմանն անցնում է [[Հուդզոնի ծոց|Հուդզոնի ծոցով]]ով, հետո [[Դևիսի նեղուց|Դևիսի նեղուցով]]ով և Գրենլանդիայի ափերով մինչև [[Բրուստեր հրվանդան]], [[Դանիական նեղուց|Դանիական նեղուցով]]ով մինչև Ռեյդինպյուր՝ Իսլանդիա կղզի, որի ափերի մոտից մինչև [[Հերպիր հրվանդան]], որից հետո [[Ֆարերյան կղզիներ|Ֆարերյան կղզիներով]]ով, [[Շետլանդյան կղզիներ|Շետլանդյան կղզիներով]]ով և հյուսիսային լայնության 61°-ով մինչև [[Սկանդինավյան թերակղզի|Սկանդինավյան թերակղզու]] ափեր<ref name="БРЭ Т.2">{{книга|заглавие=Большая Российская энциклопедия. Т. 2|место=М.|издательство=Большая Российская энциклопедия|год=2005|страницы=445}}</ref>: Երբեմն օվկիանոսի հարավային մասը, հարավային լայնության 35°-ից մինչև 60°-ը [[Հարավային օվկիանոս|Հարավային օվկիանոսի]]ի մաս են համարում:

Ատլանտյան օվկիանոսի [[Ծով|ծովերըծով]]երը, [[Ծոց|ծոցերըծոց]]երը և [[Նեղուց|նեղուցներընեղուց]]ները զբաղեցնում են 14.69 միլիոն կմ² մակերես, որն ամբողջ օվկիանոսի տարածքի ավելի քան 16 %-ն է: Ծավալը կազմում է 29.47 միլիոն կմ³ (8,9 %): Ատլանտյան օվկիանոսի ամենահայտնի ծովերն ու ծոցերն են (ժամ-սլաքի ուղղությամբ)՝ [[Իռլանդական ծով]], [[Բրիստոլի ծոց]], [[Հյուսիսային ծով]], [[Նորվեգական ծով]], [[Բալթիկ ծով]], [[Բոտնիկի ծոց]], [[Ֆիննական ծոց]], [[Ռիգայի ծոց]], [[Բիսկայան ծոց]], [[Միջերկրական ծով]], [[Ալբորան (ծով)|Ալբորան]] ծով, [[Բալեարյան ծով]], [[Լիգուրյան ծով]], [[Տիրենյան ծով]], [[Ադրիատիկ ծով]], [[Հոնիական ծով]], [[Եգեյան ծով]], [[Մարմարա ծով]], [[Սև ծով]], [[Ազովի ծով]], [[Գվինեական ծոց]], [[Ռիսեր-Լարսենի ծով]], [[Լազարևի ծով]], [[Ուեդդելի ծով]], [[Սկոշայի ծով]] (վերջին չորս ծովերը երբեմն համարում են [[Հարավային օվկիանոս|Հարավային օվկիանոսի]]ի մասեր), [[Կարիբյան ծով]], [[Մեքսիկական ծոց]], [[Սարգասյան ծով]], [[Մենի ծոց]], [[Սուրբ Լավրենտիոս ծոց]], [[Լաբրադորի ծով]]<ref name="Атлас Океанов3Океанов5">Атлас океанов. Термины, понятия, справочные таблицы.— М.: ГУНК МО СССР, 1980. С. 84—85</ref>: Առանձնացվում են նաև [[Իրմինգերի ծով|Իրմինգերի ծովը]]ը ([[Գրենլանդիա (կղզի)|Գրենլանդիայի]] և [[Իսլանդիա|Իսլանդիայի]]յի միջև), [[Կելտական ծով|Կելտական ծովը]]ը, [[Իրուազյան ծով|Իրուազյան ծովը]]ը, [[Վատտեն ծով|Վատտեն ծովը]]ը:

Ատլանտյան օվկիանոսի խոշոր [[Կղզի|կղզիներնկղզի]]ներն ու [[Արշիպելագ|արշիպելագներնարշիպելագ]]ներն են՝ [[Բրիտանական կղզիներ]] ([[Մեծ Բրիտանիա (կղզի)|Մեծ Բրիտանիա]], [[Իռլանդիա (կղզի)|Իռլանդիա]], [[Հեբրիդյան կղզիներ]], [[Օրկնեյան կղզիներ]], [[Շետլանդյան կղզիներ|Շետլանդական կղզիներ]]), [[Մեծ Անտիլյան կղզիներ]] ([[Կուբա (կղզի)|Կուբա]], [[Հայիթի կղզի|Հայիթի]], [[Ճամայկա (կղզի)|Ճամայկա]], [[Պուերտո Ռիկո (կղզի)|Պուերտո Ռիկո]], [[Խուվենտուդ]]), [[Նյուֆաունդլենդ]], [[Իռլանդիա (կղզի)|Իսլանդիա]], [[Հրո երկիր (արշիպելագ)|Հրո երկիր արշիպելագ]] ([[Հրո Երկիր|Հրո երկիր]], [[Նավարինո (կղզի)|Նավարինո]]), [[Մարաժո (կղզի)|Մարաժո]], [[Սիցիլիա (կղզի)|Սիցիլիա]], [[Սարդինիա (կղզի)|Սարդինիա]], [[Փոքր Անտիլյան կղզիներ]] ([[Տրինիդադ (կղզի)|Տրինիդատ]], [[Գվադելուպա (կղզի)|Գվադելուպա]], [[Մարտինիկա]], [[Կյուրասաո]], [[Բարբադոս]], [[Գրենադա]], [[Սենթ Վինսենթ և Գրենադիններ|Սենտ Վինսենտ]], [[Տոբագո (կղզի)|Տոբագո]]), [[Ֆոլկլենդյան կղզիներ|Ֆոլկլենդյան]] (Մալվինյան) կղզիներ ([[Արևելյան Ֆոլկլենդ]] (Սոլեդադ), [[Արևմտյան Ֆոլկլենդ]] (Գրան Մալվինա)), [[Բահամյան Կղզիներ|Բահամյան կղզիներ]] ([[Անդրոս (կղզի)|Անդրոս]], [[Մեծ Ինագուա (կղզի)|Մեծ Ինագուա]], [[Մեծ Բահամա (կղզի)|Մեծ Բահամա]]), [[Քեյփ Բրետոն (կղզի)|Քեյփ Բրետոն]], [[Կիպրոս (կղզի)|Կիպրոս]], [[Կորսիկա (կղզի)|Կորսիկա]], [[Կրետե]], [[Անտիկոստի (կղզի)|Անտիկոստի]], [[Կանարյան կղզիներ]] ([[Տեներիֆե]], [[Ֆուերտեվենտուրա (կղզի)|Ֆուերտեվենտուրա]], [[Գրան Կանարիա]]), [[Զելանդիա (կղզի)|Զելանդիա]], [[Էդուարդ արքայազնի կղզի]], [[Բալեարյան կղզիներ]] ([[Մալյորկա]]), [[Հարավային Ջեորջիա (կղզի)|Հարավային Ջեորջիա]], [[Լոնգ Այլենդ]], [[Արևմտաէստոնական կղզեխումբ|Արևմտաէստոնական կղզիներ]] ([[Սաարեմաա (կղզի)|Սաարեմաա]], [[Հիյումաա (կղզի)|Հիյումաա]]), [[Կանաչ Հրվանդանի կղզիներ|Կանաչ հրվանդանի կղզիներ]], [[Եվբեա]], [[Դոդեկանես]] ([[Հռոդոս]]), [[Գոթլանդ]], [[Ֆյուն]], [[Կիկլադներ|Կիկլադյան կղզիներ]], [[Ազորյան կղզիներ]], [[Հոնիական կղզիներ]], [[Հարավային Շետլանդյան կղզիներ|Հարավային Շետլանդական կղզիներ]], [[Բիոկո]], [[Բիժագոշ]], [[Լեսբոս]], [[Ալանդյան կղզիներ|Ալանդյան]], [[Ֆարերյան կղզիներ]], [[Էլանդ (կղզի)|Էլանդ]], [[Լոլլանդ|Լոլլլանդ]], [[Հարավային Օրկնեյան կղզիներ]], [[Սան Տոմե (կղզի)|Սան Տոմե]], [[Մադեյրա|Մադեյրա կղզիներ]], [[Մալթա (կղզի)|Մալթա]], [[Պրինսիպի (կղզի)|Պրինսիպի]], [[Սուրբ Հեղինեի կղզի]], [[Համբարձման կղզի|Համբարձման]], [[Բերմուդյան կղզիներ|Բերմուդյան]]<ref name="Атлас Океанов2Океанов5">Атлас океанов. Термины, понятия, справочные таблицы.— М.: ГУНК МО СССР, 1980. С. 84—85</ref>:

[[Պատկեր:Oceanic_Crust_Sphere_Map1.jpg|մինի|Օվկիանոսային կեղը Ատլանտյան օվկիանոսի տակ. կարմիր գույնով նշված են ամենաերիտասարդ շրջանները, կապույտով՝ ամենահին շրջանները: ]]

Ատլանտյան օվկիանոսն առաջացել է [[Մեզոզոյան դարաշրջան|մեզոզոյան]] ժամանակաշրջանում՝ [[Պանգեյ]]<ref name="geol.umd.edu">{{cite web|url=http://www.geol.umd.edu/~tholtz/G102/102prot2.htm|title=GEOL 102 The Proterozoic Eon II: Rodinia and Pannotia|date=5 January 2010|publisher=Geol.umd.edu|accessdate=31 October 2010}}</ref> նախամայրցամաքի տրոհման արդյունքում, որը բաժանվեց [[Գոնդվանա|Գոնդվանայի]]յի և [[Լավրասիա|Լավրասիայի]]յի<ref name="MussettKhan2000">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=nzJLiPjHvCQC&pg=PA332|title=Looking Into the Earth: An Introduction to Geological Geophysics|last1=Mussett|first1=Alan E.|last2=Khan|first2=M. Aftab|date=23 October 2000|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-78574-7|page=332|accessdate=10 June 2013}}</ref>: Շնորհիվ այդ մայրցամաքների տարբեր կողմեր շարժվելու, [[Տրիասի ժամանակաշրջան|տրիասի]] վերջում առաջացավ առաջին օվկիանոսային ընդերքը ներկայիս Հյուսիսային Անտլանտիկայում: Առաջացած [[Ռիֆտ|ռիֆտայինռիֆտ]]ային գոտին [[Թետիս օվկիանոս|Թետիս օվկիանոսի]]ի ռիֆտային խզվածքի արևմտյան շարունակությունն էր: Ատլանտյան իջվածքն իր ձևավորման վաղ շրջանում առաջացել է որպես երկու մեծ օվկիանոսային ավազանների միախառնման տեղ՝ Թետիս օվկիանոսի արևելքում և Խաղաղ օվկիանոսի արևմուտքում: Ատլանտյան օվկիանոսի գոգավորության հետագա ընդարձակումը կատարվել է շնորհիվ Խաղաղ օվկիանոսի տարածքի կրճատման: Վաղ [[Յուրայի ժամանակաշրջան|յուրայի]] ժամանակաժրջանում Գոնդվանան սկսեց տրոհվել, որից առաջացան [[Աֆրիկա|Աֆրիկան]]ն և [[Հարավային Ամերիկա|Հարավային Ամերիկան]]ն և այդպիսով առաջացավ նաև ժամանակակից Հարավային Ատլանտիկայի հատակը: [[Կավճի ժամանակաշրջան|Կավճի]] ժամանակահատվածում տրոհվեց նաև Լավրասիան և [[Հյուսիսային Ամերիկա|Հյուսիսային Ամերիկան]]ն առանձնացավ [[Եվրոպա|Եվրոպայից]]յից: Ընդ որում, [[Գրենլանդիա (կղզի)|Գրենլանդիա]] կղզին էլ սկսեց հեռանալ Սկանդինավիայից և Կանադայից: Վերջին 40 միլիոն տարիների ընթացքում, ընդհուպ մինչև մեր օրերը, շարունակվում է Ատլանտյան օվկիանոսի ավազանի ընդարձակումը<ref name="Дрейф материков и климаты Земли">{{книга|автор=Ушаков С.А., Ясаманов Н.А.|заглавие=Дрейф материков и климаты Земли|место=М.|издательство=Мысль|год=1984|страницы=142—191}}</ref>: Այսօր էլ տեկտոնական սալերի շարժումը շարունակվում է: Հարավային Ատլանտիկայում շարունակվում է [[Աֆրիկական սալ|Աֆրիկյան սալի]] և [[Հարավամերիկյան սալ|Հարավամերիկյան սալի]]ի տեղաշարժումները տարեկան 2,9-4 սմ արագությամբ: Կենտրոնական Ատլանտիկայում իրարից հեռանում են Աֆրիկյան, Հարավաամերիկյան և [[Հյուսիսամերիկյան սալ|Հյուսիսամերիկյան սալերը]]երը տարեկան 2,6-2,9 սմ արագությամբ: Հյուսիսային Ատլանտիկայում շարունակվում է [[Եվրասիական սալ|Եվրասիական]] և Հյուսիսամերիկյան սալերի շարժումները տարեկան 1,7-2,3 սմ արագությամբ: Հյուսիսամերիկյան և Հարավամերիկյան սալերը շարժվում են դեպի արևմուտք, Աֆրիկյանը՝ հյուսիս-արևելք, իսկ Եվրասիականը՝ հարավ-արևելք՝ առաջացնելով սեղմման գոտի Միջերկրական ծովի շրջանում<ref name="Дрейф материков и климаты Земли1">{{книга|автор=Ушаков С.А., Ясаманов Н.А.|заглавие=Дрейф материков и климаты Земли|место=М.|издательство=Мысль|год=1984|страницы=10—15}}</ref>:

Օվկիանոսային [[Ծանծաղուտ|ծանծաղուտիծանծաղուտ]]ի զգալի մասը գտնվում է Հյուսիսային Ամերիկայի և Եվրոպայի ափամերձ գոտիներում: [[Անթրոպոգենի ժամանակաշրջան|Չորրորդական ժամանակաշրջանում]] օվկիանոսային շելֆի մեծ մասը մայրցամաքի կողմից ենթարկվել է սառցապատման, ինչն էլ ձևավորել է հատակի [[Ռելիեֆ|ռելիեֆիռելիեֆ]]ի սառցադաշտային տիպերը: Օվկիանոսի ծանծաղուտի [[Ռելիկտ|ռելիկտայինռելիկտ]]ային ձևերից են նաև ընկղմված գետահուները, որոնք հանդիպում են Ատլանտյան օվկիանոսի գրեթե ողջ ծանծաղուտային շրջաններում: Լայնորեն տարածված են նաև մայրցամաքային ռելիկտային [[Նստվածքային ապար|նստվածքաշերտերը]] Աֆրիկայի և Հարավային Ամերիկայի ափերի մոտ ծանծաղուտը զբաղեցնում է ավելի փոքր տարածք, թեպետ Հարավային Ամերիկայի հարավային հատվածում այն ընդարձակվում է (Պատագոնիական ծանծաղուտ): [[Մակընթացություն և տեղատվություն|Մակընթացային]] հոսանքների արդյունքում առաջացել են [[ավազաթմբեր]]. դրանք խիստ բնորոշ են [[Հյուսիսային ծով|Հյուսիսային ծովի]]ի ծանծաղուտին, շատ են նաև [[Լա Մանշ|Լա Մանշի]]ի նեղուցում, ինչպես նաև [[Ամերիկա|Ամերիկա աշխարհամասի]] ափամերձ գոտիներում: Օվկիանոսի [[Հասարակած|հասարակածայինհասարակած]]ային և [[Արևադարձ|արևադարձայինարևադարձ]]ային ջրերում (հատկապես Կարիբյան ծովում, Բահամյան կղզիներում, Հարավային Ամերիկայի ափերի մոտ) լայնորեն տարածված են [[Կորալայինկորալային խութեր|կորալային խութերը]]ը<ref name="Физическая география материков и океанов22океанов217">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=540—546}}</ref>:

Մայրցամաքային թեքությունները Ատլանտյան օվկիանոսի շրջանների մեծ մասում արտահայտված են մեծ թեքություններով, երբեմն դրանք ունեն աստիճանակերպ կառուցվածք և մասնատված են խորը ստոգետնյա [[Կիրճ|խնձահովիտների]]: Որոշ շրջաններում մայրցամաքային թեքություններին գումարվում են նաև եզրային [[Բարձրավանդակ|բարձրավանդակներըբարձրավանդակ]]՝ները՝ Բլեյք, Սան Պաուլու, Ֆոլկլենդյան բարձրավանդակները ամերիկյան ստորջրյա եզրերում, Պոդկուպայն, Գոբան բարձրավանդակները՝ Եվրոպայի ստորջրյա եզրերում: Բեկորային կառուցվածք ունի Ֆարերոիսլանդական սահանքը, որը ձգվում է Իսլանդիայից դեպի Հյուսիսային ծով: Այդ նույն տարածաշրջանում գտնվում է Ռոկկոլի բարձրացումը, որը համարվում է Եվրոպա աշխարհամասի ստորջրյա հատվածը<ref name="Физическая география материков и океанов3океанов2">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=535—540}}</ref>:

Մայրցամաքային ստորոտը, իր ձգվածության մեծ մասում, ներկայացնում է կուտակումային հարթավայր, որն ընկած է 3-4 կմ խորություններում: Այն պատված է մի քանի կիլոմետրանոց նստվածքային շերտով: Ատլանտյան օվկիանոս թափվող երեք գետերը դասվում են աշխարհի մեծագույն գետերի տասնյակին. դրանք են՝ [[Միսիսիպի գետ|Միսիսիպին]] (կոշտ հոսքը տարեկան 500 միլիոն տոննա), [[Ամազոն|Ամազոնը]]ը (499 միլիոն տոննա) և [[Օրանժ (գետ)|Օրանժը]] (153 միլիոն տոննա): Ատլանտյան օվկիանոս թափվող կոշտ հոսքի գումարային քանակը տարեկան կազմում է ավելի քան 1.8 միլիարդ տարի: Օվկիանոսի առանձին շրջաններում մայրցամաքային ստորոտում գտնվում են հսկայական կոներ, որոնք առաջացել են գետահոսքերի հետևանքով. այդպիսի կոներ առաջացրել են [[Հուդզոն (գետ)|Հուդզոն]], [[Ամազոն]], [[Ռոն]], [[Նիգեր (գետ)|Նիգերը]], [[Կոնգո (գետ)|Կոնգո]] գետերը: Հյուսիսային Ամերիկայի ափերի մոտ սառը արկտիկական օվկիանոսային հոսանքների շնորհիվ առաջացել են հսկայական կուտակումային ռելիեֆային ձևեր, որոնցից նշանավոր են՝ Նյուֆաունդլենդի լեռնավահանն ու Բլեյք-Բահամյան լեռնավահանը<ref name="Физическая география материков и океанов4океанов2">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=535—540}}</ref><ref name="БерегаБерега3">{{книга|автор=Каплин П. А., Леонтьев О. К., Лукьянова С. А., Никифоров Л. Г.|заглавие=Берега|место=М.|издательство=Мысль|год=1991|страницы=130—135}}</ref>:

Կարիբյան շրջանին են վերաբերում՝ [[Կարիբյան ծով|Կարիբյան ծովը]]ը, [[Մեքսիկական ծոց|Մեքսիկական ծոցի]]ի խորջրյա հատվածները, կղզային աղեղներն ու խորջրյա փողրակները: Կղզային ներքին աղեղներից են՝ Կուբայի, Կայմանյան-Սիերա Մաեստրա, Ճամայկա-Հարավային Հայիթի, իսկ արտաքիններից՝ [[Փոքր Անտիլյան կղզիներ]]: Բացի այդ, այստեղ առանձնանում են ստորջրյա բարձրացումներ՝ Նիկարագուա, Բեատա և Ավես: Կուբայի աղեղն ունի բարդ կառուցվածք. այն [[Լարամյան ծալքավորություն|լարամյան ծալքավորության]] ժամանակ է առաջացել: Դրա շարունակությունն է համարվում Հայիթի կղզու Կորդիլիերը: [[Միոցեն|Միոցենում]]ում է առաջացել Կայման-Սիերա Մաեստրա ծալքավորությունը, որը սկսվում է [[Յուկատան (թերակղզի)|Յուկատան թերակղզու]] [[Մայայի լեռներ|Մայայի լեռներից]]ից, հետո շարունակվում է որպես Կայման ստորջրյա լեռնաշղթա և Հարավային Կուբայում վերածվում է Սիերա Մաեստրա լեռնաշղթայի: Փոքր Անտիլյան աղեղն իր մեջ ներառում է հրաբխային գոյացությունների շարք, որոնցից նշանավոր է [[Մոնտան Պելե]] հրաբուխը: Այդ հրաբխային գոյացությունները բաղկացած են [[Բազալտային անդեզիտ|անդեզիտային]], [[Բազալտային անդեզիտ|բազալտային]], [[Դացիտ|դացիտայինդացիտ]]ային արտաժայթքումներից: Աղեղի ներքին թմբաշարը կազմված է [[Կրաքար|կրաքարերիցկրաքար]]երից: Հարավից կողմից Կարիբյան ծովը եզերում են երկու զուգահեռ ձգվող երիտասարդ լեռներ: Կղզային աղեղներն ու ստորջրյա լեռնավահանները Կարիբյան ծովի հատակը դարձնում են խիստ բազմազան՝ մի շարք գոգահովիտներից բաղկացած, որոնք կազմված են [[Կարբոնատներ|կորբոնատային]] նստվածքներից: Այդ գոգահովիտներից ամենախորը [[Վենեսուելական գոգահովիտ|Վենեսուելական գոգահովիտն]]ն է (5420 մետր): Այստեղ են գտնվում նաև երկու ամենախորը փողրակները՝ [[Կայման (փողրակ)|Կայմանն]] ու [[Պուերտո Ռիկո (փողրակ)|Պուերտո Ռիկոն]] (վերջինս Ատլանտյան օվկիանոսի ամենախորն իջվածքն է՝ 8742 մետր)<ref name="Физическая география материков и океанов5океанов2">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=535—540}}</ref>:

[[Սկոշի կղզիներ|Սկոշի]] և [[Սանդվիչյան կղզիներ|Սանդվիչյան կղզիների]]ի լեռների մարզերն իրենցից ներկայացնում են բորդերլենդեր՝ ստորջրյա մայրցամաքային եզրեր, որոնք մասնատված են երկրակեղևի տեկտոնական շարժումների հետևանքով: Հարավային Սանդվիչյան կղզիների աղեղի մոտ տարածվում է հրաբխային շարք: Արևելքից դրա մեջ է մխրճվում Հարավային Սանդվիչյան փողրակը, որի առավելագույն խորությունը կազմում է 8228 մետր: Լեռնային և բլրավետ ռելիեֆ ունի [[Սկոշի ծով|Սկոշի ծովի]]ի հատակը, որն առաջացել է Միջինօվկիանոսային լեռնաշղթայի ճյուղավորումից<ref name="Физическая география материков и океанов23океанов217">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=540—546}}</ref>:

[[Միջերկրական ծով|Միջերկրական ծովում]]ում լայնորեն տարածված է մայցամաքային տիպի [[Երկրակեղև|երկրակեղևըերկրակեղև]]ը: Սուբօվկիանոսային երկրակեղևը տարածված է որոշակի հատվածներում՝ Բալեարյան, Տիրենեյան, Կենտրոնական և Կրետեի: Շելֆն առավելապես տարածված է [[Ադրիատիկ ծով|Ադրիատիկ ծովի]]ի սահմաններում և [[Սիցիլա (կղզի)|Սիցիլայի]] մոտ: Լեռնային ծալքավորությունը, որն իրար է միացնում [[Հոնիական կղզիներ|Հոնիական կղզին]] և [[Կրետե|Կրետեն]]ն, իրենից ներկայացնում է կղզային աղեղ, որը սահմանակցում է հարավից Հելլենական փողրակին, վերջինս էլ, հարավից սահմանակցում է Արևելամիջերկրածովային թմբաշարին: Միջերկրական ծովի հատակը ձևավորվել է վերին [[Միոցեն|միոցենիմիոցեն]]ի ժամանակահատվածում: Միջերկրական ծովն իրենին ներկայացնում ակտիվ [[Սեյսմիկ ալիքներ|սեյսմիկ]] գոտի: Այս տարածաշրջանում կան գործող [[Հրաբուխ|հրաբուխներհրաբուխ]]՝ներ՝ [[Վեզուվ]], [[Էտնա]], [[Սանտորինի (հրաբուխ)|Սանտորինի]]<ref name="Физическая география материков и океанов24океанов217">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=540—546}}</ref>:

[[Միջօրեական|Միջօրեականի]]ի ուղղությամբ է ձգվում Միջինատլանտյան լեռնաշղթան, որն Ատլանտյան օվկիանոսը բաժանում է երկու հատվածների՝ արևելյան և արևմտյան: Այն սկսվում է Իսլանդիայի ափերի մոտ և կոչվում է Ռեյկյանես: Առանցքային կառուցվածքում գերակշռում են [[Բազալտ|բազալտայինբազալտ]]ային գագաթները, ռիֆտային հովիտներն այստեղ թույլ են արըահայտված: Կան գործող հրաբուխներ: Հյուսիսային լայնության 52-53° Միջինատլանտյան լեռնաշղթային հատում են Գիբբս և Ռեյկյանես կոտրատումների զոնաները: Դրանցից հետո սկսվում է Միջին Ատլանտյան լեռնավահանը՝ կոտրատումներով և խորը [[Գրաբեն|գրաբեններովգրաբեն]]ներով: 40° հյուսիսային լայնությունում ձևավորվում է Ազորյան հրաբխային սարահարթը՝ բազմաթիվ ստորջրյա և կղզային գործող հրաբուխներով: Ազորյան հրաբխային սարահարթից հարավ՝ ռիֆտային գոտում տարածվում են [[Կրաքար|կրաքարայինկրաքար]]ային շերտերը, որոնց տակ էլ 300 մետր հզորությամբ տարածված են բազալտային շերտերը, վերջինիս տակ էլ՝ ուլտրահիմնական ապարները: Այս գոտում դիտվում են բուռն հրաբխականություն և [[Հիդրոթերմալ հանքավայրեր|ջրաջերմային]] ակտիվություն: Հյուսիսատլանտյան լեռների [[Մերձհասարակածային կլիմա|մերձհասարակածային]] հոտվածներում շատ են բեկվածքներն ու կոտրվածքները: Բուն հասարակածի հատվածում տարածված է Ռոմանշի իջվածքը՝ 7856 մետր խորությամբ<ref name="Физическая география материков и океанов26океанов217">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=540—546}}</ref>:

Հարավատլանտյան լեռները նույնպես ձգվում են միջօրեականի ուղղությամբ: Այստեղ բավականին լավ են արտահայտված ռիֆտային հովիտները, կոտրատումները բավականին քիչ են, այդ պատճառով էլ լեռներն ունեն մոնոլիտ տեսք, ինչը որ չունի Հյուսիսատլանտյան լեռնաշղթան: Լեռնաշղթայի հարավային և միջին հատվածներում գտնվում է Համբարցման հրաբխային սարահարթը<ref name="Физическая география материков и океанов26океанов217" />:

Միջինատլանտյան լեռնաշղթան Ատլանտյան օվկիանոսի հատակը կիսում է երկու գրեթե հավասար մասերի: Արևմտյան հատվածներում տարածված են ռելիեֆի հետևյալ տարրերը՝ Նյուֆաունդլենդի լեռնաշղթա, Բարակուդա լեռնաշղթա, Սաերի բարձրացումն ու Ռիու Գրանդի սարավանդը օվկիանոսի հատակը բաժանում են մի քանի գոգահովիտների՝ Լաբրադորի, Նյուֆաունդլենդի, Հյուսիսամերիկյան, Գվիանական, Բրազիլական, Արգենտինական: Միջինատլանտյան լեռնաշղթայից արևելք օվկիանոսի հատակն ունի հետևյալ տեսքը՝ Կանարյան կղզիների հիմքեր, Կանաչ հրվանդանի բարձրացում, Գվինեական բարձրացում, Կետի լեռներ: Այստեղ են հետևյալ գոգահովիտները՝ Արևմտաեվրոպական, Իբերական, Հյուսիսաֆրիկյան, Կանաչ հրվանդանի, Սիերա Լեոնեի, Գվինեական, Անգոլայի, Կապի: Այդ գոգահովիտներում տարածված են հարթ խորքային հարթավայրերը, որոնք հիմնականում կազմված են կրաքարերից:

Օվկիանոսի հատակի տարածքի մեծ մասը կազմված է 1 կիլոմետրանոց [[Նստվածքային ապար|նստվածքային շերտից]]: Նստվածքային ապարների տակ էլ գտնվում է հրաբխային և նստվածքային կոշտացած ապարաշերտերը<ref name="Физическая география материков и океанов27океанов217">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=540—546}}</ref>:

Գոգահովիտների տարածքներում, որոնք հեռու են մայրցամաքներից, տարածվում են խորքային բլրաշարերը: Շուրջ 600 լեռներ տարածված են ամբողջ օվկիանոսի հատակում: Ամենաշատ լեռներ գտնվում են Բերմուդյան գոգահովտում: Կան նաև մի քանի շատ մեծ ստորջրյա դաշտավայրեր, որոնցից Հյուսիսային Ատլանտիկայում նշանավոր են՝ Հեյզենի, Մորի<ref name="Физическая география материков и океанов28океанов217">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=540—546}}</ref>:

Ատլանտյան օվկիանոսի ծանծաղուտներում կուտակված է հիմնականում [[Տիղմ|տղմային]] նստվածք և օրգանածին նստվածքաշերտ. դրանք զբաղեցնում են օվկանիոսի ամբողջ հատակի մակերեսի ավելի քան 20 %-ը: Խորջրյա նստվածքներից առավել տարածված են կրաքարային տիղմերը, որոնք զբաղեցնում են հատակի 65 %-ը: [[Միջերկրական ծով|Միջերկրական]] և [[Կարիբյան ծով|Կարիբյան ծովերում]]երում, ինչպես նաև Հարավատլանտյան լեռնաշղթայի հարավային շրջանում տարածված են հիմնականում պտերային նստվածքներ: Խորջրյա [[Կավ|կարմիր կավը]] զբաղեցնում է Ատլանտյան օվկիանոսի հատակի 15 %-ը: Անգոլական գոգահովտում տարածված են ռադիլյար տիղմերը: Ատլանտյան օվկիանոսի հարավային հատվածում տարածված են դիատոմային տիղմերը, որոնք պարունակում են աուտիգեն՝ 62-72 % պարունակությամբ [[սիլիցիումի երկօքսիդ]]: [[Արևմտյան քամիներ|Արևմտյան քամիների]]ի տարածման շրջաններում տարածված են դիատոմաին նստվածքներ, բացառություն է կազմում միայն [[Դրեյքի նեղուց|Դրեյքի նեղուցը]]ը: Որոշ գոգահովիտներում օվկիանոսի հատակը զբաղեցնում են [[Ալևրիտներ|ալևրիտներնալևրիտներ]]ն ու [[Պելիտներ|պելիտներըպելիտներ]]ը: Աբիսալ նստվածքներով հատկապես հարուստ են Հյուսիսատլանտյան, Հավայան և Արգենտինական գոգահովիտները<ref name="Физическая география материков и океанов2">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=535—540}}</ref>:

|1851-ից 2005 թվականներին գրանցված [[Փոթորիկ|փոթորիկներիփոթորիկ]]ների ուղիները

Ատլանտյան օվկիանոսի [[Կլիմա|կլիմանկլիմա]]ն խիստ բազմազան է. դա հետևանք է նրա հյուսիս-հարավ հսկայական ձգվածության, ինչպես նաև [[Օդայինօդային զանգվածներ|օդային զանգվածների]]ի տեղաշարժերի: Այդ մթնոլորտային կլիմայաստեղծ կենտրոններն են՝ [[Գրենլանդական անտիցիկլոն]], [[Անտարկտիկական անտիցիկլոն]], [[Իսլանդական մինիմում]], [[Անտարկտիկական մինիմում]]: Բացի այդ, մերձարևադարձերում գործում են երկու հիմնական [[Անտիցիկլոն|անտիցիկլոններանտիցիկլոն]]՝ներ՝ [[Ազորյան անտիցիկլոն|Ազորյան]] և [[Հարավատլանտյան անտիցիկլոն|Հարավատլանտյան]]: Դրանք կիսվում են հասարակածային գոտում երկու մասի՝ [[Մթնոլորտային ճնշում|մթնոլորտային ճնշման]] նվազման հետևանքով: Ատլանտյան օվկիանոսում ձևավորված [[Քամի|քամիներիքամի]]ների ճնշող մեծամասնությունն առաջանում է [[Բարիկականբարիկական կենտրոն|բարիկական կենտրոններից]]ներից: Ատլանտյան օվկիանոսի ջերմաստիճանային ռեժիմի վրա ոչ միայն [[Միջօրեական|միջօրեականիմիջօրեական]]ի ուղղությամբ մեծ ձգվածությունն է ազդում, այլև [[Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոս|Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոսի]]ի հետ ջրափոխանակությունը, ինչպես նաև Անտարկտիկայի ծովերի ու Միջերկրական ծովի ջրերի հետ ջրափոխանակությունը: Օվկիանոսի մակերևութային ջրերին բնորոշ է դանդաղ սառեցումը՝ [[Հասարակած|հասարակածիցհասարակած]]ից հեռանալուն զուգընթաց, չնայած, որ օվկիանոսային վիթխարի հոսանքները ջրի ջերմաստիճանի փոփոխության վրա նույնպես ազդում են՝ անկախ [[Աշխարհագրականաշխարհագրական լայնություն|աշխարհագրական լայնությունից]]ից<ref name="Физическая география материков и океанов25океанов217">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=540—546}}</ref>:

Ատլանտյան օվկիանոսի ամբողջ տարածքում կան [[Կլիմայական գոտիներ|կլիմայական բոլոր գոտիները]]: [[Արևադարձային գոտիներ|Արևադարձային]] լայնություններին բնորոշ են ջերմաստիճանի սեզոնային աննշան տատանումները. միջին ջերմաստիճանն այստեղ կազմում է 20 &nbsp;°C: Տեղումներն արևադարձերում ամբողջ տարին առատ են: Արևադարձերից հյուսիս և հարավ տարածված են [[Մերձարևադարձային կլիմա|մերձարևադարձային]] գոտիները. այստեղ ջերմաստիճանի սեզոնային տատանումներն առավել տեսանելի են՝ ձմեռը 10 &nbsp;°C , ամառը՝ 20 &nbsp;°C: Առկա է նաև ջերմաստիճանի օրական մեծ տատանում: [[Մթնոլորտային տեղումներ|Տեղումներն]] այս գոտում հիմնականում թափվում են ամռանը: Հաճախակի են կրկնվում արևադարձային [[Փոթորիկ|փոթորիկներըփոթորիկ]]ները: Այդպիսի սարսափելի մթնոլորտային [[Պտտահողմ|պտտահողմերիպտտահողմ]]երի ժամանակ քամու արագությունը հասնում է մի քանի կիլոմետր ժամ արագության: Ամենահզոր արևադարձային փոթորիկները մոլեգնում են [[Կարիբյան ավազան|Կարիբյան ավազանում]]ում: [[Մեքսիկական ծոց|Մեքսիկական ծոցում]]ում և [[Վեստ Ինդիա|Վեստ Ինդիայի]]յի կղզիներում ամենամեծ ավերածություններն են գործում: Վեստ Ինդիայի արևադարձային փոթորիկները ձևավորվում են օվկիանոսի արևմտյան հատվածում՝ հյուսիսային լայնության 10-ից 15° սահմաններում և տեղաշարժվում են դեպի [[Ազորյան կղզիներ]] և ընդհուպ մինչև [[Իռլանդիա (կղզի)|Իռլանդիա]]: Արևադարձերից հարավ և հյուսիս տարածվում են մերձարևադարձային գոտիները, որտեղ ամենացուրտ ամսին ջերմաստիճանը նվազում է մինչև 10 &nbsp;°C, իսկ ձմեռը բևեռային սառը օդային զանգվածները ցածր ճնշման մարզերից իրենց հետ բերում են մեծ քանակությամբ տեղումներ: [[Բարեխառն գոտիներ|Բարեխառն լայնություններում]] միջին ջերմաստիճանը ամենատաք ամսին պահպանվում է 10-15 &nbsp;°C, իսկ ամենացուրտ ամսին՝ −10 &nbsp;°C: Այստեղ նկատվում է նաև ջերմաստիճանի օրական մեծ տատանում: Բարեխառն գոտուն բնորոշ է նաև գրեթե հավասարաչափ տարեկան բաշխված մթնոլորտային տեղումները, որը կազմում է շուրջ 1000 միլիմետր: Տեղումները ամենաշատն են դիտվում բարեխառն գոտում աշնան և ձմռան ամիսներին. հաճախակի են գրանցվում նաև ծովամրրիկներ: Հարավային բարեխառն գոտում այդ ծովամրրիկներն առավել բնորոշ են, ինչի պատճառով երբեմն այդ լայնություններն անվանում են «մռնչացող քառասուն»: 10 &nbsp;°C [[Իզոթերմ|իզոթերմըիզոթերմ]]ը [[Հյուսիսային կիսագունդ|Հյուսիսային կիսագնդում]] անցնում է հյուսիսային լայնության 50° զուգահեռականով (Լաբրադոր) և հս. լ. 70° զուգահեռականների միջև ([[Նուր-Նորգե|Հյուսիսային Նորվեգիա]]): Հարավային կիսագնդում մերձբևեռային գոտին սկսվում է հասարակածին ավելի մոտ՝ մոտավորապես հարավային լայնության 45-50° զուգահեռականներում: Ամենացածր ջերմաստիճանը Ատլանտյան օվկիանոսի մթնոլորտում գրանցվել է -34 &nbsp;°C՝ [[Ուեդդելի ծով|Ուեդդելի ծովում]]ում<ref name="Физическая география материков и океанов210океанов217">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=540—546}}</ref>:

Ատլանտյան օվկիանոսի ջրի շրջապտույտը կախված է [[Մթնոլորտիմթնոլորտի շրջանառություն|մթնոլորտի շրջանառությունից]]ից: Մթնոլորտի այդ շրջանառությունից էլ առաջանում են [[Օվկիանոսային հոսանքներ|օվկիանոսային և ծովային հոսանքները]], որոնք հիմնականում ձևավորվում են հասարակածի երկու կողմերում: Այդպիսի հոսանքներից են [[Հյուսիսպասսատային հոսանք|Հյուսիսպասսատային հոսանքն]]ն ու [[Հարավպասսատային հոսանք|Հարավպասսատային հոսանքը]]ը<ref>[http://oceanmotion.org/html/background/equatorial-currents.htm "Wind Driven Surface Currents: Equatorial Currents Background"], Ocean Motion. Retrieved 9 June 2013.</ref>. սրանք կտրում են օվկիանոսը արևելքից արևմուտք ուղղությամբ: Հյուսիսպասսատային հոսանքը [[Փոքր Անտիլյան կղզիներ|Փոքր Անտիլյան կղզիների]]ի մոտ բաժանվում է մասերի՝ հյուսիսային ճյուղը շարունակվում է դեպի հյուսիս-արևմուտք, ընդհուպ մինչև [[Մեծ Անտիլյան կղզիներ|Մեծ Անտիլյան կղզիների]]ի ափեր ([[Անտիլյան հոսանք]]), իսկ հարավային ճյուղը հեռանում է Փոքր Անտիլյան կղզիներից դեպի [[Կարիբյան ծով]], իսկ [[Յուկատանի նեղուց|Յուկատանի նեղուցով]]ով անցնում դեպի Մեքսիկական ծոց և դուրս գալիս դեպի [[Ֆլորիդայի նեղուց]]՝ ձևավորելով [[Ֆլորիդական հոսանք|Ֆլորիդական հոսանքը]]ը: Վերջինս ունի 10 կմ/ժամ արագություն և ծնունդ է տալիս ամենահայտնի հոսանքներից մեկին՝ [[Գոլֆստրիմ|Գոլֆստրիմին]]ին: Գոլֆստրիմն անցնելով Ամերիկայի ափերի մոտով, հյուսիսային լայնության 40° զուգահեռականի մոտ ենթարկվում է արևմտյան քամիների և [[Կորիոլիսի ուժ|Կորիոլիսի ուժի]]ի ներգործությանն ու փոխում ուղղությունը՝ սկզբից դեպի արևելք, հետայդու հյուսիս-արևելք. այստեղից կոչվում է նոր անունով՝ [[Հյուսիսատլանտյան հոսանք]]: Հյուսիսատլանտյան հոսանքի հիմնական հոսքն անցնում է [[Իսլանդիա|Իսլանդիայի]]յի և [[Սկանդինավյան թերակղզի|Սկանդինավյան թերակղզու]] միջև և հասնում Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոս՝ մեղմացնելով [[Արկտիկա|Արկտիկայի]]յի եվրոպական հատվածի կլիման: Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոսից սկիզբ են առնում երկու հզոր օվկիանոսային հոսանքներ՝ [[Արևելագրենլանդական հոսանք|Արևելագրենլանդական հոսանքը]]ը, որն անցնում է [[Գրենլանդիա (կղզի)|Գրենլանդիայի]] ափերի մոտով, և [[Լաբրադորյան հոսանք|Լաբրադորյան հոսանքը]]ը, որն անցնում է [[Լաբրադորի թերակղզի|Լաբրադոր թերակղզու]] և [[Նյուֆաունդլենդ|Նյուֆաունդլենդի]]ի մոտով ու հասնում մինչև [[Հատերաս հրվանդան]]<ref name="Физическая география материков и океанов211океанов217">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=540—546}}</ref>:

Հարավային պասսատային հոսանքը մասամբ մտնում է Հյուսիսային կիսագնունդ, իսկ [[Սան Ռոկի հրվանդան|Սան Ռոկի հրվանդանի]]ի մոտ բաժանվում է երկու մասի՝ դրանցից մեկը հեռանում է հարավ՝ ձևավորելով [[Բրազիլական հոսանք|Բրազիլական հոսանքը]]ը, իսկ մյուսը թեքվում է դեպի հյուսիս՝ ձևավորելով [[Գվիանական հոսանք|Գվիանական հոսանքը]]ը, որը հեռանում է դեպի [[Կարիբյան ծով]]: Բրազիլական հոսանքը [[Լա Պլատա]] [[Էստուար|էստուարիէստուար]]ի մոտ հանդիպում է [[Ֆոլկելնդյան հոսանք|Ֆոլկելնդյան սառը հոսանքին]]: Աֆրիկայի հարավային վերջավորության մոտ Արևմտյան քամիների ներգործությամբ ձևավորվում է [[Բենգելյան հոսանք|Բենգելյան հոսանքը]]ը, որը շարունակում է իր ուղղությունը դեպի Հարավարևմտյան Աֆրիկայի ափեր և դանդաղորեն շեղվում է դեպի արևմուտք: [[Գվինեական ծոց|Գվինեական ծոցի]]ի մոտ այդ հոսանքը մտնում է Հարավային պասսատային հոսանքի անտիցիկլոնային շրջապտույտի մեջ<ref name="Физическая география материков и океанов212океанов217">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=540—546}}</ref>:

Ատլանտյան օվկիանոսում գոյություն ունեն խորջրյա հոսանքների մի քանի շերտեր: Գոլֆստրիմի տակով անցնում է հզոր հակահոսանք, որի հիմնական հորձանքը գտնվում է մինչև 3500 մետր խորության վրա, իսկ դրա արագությունը կազմում է 20 սմ/վայրկյան: [[Հակահոսանք|Հակահոսանքը]]ը տեղաշարժվում է նեղ հոսքով մայրցամաքային ստորոտների մոտով. սրա ձևավորումը կապված է [[Նորվեգական ծով|Նորվեգական]] և [[Գրենլանդական ծով|Գրենլանդական ծովերի]]երի հատակային սառը ջրերի հետ: Հասարակածային գոտում ստորջրյա հոսանքներից հայտնի է [[Լոմոնոսովի հոսանք|Լոմոնոսովի հոսանքը]]ը: Այն սկիզբ է առնում [[Անտիլագվիանական հակահոսանք|Անտիլագվիանական հակահոսանքից]]ից և հասնում է ընդհուպ մինչև Գվինեական ծոց: Հզոր խորջրյա հոսանք է [[Լուիզանիայի հոսանք|Լուիզանիայի հոսանքը]]ը, որը գտնվում է Ատլանտյան օվկիանոսի արևելքում. այն առաջանում է Միջերկրական ծովի առավել տաք ու աղի ջրերի՝ [[Ջիբրալթարի նեղուց|Ջիբրալթարի նեղուցով]]ով հոսելու հետևանքով<ref name="Физическая география материков и океанов212океанов217" />:

Ատլանտյան օվկիանոսին բնորոշ են ալիքի մեծ բարձրություն ունեցող [[Մակընթացություն և տեղատվություն|մակընթացությունները]], որոնք դիտվում են հատկապես Կանադայի [[Ֆյորդ|ֆյորդերումֆյորդ]]՝երում՝ [[Ունգավայի ծոց|Ունգավայի ծոցում]]ում մակընթացության բարձրությունը հասնում է 12.4 մ, [[Ֆրոբիշերի ծոց|Ֆրոբիշերում]]՝ 16.6 մ և Մեծ Բրիտանիայում՝ մինչև 14.4 մ [[Բրիստոլի ծոց|Բրիստոլի ծոցում]]ում: Ամենամեծ մակընթացության ալիքն աշխարհում դիտվել է Ատլանտյան օվկիանոսի մաս կազմող [[Ֆանդի ծոց|Ֆանդի ծոցում]]՝ում՝ Կանադայի արևելյան ափերի մոտ. ալիքի բարձրությունը հասնում է մինչև 15.6-ից 18 մետր<ref name="Берега3">{{книга|автор=Каплин П. А., Леонтьев О. К., Лукьянова С. А., Никифоров Л. Г.|заглавие=Берега|место=М.|издательство=Мысль|год=1991|страницы=130—135}}</ref>:

|+'''Ատլանտյան օվկիանոսի ջրային հաշվեկշիռը (ըստ 1980 թվականի «Օվկիանոսների ատլասի»)'''<ref name="Атлас Океанов5">Атлас океанов. Термины, понятия, справочные таблицы.— М.: ГУНК МО СССР, 1980. С. 84—85</ref>

|[[Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոս|Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոսից]]ից հետևյալ նեղուցներով՝ [[Դևիսի նեղուց|Դևիսի]], [[Դանիական նեղուց|Դանիական]], [[Ֆարերոիսլանդական նեղուց|Ֆարերոիսլանդական]], [[Ֆարերոշետլանդական նեղուց|Ֆարերոշետլանդական]]

|[[Միջերկրական ծով|Միջերկրական ծովից]]ից [[Ջիբրալթարի նեղուց|Ջիբրալթարի նեղուցով]]ով

|[[Միջերկրական ծով]] [[Ջիբրալթարի նեղուց|Ջիբրալթարի նեղուցով]]ով

|[[Խաղաղ օվկիանոս|Խաղաղ օվկիանոսից]]ից [[Դրեյքի նեղուց|Դրեյքի նեղուցով]]ով [[Արևմտյան քամիներ|Արևմտյան քամիների]]ի հոսանքի հետ

|Ատլանտյան օվկիանոսից Խաղաղ օվկիանոս Դրեյքի նեղուցով [[Արևմտյան քամիներ|Արևմտյան քամիների]]ի հոսանքի հետ

|[[Հնդկական օվկիանոս|Հնդկական օվկիանոսից]]ից [[Աֆրիկա]]-[[Անտարկտիդա]] կտրվածքով (արևելյան երկայնության 20° միջօրեկան) Մերձափնյա անտարկտիկական հոսանքվ, խորջրյա և երկրային ջրերով

|[[Արկտիկա|Արկտիկական]]կան սառույցների հալման հետևանքով առաջացած ջրեր

|[[Անտարկտիկա|Անտարկտիկական]]կան սառույցների հալման հետևանքով առաջացած ջրեր

Ատլանտյան օվկիանոսի ջրերի [[Ջերմաստիճան|ջերմաստիճանիջերմաստիճան]]ի տատանումը մեկ տարվա ընթացքում այդքան էլ մեծ չէ: Հասարակածային և արևադարձային գոտիների ջրերում այդ տատանումները կազմում են 1-3°, մերձարևադարձերում և բարեխառն գոտու ջրերում՝ 5-8°, մերձբևեռային լայնություններում այն կազմում է 4° հյուսիսում և 1° հարավում: Օվկիանոսի ամենատաք ջրերը հասարակածային ու արևադարձային գոտիներում են դիտվում: [[Գվինեական ծոց|Գվինեական ծոցի]]ի ջրերի մակերեսային հատվածում ջերմաստիճանը երբեք չի նվազում 26 &nbsp;°C-ից: Հյուսիսային կիսագնդում հյուսիսից դեպի արևադարձային գոտի ջրի ջերմաստիճանը բարձրանում է: Ընդհանուր առմամբ Հարավային կիսագնդում Ատլանտյան օվկիանոսի ջրերն ավելի սառն են, քան Հյուսիսային կիսագնդում<ref name="Физическая география материков и океанов213океанов217">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=540—546}}</ref>:

Ատլանտյան օվկիանոսի ջրերի աղիության ամենաբարձր մակարդակը նկատվում է մերձարևադարձային լայնություններում, որտեղ [[Աղիություն|աղիությունըաղիություն]]ը հասնում է ընդհուպ մինչև 37.25 ‰: Առավելագույ աղիությունը դիտվում է [[Միջերկրական ծով|Միջերկրական ծովում]]՝ում՝ 39 ‰: Հասարակածային լայնություններում, որտեղ ամբողջ տարվա ընթացքում գալիս են հորդառատ [[Անձրև|անձրևներանձրև]]ներ, դիտվում է նվազագույն աղիությունը՝ 34 ‰: Խոշոր գետերի [[Գետաբերան|գետաբերանայինգետաբերան]]ային հատվածներում աղիությունը խիստ ցածր է, օրինակ [[Լա Պլատա|Լա Պլատայի]]յի էստուարում այն կազմում է ընդամենը 18-19 ‰<ref name="Физическая география материков и океанов213океанов217" />:

Ատլանտյան օվկիանոսում սառցագոյացումը տեղի է ունենում [[Գրենլանդական ծով|Գրենլանդական]] և [[Բաֆֆինի ծով|Բաֆֆինի]] ծովերում, ինչպես նաև մերձանտարկտիկական ջերում: Հարավային Ատլանտիկայի [[Սառցասար|սառցալեռների]] գոյացման հիմնական պատճառը Ֆիլխների սառցադաշտն է Ուեդդելի ծովում: Գրենլանդիայի ափերի մոտ այսբերգները գոյանում են հիմնականում Յակոբսհավն սառցադաշտից՝ [[Դիսկո (կղզի)|Դիսկո]] կղզու շրջանում: Լողացող այսբերգները Հյուսիսային կիսագնդում ամռանը հասնում են ընդհուպ մինչև հյուսիսային լայնության 40° զուգահեռական: Հարավային կիսագնդում լողացող սառցասարերը հասնում են մինչև հարավային լայնության 55° լայնություններ՝ հասնելով առավելագույն տարածման սեպտեմբեր-հոկտեմբեր ամիսներին: Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոսի ընդհանուր առմամբ դուրս եկած քաղցրահամ ջրի հանրագումարը կազմում է 900 000 կմ³/տարի, իսկ Անտարկտիդայից՝ 1630 կմ³/տարի<ref name="Физическая география материков и океанов213океанов217" />:

[[Քամի|Քամու]] և [[Կոնվեկցիա|կոնվեկցիոն]] երևույթների հետևանքով տեղի է ունենում նաև ջրի ուղղահայաց տեղափոխություն Ատլանտյան օվկիանսում: Կոնվեկցիայի հետևանքով ջրի շերտի տեղափոխության հաստությունը կազմում է 100 մետր հարավային կիսագնդում և մինչև 300 մետր արևադարձային ու հասարակածային լայնություններում: Ջրի վերին շերտի ստորին հատվածում, մերձանտարկտիկական և մերձանտարկտիդական լայնություններում տարածված են Անտարկտիկական միջնակա ջրերը<ref name="Физическая география материков и океанов214океанов217">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=540—546}}</ref>:

Հյուսիսային Ատլանտիկայի արևելյան հատվածի ջրերի հիդրոլոգիական կառուցվածքի առանձնահատկություններից է համարվում Միջերկրակածովային միջնակա ջրերի առկայությունը, որոնք դանդաղորեն իջնում են դեպի խորությունները՝ 1000-ից մինչև 1250 մետր՝ դառնալով խորջրյա ջրային զանգված: Հարավային կիսագնդում՝ հարավային լայնության 45° զուգահեռականում այդ ջրային զանգվածը իջնում է մինչև 2500-2750 մետր խորությունները: Այդ ջրերի գլխավոր առանձնահատկություններից է բարձր աղիությունը և ջերմաստիճանը՝ հարակից ջրերի նկատմամբ: [[Ջիբրալթարի նեղուց|Ջիբրալթարի նեղուցի]]ի հատակային ջրերում աղիությունը կազմում է 38 ‰ իսկ ջրի ջերմաստիճանը՝ մինչև 14 &nbsp;°C: Կադիսի ծոցում, որտեղ Միջերկրական ծովի ջրերը դուրս են գալիս Ատլանտյան օվկիանոս, ջրի աղիությունն ու ջերմաստիճանը փոփոխության է ենթարկվում՝ 35 ‰ աղիություն և 5°С ջերմություն: Միջերկրական ծովի խորքերում ձևավորվում է հյուսիսատլանտյան խորջրյա շերտը, որը ձմեռային սառը ջերմաստիճանային պայմանների հետևանքով իջնում է ներքև<ref name="Физическая география материков и океанов216океанов217">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=540—546}}</ref>:

Անտարկտիկական հատակային ջրային զանգվածները ձևավորվում են Անտարկտիկական շելֆի վրա: Այդ ջրերը տարածվում են [[Ուեդդելի ծով|Ուեդդելի ծովից]]ից մինչև [[Բերմուդյան կղզիներ]]<ref name="Физическая география материков и океанов216океанов217" />:

Հյուսիսային Ատլանտիկայի հատակի բուսականությունում հիմնականում տիրապետող են [[Գորշ ջրիմուռներ|գորշ]] (ֆուկոիդներ, լամինարիա, ալյարիա) և [[Կարմիր ջրիմուռներ|կարմիր]] ջրիմուռները: Արևադարձային գոտիներում տարածված են [[Կանաչ ջրիմուռներ|կանաչ]] (կաուլերպա), կարմիր (լիտոտամնիա) և գորշ (սարգաս) ջրիմուռները: Հարավային կիսագնդում հատակային բուսականությունը հիմնականում ներկայացված է լամինարիաներով: Ատլանտյան օվկիանոսի ֆիտոպլանկտոնը ներառում է 245 տեսակներ՝ պերիդնիե, կոկոլիտոֆորներ, դիատոմային ջրիմուռներ և այլն: [[Դիատոմային ջրիմուռներ|Դիատոմային ջրիմուռները]]ը ամենաշատը տարածումն ունեն Արևմտյան քամիների տարածման գոտում<ref name="Физическая география материков и океанов219океанов217">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=540—546}}</ref>:

|[[Կապույտ կետ|Կապույտ կետը]]ը [[Իսլանդիա|Իսլանդիայի]]յի ափերի մոտ

|[[Կորալային խութեր|Մարջանային խութեր]] [[Կանարյան կղզիներ|Կանարյան կղզիների]]ի ափամերձ ջրերում

|[[Թագավորական պինգվին|Թագավորական պինգվինների]]ների գաղութ. [[Հարավային Ջորջիա և Հարավային Սանդվիչյան կղզիներ]]

|[[Ալբատրոսներ|Ալբատրոս]] [[Ռիո դե Ժանեյրո|Ռիո դե Ժանեյրոյի]]յի ափերի մոտ

Ատլանտյան օվկիանոսում կենդանական աշխարհի տարածումն ունի վառ արտահայտված զոնայական բնույթ: Մերձարկտիկական և արկտիկական լայնությունների ջրերում ձկներից արդյունագործական նշանակություն ունեն՝ ''նոտոտենայիններ,'' Պուտասուև ուրիշներ: [[Բենթոս|Բենթոսով]]ով և [[Պլանկտոն|պլանկտոնովպլանկտոն]]ով Ատլանտիկան աղքատ է. և՛ տեսակային կազմով, և՛ կենսազանգվածով: Մերձարկտիկական գոտում, որտեղ բարեխառն գոտու ջրերն են միմյանց հետ հանդիպում, [[Կենսազանգված|կենսազանգվածըկենսազանգված]]ը առավելագույնին է հասնում: [[Զոոպլանկտոն|Զոոպլանկտոնում]]ում գերակշռում են ''անվակիր'' խեցգետնակերպեր, [[Նեկտոն|Նեկտոնում]]ում գերակշռում են՝ կաթնասուն [[Կետեր|կետերըկետեր]]ը ([[կապույտ կետ]]), [[Մաշկոտանիներ|մաշկոտանիներըմաշկոտանիներ]]ը, ձկներից՝ ''նոտոտենայիններ'': Արևադարձային լայնությունների ջրերում զոոպլանկտոնը ներկայանում է բազմազան կենդանատեսակներով՝ ֆորամինիֆերներ, մի քանի տեսակի [[ճառագայթավորներ]], անվակիր խեցգետնակերպեր-ներ, կակղամորթերի և ձկների թրթուրներ, ինչպես նաև ''սիֆոնոֆորներ'', ''Siphonophora,'' զանազան [[Մեդուզաներ|մեուզաներ]], խոշոր [[գլխոտանիներ]] ([[կաղամարներ]]), իսկ բենթոսից՝ [[Ութոտանիներ|ութոտանիներըութոտանիներ]]ը: Արդյունագործական նշանակություն ունեցող ձկներից են՝ [[սկումբրիա]], [[թյունոս]], [[սարդին]], օվկիանոսային սառը հոսանքների շրջանում՝ [[Անչոուս|անչոուսներանչոուս]]ներ: Արևադարձային և մերձարևադարձային գոտիներին բնորոշ են կորալային խութերը: Հյուսիսային կիսագնդի բարեխառն լայնությունների ջրերին բնորոշ է կենդանական հարուստ քանակությունը, սակայն տեսակային կազմը համեմատաբար աղքատ է: Այս գոտում արդյունագործական նշանակություն ունեն՝ [[ծովատառեխ]], ատլանտյան [[Ձողաձուկազգիներ|ձողաձուկ]], [[պիկշա]], [[վահանաձուկ]], ծովային [[Պերկեսազգիներ|պերկես]]: Զոոպլանկտոնի համար առավել բնորոշ են՝ ''անվակիր խեցգետնակերպեր, ֆորամինիֆերներ'': Պլանկտոնի ամենամեծ առատությունը դիտվում է Նյուֆաունդլենդի շրջանում և Նորվեգական ծովում: Խորջրյա ֆաունան ներկայացված է հետևյալ տեսակային կազմով՝ [[խեցգետնանմաններ]], [[փշամորթներ]], [[սպունգներ]], [[հիդրոզոաներ]]: Պուերտո Ռիկո փողրակում հայտնաբերվել են մի շարք էնդեմիկ կենդանատեսակներ՝ [[բազմախոզան որդեր]], հավասարաոտներ'','' [[հոլոթուրիաներ]]<ref name="Физическая география материков и океанов215океанов217">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=540—546}}</ref>:

Ատլանտյան օվկիանոսն անհիշելի ժամանակներից համարվում է ինտենսիվ [[Ձկնորսություն|ձկնորսության]] և [[Որսորդություն|որսորդության]] վայր: Ձկնորսության տեխնոլոգիաների կտրուկ զարգացմումը հանգեցրել է մեծամասշտաբ ձնկորսության, որը վտանգի տակ է դնում շատ ձկնատեսակների: Հարպունային թնդանոթի հայտնաբերումից հետո Հյուսիսային Ատլանտիկայում հսկայական աճ արձանագրվեց [[Կետորսություն|կետորսության]] բնագավառում: [[20-րդ դար|20-րդ դարի]]ի կեսերին այս ջրերում այնքան մեծացավ կետորսության մասշտաբները, որ կետերը անհետացման եզրին հայտնվեցին<ref name="Физическая география материков и океанов215океанов217" />: [[1985]]-ից [[1986]] թվականների ընթացքում [[Կետերի որսի միջազգային հանձնաժողով|Կետերի որսի միջազգային հանձնաժողովը]]ը մորատորիում (վճարումի դադարեցում) հայտարարեց: [[2010]] թվականի հունիսին Կետերի որսի միջազգային հանձնաժողովի 62-րդ նիստում [[Ճապոնիա|Ճապոնիայի]]յի, [[Իսլանդիա|Իսլանդիայի]]յի և [[Դանիա|Դանիայի]]յի ճնշմամբ մորատորիումը դադարեցվեց<ref name="Япония, Исландия и Дания продолжат убивать китов">{{cite web|url=http://www.buenolatina.ru/news.php?id=251|title=Япония, Исландия и Дания продолжат убивать китов|publisher=BuenoLatina|archiveurl=https://www.webcitation.org/67yAcuo2l?url=http://www.buenolatina.ru/news.php?id=251|archivedate=2012-05-27|accessdate=2012-05-18}}</ref>:

[[Սարգասյան ծով|Սարգասյան ծովում]]ում առաջացել է մեծ աղբաշերտ՝ բաղկացած [[Պլաստմասսա|պլաստիկե]] իրերից և թափոններից: Դրանք այստեղ են հասել օվկիանոսայի հոսանքների շնորհիվ: Այս գոտին դառնում է Համաշխարհային օվկիանոսի ամենամեծ աղբավայրերից մեկը<ref name="Мусорный остров в Тихом Океане">{{cite web|url=(ecologoff.ru/eco-problems/20-musornyj-ostrov-v-tixom-okeane.html)|title=Мусорный остров в Тихом Океане|publisher=ECOlogoFF.Ru|archiveurl=http://www.webcitation.org/659SDbCxY|archivedate=2012-02-02|accessdate=2012-05-18}}</ref>:

Ատլանտյան օվկիանոսի որոշ շրջաններում դիտվում են [[Ճառագայթային աղտոտում|ռադիոակտիվ աղտոտման]] գոտիներ: [[Ատոմակայան|Ատոմակայանների]]ների և գիտահետազատական կայանների թափոնները նետվում են Ատլանտյան օվկիանոս, մասնավորապես նրա մաս կազմող հետևյալ ջրատարածությունների մեջ՝ [[Հյուսիսային ծով]], [[Իռլանդական ծով|Իռանդական ծով]], [[Միջերկրական ծով]], [[Մեքսիկական ծոց]], [[Բիսկայան ծոց]] և ԱՄՆ-ի Ատլանտյան ափագիծ: Միայն [[1977]] թվականին Ատլանտյան օվկիանոս է նետվել 7180 բեռնարկղ ռադիոակտիվ թափոն՝ 5650 տոննա կշռով: [[ԱՄՆ-ի շրջակա միջավայրի պահպանության գործակալություն|ԱՄՆ-ի շրջակա միջավայրի պահպանության գործակալության]] հաղորդմամբ՝ [[Մերիլենդ]] և [[Դելավեր]] նահանգների միջև սահմանից դեպի արևելք՝ 120 մղոն երկարությամբ ջրաշերտը աղտոտված է: Այդտեղ, հընթացս երեսուն տարիների, թաղվել է 14 300 ցեմենտապատ բեռնարկղ, որոնք պարունակում էին [[պլուտոնիում]] և [[ցեզիում]]: Այս [[Ռադիոակտիվություն|ռադիոակտվիվ նյութերը]] աղտոտեցին օվկիանոսի ջրեր. սահմանային թույլատրելի քանակը գերազանցեց 3-ից 70 անգամ: [[1970]] թվականին Միացյալ Նահանգները [[Ֆլորիդա|Ֆլորիդայի]]յի ափագծից 500 կմ հեռու խորտակեց «Ռասել-Բրիգե» նավը, որի վրա կար 68 տոննա զարին՝ նյարդակաթվածահարական գազ 418 բետոնե բեռնարկղերով: 1972 թվականին օվկիանոսի ջրերում, [[Ազորյան կղզիներ|Ազորյան կղզիների]]ի հատվածում, [[Գերմանիա|Գերմանիան]]ն խորտակեց 2500 մետաղյա տակառ, որոնց մեջ լցված էր [[Ցիանիններ|ցիանիդներ]] պարունակող թափոններ: Հյուսիսային Ատլանտիկայի ջրերում 4 ատոմային [[Սուզանավ|սուզանավերսուզանավ]]եր են խորտակել՝ 2 խորհրդային (Բիսկայան ծոցում և բաց օվկիանոսում) և 2 ամերիկյան(ԱՄՆ-ի ափեր մոտ և բաց օվկիանոսում)<ref name="Мировой океан под угрозой">{{cite web|url=http://nplit.ru/books/item/f00/s00/z0000032/st008.shtml|title=Мировой океан под угрозой|publisher=NPLit.ru: Библиотека юного исследователя|archiveurl=https://www.webcitation.org/68e57Qsv3?url=http://nplit.ru/books/item/f00/s00/z0000032/st008.shtml|archivedate=2012-06-23|accessdate=2012-06-21}}</ref>:

[[Միացյալ Թագավորություն|Հյուսիսային Իռլանդիայի]]

|69 700<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gg.html|title=The World Factbook. Country profile: Georgia.|date=2012|publisher=[[ЦРУ]] США|accessdate=2012-09-06|lang=en}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.tlfq.ulaval.ca/axl/asie/georgie.htm|title=Géorgie|date=29 sept. 2011|publisher=[[Университет Лаваля]]|archiveurl=https://www.webcitation.org/6BOlfT4W7?url=http://www.tlfq.ulaval.ca/axl/asie/georgie.htm|archivedate=2012-10-14|accessdate=2012-09-06|author=Jacques Leclerc|lang=fr}}</ref><ref>без [[Южная Осетия|Южной Осетии]]

(մասամբ ճանաչված

[[Սահարայի Արաբական Դեմոկրատական Հանրապետություն|Դեմոկրատական Հանրապետություն]]

|[[Հարավային Ջորջիա և Հարավային Սանդվիչյան կղզիներ]]

Դեռևս [[Աշխարհագրական մեծ հայտնագործություններ|Աշխարհագրական մեծ հայտնագործություններից]]ից առաջ Ատլանտյան օվկիանոսի ջրերը ճեղքում էին շատ ու շատ նավեր: Մեր թվարկությունից չորս հազար տարի առաջ դեռևս [[Փյունիկիա|Փյունիկիայի]]յի ժողովուրդները ծովային առևտուր էին վարում Միջերկրական ծովի երկրների ժողովուրդների հետ: Ավելի ուշ, [[մեր թվարկությունից առաջ]] [[6-րդ դար|6-րդ դարից]]ից սկսած, ըստ [[Հույներ|հույն]] պատմաբան [[Հերոդոտոս|Հերոդոտոսի]]ի թողած վկայությունների, փյունիկացիները Աֆրիկայի շուրջը ճանապարհորդություն են իրականացրել, իսկ Ջիբրալթարի նեղուցով և [[Պիրենեյան թերակղզի|Պիրենեյան թերակղզու]] մոտով հասել են ընդհուպ մինչև Բրիտանական կղզիներ: Մեր թվարկությունից առաջ 6-րդ դարում [[Հին Հունաստան|Հին Հունաստանի]]ի բնակիչներն ունեցել են այդ ժամանակվա համար հզոր նավատորմիղ և ճանապարհորդել են Անգլիայի ափերի մոտից մինչև Սկանդինավիա, Բալթիկ ծով և Աֆրիկայի արևմտյան ափեր: [[10-րդ դար|10-ից]] [[11-րդ դար|11-րդ դարերում]]երում Հյուսիսային Ատլանտիկայի հետազոտություններ իրականացրել են [[Վիկինգներ|վիկինգներըվիկինգներ]]ը: Շատ հետազոտողների կարծիքով, նախքան [[Քրիստափոր Կոլումբոս|Քրիստափոր Կոլումբոսի]]ի հայտնագործություններ, վիկինգները բազմաթիվ անգամներ հասել են Ամերիկայի ափեր. ի դեպ, վիկինգները Ամերիկան անվանել են [[Վինլանդ]] և հայտնաբերել են [[Գրենլանդիա (կղզի)|Գրենլանդիան]] և [[Լաբրադորի թերակղզի|Լաբրադորը]]<ref name="География морских путей2путей23">{{статья|автор=Серебряков В. В.|заглавие=География морских путей|место=М.|издательство=Транспорт|год=1981|страницы=7—30}}</ref>:

[[15-րդ դար|15-րդ դարում]]ում [[Իսպանացիներ|իսպանացի]] և [[Պորտուգալացիներ|պորտուգալացի]] ծովագնացները կատարել են հեռավոր նավարկություններ, որ գտնեն դեպի [[Հնդկաստան]] ու [[Չինաստան]] տանող նոր ուղիներ: [[1488]] թվականին պորտուգալացի ճանապարհորդ [[Բարդուղիմեոս Դիաշ|Բարդուղիմեոս Դիաշի]]ի արշավախումբը հասավ [[Բարեհուսո հրվանդան|Բարեհուսո հրվանդանին]]ին և շրջանցեց Աֆրիկան հարավից: [[1492]] թվականին [[Քրիստափոր Կոլումբոս|Քրիստափոր Կոլումբոսի]]ի արշավախումբը Կարիբյան ծովի ավազանի շատ կղզիներ ու հսկա մայրցամաք քարտեզագրեցին, որին հետագայում անվանեցին Ամերիկա: [[1497]] թվականին [[Վասկո դա Գամա|Վասկո դա Գաման]]ն Եվրոպայից նավարկության դուրս եկավ դեպի Հնդկաստան՝ շրջանվելով Աֆրիկան հարավից: [[1520]] թվականին [[Ֆեռնան Մագելան|Ֆեռնան Մագելանն]]ն առաջին [[Շուրջերկրյաշուրջերկրյա ճանապարհորդություն|շուրջերկրյա ճանապարհորդությունը]]ը կատարեց: Նա Ատլանտյան օվկիանոսից հասավ Խաղաղ օվկիանոս. անցավ նեղուցով, որը հետագայում իր անունով կոչվեց՝ [[Մագելանի նեղուց|Մագելանի]]: 15-րդ դարի վերջին Իսպանիայի և Պորտուգալիայի միջև մրցակցություն սկսվեց, թե որը պիտի գերիշխանություն ունենա Ատլանտիկայում: Դրությունն այնքան սրվեց, որ երկրներին միջամտեց [[Վատիկան|Վատիկանը]]ը: [[1494]] թվականին Իսպանիայի և Պորտուգալիայի միջև պայմանագիր ստորագրվեց, որը կոչվեց [[Տորդեսիլյասի պայմանագիր]]: Այն համաձայնագիր էր համաշխարհային ազդեցության տիրույթները միմյանց միջև բաժանելու վերաբերյալ։ Կնքվել է [[1494 թվական|1494 թվականի]]ի [[հունիսի 7]]-ին [[Տորդեսիլյաս]] քաղաքում ([[Կաստիլիայի թագավորություն|Կաստիլիա]])<ref>{{cite web|url=http://www.vostlit.narod.ru/Texts/Dokumenty/Spain/Ferdi_Isabel/1494.07.06.dogovor.htm|title=Тордесильясский договор между королями Испании и Португалии о разделе мира 7 июня 1494 г.|publisher=Восточная литература|archiveurl=https://www.webcitation.org/616Jrt034?url=http://www.vostlit.narod.ru/Texts/Dokumenty/Spain/Ferdi_Isabel/1494.07.06.dogovor.htm|archivedate=2011-08-21|accessdate=2009-03-13}}</ref>։ Սահմանագիծը, որն անցնում էր երկու բևեռների միջով և հատում էր Ատլանտյան օվկիանոսը, պորտուգալական կողմի պնդմամբ տեղափոխվել է գծից՝ անցնելով [[Ազորյան կղզիներ|Ազորյան կղզիներից]]ից ցանկացածից 100 [[Լիգա (միավոր)|լիգա]] դեպի արևմուտք, և [[Կանաչ Հրվանդանի կղզիներ|Կանաչ հրվանդանի կղզիներից]] 370 լիգա դեպի արևմուտք։ Այժմյան կոորդինատներով դա ամ. ե. 49°32’56" [[Միջօրեական|միջօրեականնմիջօրեական]]ն է, կամ «պապական միջօրեականը»: Այդ գծից արևելք ընկած ծովերն ու ցամաքը բաժին էր հասնում Պորտուգալիայի թագավորությանը, իսկ արևմուտքինը՝ [[Կաստիլիայի թագավորություն|Կաստիլիայի]] և [[Արագոնի թագավորություն|Արագոնի թագավորությանը]] (Միացյալ Իսպանիային)։ [[16-րդ դար|16-րդ դարում]]ում սկսվեց գաղութացման դարաշրջանը և Ատլանտյան օվկիանոսը դարձավ ամենաերթևեկելի օվկիանոսն աշխարհում: Օվկիանոսը կտրող նավերը Եվրոպա էին բերում [[ոսկի]], [[արծաթ]], քանկարժեք քարեր, [[պղպեղ]], [[կակաո]], [[շաքար]]: Դեպի Ամերիկա տեղափոխում էին՝ [[զենք]], [[Գործվածքներ|գործվածքեղեն]], ոգելից խմիչքներ, սննդամթերք, [[Բամբակենի|բամբակի]] և [[Շաքարեղեգ|շաքարեղեգիշաքարեղեգ]]ի տնկատափերում աշխատելու համար ստրկացած աֆրիկացիներ: Զարմանալի չէ, որ [[16-րդ դար|XVI]]-ից [[17-րդ դար|XVII]] դարերում այդ կողմերում լայն թափ ստացած [[Ծովահենություն|ծովահենություննծովահենություն]]ն ու [[Կապերություն|կապերությունըկապերություն]]ը: Ատլանտյան օվկիանոսում այդ դարերի հայտնի ծովահեններից են՝ [[Ջոն Հոքինս]], [[Ֆրենսիս Դրեյք]], [[Հենրի Մորգան]]: Ատլանտյան օվկիանոսի հարավային սահմանը ([[Անտարկտիդա|Անտակտիդա]] մայրցամաք) հայտաբերվել է [[1819]]-[[1821]] թվականներին ռուսական արշավախմբի կողմից, որը ղեկավարում էին [[Ֆաբիան Գոթլիբ ֆոն Բելլինգսհաուզեն]]<nowiki/>ն ու [[Միխայիլ Լազարև|Միխայիլ Լազարևը]]ը<ref name="География морских путей23">{{статья|автор=Серебряков В. В.|заглавие=География морских путей|место=М.|издательство=Транспорт|год=1981|страницы=7—30}}</ref>:

Օվկիանոսի հատակի հետազոտման առաջին փորձերը սկսվել են [[1779]] թվականին [[Դանիա|Դանիայի]]յի ափերի մոտ: Լուրջ գիտական առաջին հետազոտությունները սկսել են [[1803]]-[[1806]] թվականներին ծովային սպա [[Իվան Կրուզենշտեռն|Իվան Կրուզենշտեռնն]]ն ու իր արշավախմբի անդամները<ref name="autogenerated12">{{статья|автор=Крузенштерн И. Ф.|заглавие=Путешествие вокруг света в 1803, 1804, 1805 и 1806 годах на кораблях «Надежда» и «Нева»|место=М.|издательство=Изд. дом «Дрофа»|год=2007|страницы=}}</ref>: [[1722]] թվականին [[Ջեյմս Կուկ|Ջեյմս Կուկը]]ը սկսել է Ատլանտյան օվկիանոսի ջրերում ջերմաչափումներ իրականացնել, իսկ Օ. Սոսյուրը՝ 1780 թվականին: Հետագա չափումների շնորհիվ հնարավոր եղավ կազմել Գոլֆստրիմի տեղաշարժման քարտեզը, որը կազմվեց Բ. Ֆրանկլինի կողմից 1770 թվականին: Հյուսիսային Ատլանտիկայի խորությունների քարտեզն առաջին անգամ կազմել է Մ. Ֆ. Մորին 1854 թվականին: Քամիների և հոսանքների քարտեզ նույնպես կազմել է Մորին<ref name="Российские универсальные энциклопедииэнциклопедии8">{{cite web|url=http://gatchina3000.ru/great-soviet-encyclopedia/bse/079/973.htm|title=Российские универсальные энциклопедии Брокгауз-Ефрон и Большая Советская Энциклопедия объединенный словник|publisher=gatchina3000.ru|archiveurl=https://www.webcitation.org/68e596dHU?url=http://gatchina3000.ru/great-soviet-encyclopedia/bse/079/973.htm|archivedate=2012-06-23|accessdate=2012-06-13}}</ref>:

[[1872]]-ից [[1876]] թվականներն ընկած ժամանակահավածում տեղի ունեցավ առաջին գիտական օվկիանոսային էքսպեդիցիան անգլիական «Չելենջեր» առագաստանավ-շոգենավի կողմից<ref name="Челленджер2">{{cite web|url=http://www.oceanographers.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=49&Itemid=52|title=Челленджер|publisher=Океанология. Океанография - изучение, проблемы и ресурсы мирового океана|archiveurl=https://www.webcitation.org/67m6LVMGV|archivedate=2012-05-19|accessdate=2012-02-08}}</ref>: Ըստ արշավախմբի տվյալների թարմացվեցին օվկիանոսի ջրերի կազմության մասին տեղեկությունները, նոր նյութեր ստացվեցին կենդանական և բուսական աշխարհների, հատակի ռելիեֆի, գրունտի մասին, կազմվեց առաջին քարտեզը, որը ներկայացնում էր խորությունները, ինչպես նաև հավաքվեց խորջրյա կենդանատեսակների առաջին հավաքածուն: Ստացված արդյունքներից կազմվեց գիտական աշխատանք՝ բաղկացած 50 հատորից<ref name="Челленджер">{{cite web|url=http://www.oceanographers.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=49&Itemid=52|title=Челленджер|publisher=Океанология. Океанография - изучение, проблемы и ресурсы мирового океана|archiveurl=https://www.webcitation.org/67m6LVMGV?url=http://www.oceanographers.ru/index.php?option=com_content|archivedate=2012-05-19|accessdate=2012-02-08}}</ref>: Դրան հաջորդեցին նաև ուրիշ գիտական արշավախմբեր՝ Ռուսական «Վիտյազ» պտուտակավոր առագաստանավի էքսպեդիցիա (1886-1889), գերմանական «Վալդիվիա» (1898-1899) և «Հաուս» (1901-1903) և այլն<ref name="Российские универсальные энциклопедии3энциклопедии8">{{cite web|url=http://gatchina3000.ru/great-soviet-encyclopedia/bse/079/973.htm|title=Российские универсальные энциклопедии Брокгауз-Ефрон и Большая Советская Энциклопедия объединенный словник|publisher=gatchina3000.ru|archiveurl=https://www.webcitation.org/68e596dHU?url=http://gatchina3000.ru/great-soviet-encyclopedia/bse/079/973.htm|archivedate=2012-06-23|accessdate=2012-06-13}}</ref>: Լայնամասշտաբ գիտական հետազոտություններ իրականացվեց բրիտանական «Դիսքավերի-II» նավով (1931 թվականից). հետազոտություններն անցկացվեցին Հարավային Ատլանտիկայի մեծ խորություններում: Կատարվեցին օվկիանոսագիտական, ջրակենսաբանական հետազոտություններ<ref name="Комитет Дискавери">{{cite web|url=http://www.hitmind.ru/category/istoria-antarktidi/page/12|title=Комитет «Дискавери»|publisher=Секрет Энигмы|archiveurl=https://www.webcitation.org/68e59rXFN?url=http://www.hitmind.ru/category/istoria-antarktidi/page/12|archivedate=2012-06-23|accessdate=2012-06-18}}</ref>: [[Միջազգային երկրաֆիզիկական տարի|Միջազգային երկրաֆիզիկական տարվա]]<nowiki/>» ([[1957]]-[[1958]]) շրջանակներում հետազոտություններ կատարվեցին օվկիանոսում, որի ժամանակ կազմվեցին օվկիանոսի տեղորոշման քարտեզներ<ref name="Международный геофизический год2">{{cite web|url=http://pochemy.net/?n=977|title=Международный геофизический год|publisher=Электронная энциклопедия Pochemy.net|archiveurl=https://www.webcitation.org/67m6OMYqm|archivedate=2012-05-19|accessdate=2012-02-08}}</ref>: [[1968]] թվականից ամերիկյան «Գլոմար Չելենջեր» նավից կատարվել են կանոնավոր խորջրյա հորատումներ, որոնց շնորհիվ խորջրյա հատվածներում կենսաբանական հետազոտություններ են իրականացվել<ref name="Гломар Челленджер">{{cite web|url=http://www.seapeace.ru/oceanology/science/712.html|title=«Гломар Челленджер» и проект глубоководного бурения|publisher=Мир океана|archiveurl=https://www.webcitation.org/67m6PjJhf|archivedate=2012-05-19|accessdate=2012-02-08}}</ref>: Միջպետական օվկիանոսագիտական հանձնաժողովի որոշմամբ 1963-ից 1964 թվականներին իրականացվցին մեծածավալ գիտարշավներ Ատլանտյան օվկիանոսի արևադարձային և հասարակածային լայնություններում. հետազոտություններին մասնակցեցին՝ ԽՍՀՄ-ը («Վիտյազ», «Միխայիլ Լոմոնոսով», «Ակադեմիկոս Կուրչատով» և այլ նավեր), ԱՄՆ-ն, Բրազիլիան և այլ երկրներ<ref name="Российские универсальные энциклопедии4энциклопедии8">{{cite web|url=http://gatchina3000.ru/great-soviet-encyclopedia/bse/079/973.htm|title=Российские универсальные энциклопедии Брокгауз-Ефрон и Большая Советская Энциклопедия объединенный словник|publisher=gatchina3000.ru|archiveurl=https://www.webcitation.org/68e596dHU?url=http://gatchina3000.ru/great-soviet-encyclopedia/bse/079/973.htm|archivedate=2012-06-23|accessdate=2012-06-13}}</ref>:

Ատլանտյան օվկիանոսը տալիս է համաշխարհային ձկնորսության 2/5-ը, սակայն այս ցուցանիշը տարեցտարի նվազման միտում է արձանագրում: Մերձանտարկտիկական ջրերից արդյունագործական նշանակություն ունեցող ձկնատեսակներից են՝ նոտոտենայիններ'','' պուտասու և այլն, արևադարձային գոտու ջրերից՝ սկումբրիա, թյունոս, սարդինաձուկ, սառը հոսանքների շրջաններից՝ անչոուսներ, բարեխառն գոտու ջրերից՝ ծովատառեխ, ձողաձուկ, պիկշա, վահանաձուկ, պերկես: 1970-ական թվականներին շատ ձկնատեսակների չափազանց մեծ որսի հետևանքով ստեղծվեծ էկոլոգիական հավասարակշռության խախտում և շատ կենդանատեսակներ կանգնեցին անհետացման եզրին: Խիստ սահմանափակումների կիրառումից հետո միայն հնարավոր եղավ փրկել ձկնատեսակների<ref name="Физическая география материков и океанов217">{{книга|заглавие=Физическая география материков и океанов|ответственный=Под общей ред. А.М.Рябчикова|место=М.|издательство=Высшая школа|год=1988|страницы=540—546}}</ref>: Ատլանտյան օվկիանոսի ավազանի համար գործում են մի շարք միջազգային կոնվենցիաներ ձկնորսության վերաբերյալ<ref name="Российские универсальные энциклопедии6энциклопедии8">{{cite web|url=http://gatchina3000.ru/great-soviet-encyclopedia/bse/079/973.htm|title=Российские универсальные энциклопедии Брокгауз-Ефрон и Большая Советская Энциклопедия объединенный словник|publisher=gatchina3000.ru|archiveurl=https://www.webcitation.org/68e596dHU?url=http://gatchina3000.ru/great-soviet-encyclopedia/bse/079/973.htm|archivedate=2012-06-23|accessdate=2012-06-13}}</ref>:

Ատլանտյան օվկիանոսը համաշխարհային նավարկության մեջ առաջատարն է համարվում: Ուղիների մեծամասնությունն անցնում են Եվրոպայից դեպի Հյուսիսային Ամերիկա: Ատլանտյան օվկիանոսի հիմնական նավարկելի [[Նեղուց|նեղուցներննեղուց]]ներն են՝ [[Բոսֆոր]] և [[Դարդանելի նեղուց|Դարդանել]], [[Ջիբրալթարի նեղուց|Ջիբրալթար]], [[Լա Մանշ]], [[Պա դե Կալե]], Բալթյան նեղուցներ ([[Սկագերակ]], [[Կատեգատ]], [[Էրեսուն]], [[Մեծ Բելտ]], [[Փոքր Բելտ]]), [[Դանիական նեղուց|Դանիական]], [[Ֆլորիդայի նեղուց|Ֆլորիդայի]]: Ատլանտյան օվկիանոսը Խաղաղ օվկիանոսի հետ կապված է արհեստական փորված ջրանցքով՝ [[Պանամայի ջրանցք|Պանամայի ջրանցքով]]ով, որն անց է կացված Պանամայի պարանոցում: Ատլանտյան օվկիանոսը Հնդկական օվկիանոսի հետ կապված է [[Սուեզի ջրանցք|Սուեզի ջրանցքով]]ով, որը կրկին արհեստական փորված ջրանցք է, և իրար է միացնում [[Միջերկրական ծով|Միջերկրական]] և [[Կարմիր ծով|Կարմիր ծովերը]]երը: Խոշոր նավահանգիստներից են՝ [[Սանկտ Պետերբուրգ]] ([[Նավթ|նավթամթերքնավթ]]ամթերք, [[Մետաղ|մետաղներմետաղ]]ներ, անտառամթերք, բեռնարկղեր, [[ածուխ]], հանքանյութ, քիմիական հումք, մետաղի ջարդոն), [[Համբուրգ]] ([[Ավտոմեքենա|ավտոմեքենաներավտոմեքենա]]ներ և սարքավորումներ, քիմիական արտադրանք, մետաղագործության հումք, նավթ, [[բուրդ]], անտառտնտեսություն, պարենմթերք), [[Բրեմեն]], [[Ռոտերդամ]] (նավթ, [[բնական գազ]], հանքանյութ, [[Պարարտանյութեր|պարարտանյութ]], սարքավորումներ, արդյունաբերական հումք), [[Անտվերպեն]], [[Հավր]] (նավթ, սարքավորումներ), [[Ֆիլիքսթոու]], [[Վալենսիա]], [[Ալխեսիրաս]], [[Բարսելոնա]], [[Մարսել]] (նավթ, հանքանյութ, [[Հացահատիկային բույսեր|հացահատիկ]], մետաղ, քիմիական նյութեր, [[շաքար]], [[Միրգ|մրգեր]] և [[բանջարեղեն]], [[գինի]]), [[Ջիոիա Տաուրո]], [[Մարսաշլոկ]], [[Ստամբուլ]], [[Օդեսա]] (շաքարի հումք, բեռնարկղեր), [[Մարիուպոլ]] ([[ածուխ]], հանքաքար, հացահատիկ, բեռնարկղեր, նավթամթերք, անտառանյութ, պարենմթերք), [[Նովոռոսիյսկի քաղաքային օկրուգ|Նովոռոսիյսկ]] (նավթ, հանքաքար, ցեմենտ, հացահատիկ, մետաղներ, սարքավորումներ, պարենմթերք), [[Բաթում]] (նավթ, խառնաբեռնիչ իրեր, պարենմթերք), [[Բեյ­րութ|Բեյրութ]] ([[Ֆոսֆոր|ֆոսֆորիտֆոսֆոր]]իտ, մրգեր, բանջարեղեն, բուրդ, անտառանյութ, [[ցեմենտ]], ավտոմեքենաներ, պարատանյութեր, [[թուջ]], [[Շինարարական նյութեր|շինանյութեր]], պարենմթերք), [[Պորտ Սաիդ]], [[Ալեքսանդրիա]] ([[Բամբակենի|բամբակ]], [[բրինձ]], հանքանյութեր, սարքավորումներ, մետաղներ, նավթամթերք, պարատանյութեր), [[Կասաբլանկա]] (ֆոսֆորիտ, հանքանյութեր, [[Ցիտրուսայիններ|ցիտրուսներ]], [[Խցանափայտ|խցան]], պարենմթերք, սարքավորումներ, գործվածքներ, նավթամթերք), [[Դակար|Դաքար]] ([[գետնանուշ]], [[Փյունիկյան արմավենի|արմավ]], բամբակ, անասուն, ձկնեղեն, հանքանյութեր, սարքավորումներ, նավթամթերք, պարենմթերք), [[Քեյփթաուն]], [[Բուենոս Այրես]] ([[բուրդ]], [[միս]], հացահատիկ, [[կաշի]], բուսական յուղեր, [[Կտավատ|կտավատիկտավատ]]ի սերմ, բամբակ, սարքավորումներ, երկաթի հանքաքար, ածուխ, նավթ, արդյունաբերական սարքավորումներ), Սանտուս, Ռիո դե Ժանեյրո (երկաթի հանքաքար, թուջ, սուրճ, բամբակ, շաքարավազ, [[Կակաո|կակաոյիկակաո]]յի սերմեր, սղոցանյութեր, միս, բուրդ, կաշի, նավթամթերք, սարքավորումներ, ածուխ, հացահատիկ, ցեմենտ, պարենմթերք), [[Հյուստոն|Հյուսթոն]] (նավթ, հացահատիկ, ծծումբ, սարքավորումներ), [[Նոր Օրլեան|Նոր Օռլեան]] (հանքանյութեր, ածուխ, շինսարքավորումներ, ավտոմեքենաներ, հացահատիկ, վարձույթ, սարքավորումներ, սուրճ, մրգեր, պարենմթերք), [[Սավաննա (Ջորջիա)|Սավաննա]], [[Նյու Յորք]] (նավթ, քիմիական հումք, սարքավորումներ, [[բջջանյութ]], [[Թուղթ (նյութ)|թուղթ]], [[սուրճ]], շաքարավազ, մետաղներ), [[Մոնրեալ]] (հացահատիկ, նավթ, ցեմենտ, ածուխ, անտառանյութ, մետաղներ, թուղթ, [[ասբեստ]], զինամթերք, ձկնեղեն, ցորեն, սարքավորումներ, բամբակ, բուրդ)<ref name="География морских путей">{{статья|автор=Серебряков В. В.|заглавие=География морских путей|место=М.|издательство=Транспорт|год=1981|страницы=69—187}}</ref><ref name="WORLD PORT RANKING">{{cite web|url=http://aapa.files.cms-plus.com/Statistics/WORLD%20PORT%20RANKINGS%2020081.pdf|title=WORLD PORT RANKING - 2008|publisher=|archiveurl=https://www.webcitation.org/69eaEND3Y?url=http://aapa.files.cms-plus.com/Statistics/WORLD%20PORT%20RANKINGS%2020081.pdf|archivedate=2012-08-04|accessdate=2012-07-23}}</ref>:

Ուղևորափոխադրումների մեջ գլխավոր տեղը, Ատլանտյան օվկիանոսի վրայով, Եվրոպայի և Հյուսիսային Ամերիկայի միջև, բաժին է ընկնում օդային տրանսպորտին: Տրանսատլանտյան գլխավոր օդային ուղիներն անցնում են Իսլանդիայից դեպի Նյուֆաունդլենդ: Մյուս կարևոր օդուղին Լիսաբոնից, Ազորյան կղզիներից և Բերմուդյան կղզիներից է անցնում: Եվրոպայից դեպի Հարավայի Ամերիկա ավիամայրուղին անցնում է Լիսաբոնից դեպի Դակար և ամենանեղ հատվածով դեպի Ռիո դե Ժանեյրո: Միացյալ Նահանգներից դեպի Աֆրիկա օդուղիներն անցնում են Բահամյան կղզիներով, Դակարով և [[Ռոբերտսփորթ|Ռոբերտսփորթով]]ով<ref name="Российские универсальные энциклопедии5энциклопедии8">{{cite web|url=http://gatchina3000.ru/great-soviet-encyclopedia/bse/079/973.htm|title=Российские универсальные энциклопедии Брокгауз-Ефрон и Большая Советская Энциклопедия объединенный словник|publisher=gatchina3000.ru|archiveurl=https://www.webcitation.org/68e596dHU?url=http://gatchina3000.ru/great-soviet-encyclopedia/bse/079/973.htm|archivedate=2012-06-23|accessdate=2012-06-13}}</ref>: Ատլանտյան օվկիանոսի ափերին են գտնվում նաև մի շարք տիեզերական թռիչքների կայաններ՝ [[Կանավերալի հրվանդան]] (ԱՄՆ), Կուրու ([[Ֆրանսիական Գվիանա]]), [[Ալկանտարաս|Ալկանտարա]] (Բրազիլիա):

|նավթային պլատֆորմ «Development Driller II» [[Մեքսիկական ծոց|Մեքսիկական ծոցում]]ում

|[[Նատրիումի քլորիդ|Կերակրի աղի]] արդյունահանում [[Կաբո Վերդե|Կաբո Վերդեում]]ում

|«<nowiki/>[[Sea Diamond (զբոսանավ)|Sea Diamond]]<nowiki/>» զբոսանավը [[Ստոկհոլմ|Ստոկհոլմի]]ի նավահանգստում ([[Շվեդիա]])

Ատլանտյան օվկիանոսի տարածքից ամենաշատը [[նավթ]] և [[բնական գազ]] են արդյունահանում, հիմնականում մայրցամաքային ծանծաղուտներից: Նավթը արդյունահանում են [[Մեքսիկական ծոց|Մեքսիական ծոցից,]] [[Կարիբյան ծով|Կարիբյան ծովից]]ից, [[Հյուսիսային ծով|Հյուսիսային ծովից]]ից, [[Բիսկայան ծոց|Բիսկայան ծոցից]]ից, [[Միջերկրական ծով|Միջերկրական ծովից]]ից, [[Գվինեական ծոց|Գվինեական ծոցից]]ից: Հյուսիսային ծովի շելֆից արդյունահանվում է նաև մեծ քանակությամբ բնական գազ: Մեքսիկական ծոցից արդյունահանում են [[ծծումբ]], Նյուֆաունդլենդ կղզուց՝ [[Երկաթ|երկաթաքարերկաթ]]աքար: Հարավային Աֆրիկայի մայցամաքային ծանծաղուտի հանածոներով հարուստ փխրուն հանքաշերտից արդյունահանում են [[ալմաստ]]: Ատլանտյան օվկիանոսից արդյունահանում են նաև մի շարք այլ քիմիական նյութեր ու օգտակար հանածոներ՝ [[տիտան]], [[ցիրկոն]], [[անագ]], [[ֆոսֆատներ]], [[մոնացիտ]], [[սաթ]], ածուխ, [[բարիտ]], [[ավազ]], [[կոպիճ]], [[կրաքար]] և այլն<ref name="Российские универсальные энциклопедии8">{{cite web|url=http://gatchina3000.ru/great-soviet-encyclopedia/bse/079/973.htm|title=Российские универсальные энциклопедии Брокгауз-Ефрон и Большая Советская Энциклопедия объединенный словник|publisher=gatchina3000.ru|archiveurl=https://www.webcitation.org/68e596dHU?url=http://gatchina3000.ru/great-soviet-encyclopedia/bse/079/973.htm|archivedate=2012-06-23|accessdate=2012-06-13}}</ref>:

Ատլանտյան օվկիանոսի ափերին կառուցված են նաև [[Մակընթացայինմակընթացային էլեկտրակայան|մակընթացային էլեկտրակայաններ]]՝ներ՝ «<nowiki/>[[Լյա Ռանս]]<nowiki/>» Ռանս գետի վրա Ֆրանսիայում, «Աննապոլիս» Ֆանդի ծոցում՝ Կանադա, «<nowiki/>[[Համերֆեստ ՓՄԿ|Համերֆեսթ]]<nowiki/>» Նորվեգիայում<ref name="Российские универсальные энциклопедии8" />:

Ատլանտյան օվկիանոսի [[Ռեկրեացիոնռեկրեացիոն ռեսուրսներ|ռեկրեացիոն ռեսուրսները]]ը խիստ բազմազան են: Արտագնա [[Տուրիզմ|զբոսաշրջության]] հիմնական գոտիներն են՝ [[Եվրոպա]] ([[Գերմանիա]], [[Միացյալ Թագավորություն]], [[Ֆրանսիա]], [[Իտալիա]], [[Նիդերլանդներ]], [[Բելգիա]], [[Ավստրիա]], [[Շվեդիա]], [[Ռուսաստան|Ռուսաստանի Դաշնություն]], [[Շվեյցարիա]], [[Իսպանիա]]), Հյուսիսային Ամերիկա ([[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ]], [[Կանադա]]) և Հարավային Ամերիկա<ref name="Основные черты географии туризма">{{cite web|url=http://www.orsha.by/?page_id=97|title=Основные черты географии туризма|publisher=Страны и континенты|archiveurl=https://www.webcitation.org/67m6dgmK7?url=http://www.orsha.by/?page_id=97|archivedate=2012-05-19|accessdate=2012-05-18}}</ref>: Հիմնական ռեկրեացիոն գոտիներն են՝ Հարավային Եվրոպայի և Հյուսիսային Աֆրիկայի Միջերկրածովային ափագիծ, Բալթիկ և Սև ծովերի ափագիծ, Ֆլորիդա թերակղզի, Հայիթի, Կուբա, Բահամյան կղզիներ, Հյուսիսային և Հարավային Ամերիկայի քաղաքների և քաղաքային ագլոմերացիաների Ատլանտյան ափագիծ: Վերջին ժամանակներում մեծ հետաքրքություն են առաջացնում նոր երկրները՝ Թուրքիա, Խորվաթիա, Եգիպտոս, Թունիս, Մարոկկո<ref name="Рекреационные ресурсы">{{cite web|url=http://www.orsha.by/?page_id=54|title=Рекреационные ресурсы|publisher=Страны и континенты|archiveurl=https://www.webcitation.org/67m6eF8P7?url=http://www.orsha.by/?page_id=54|archivedate=2012-05-19|accessdate=2012-05-18}}</ref>: Ատլանտյան օվկիանոսի երկրների մեջ զբոսաշրջիկ ընդունող ամենամեծ երկրներից են՝ Ֆրանսիա (77 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), ԱՄՆ (60 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Իսպանիա (53 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Իտալիա (44 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Միացյալ Թագավորություն (28 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Թուրքիա (27 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Մեքսիկա (22 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Ուկրաինա (21 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Ռուսաստան (20 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Կանադա (16 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Հունաստան (15 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Եգիպտոս (14 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Լեհաստան (12 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Նիդերլանդներ (11 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Մարոկկո (9 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Դանիա (9 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն (8 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Սիրիա (8 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Թունիս (7 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Բելգիա (7 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Պորտուգալիա (7 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Բուլղարիա (6 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Արգենտինա (5 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան), Բրազիլիա (5 միլիոն զբոսաշրջիկ տարեկան)<ref name="ВсеТур">{{cite web|url=http://mkt.unwto.org/sites/all/files/docpdf/unwtohighlights11enlr_1.pdf|title=UNWTO World Tourism Barometer. 2011 edition|publisher=Всемирная туристская организация ЮНВТО|archiveurl=https://www.webcitation.org/67ukiubXk?url=http://mkt.unwto.org/sites/all/files/docpdf/unwtohighlights11enlr_1.pdf|archivedate=2012-05-25|accessdate=2012-05-18}}</ref>: