«Գուրգեն Մահարի»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Տող 3.
| պատկեր = Գուրգեն Մահարի.jpg
| ծննդյան անուն = Գուրգեն Գրիգորի Աճեմյան
|վախճանվել է=[[1969 թվական]]ի [[հուլիսի 16]]| գրական անուն = Գուրգեն Մահարի
}}
Տող 10.
== Կենսագրություն ==
Գուրգեն Մահարու տոհմական ազգանունը Մուրադխանյան է։ Գորգավաճառությամբ զբաղվող նրա նախնիները սերում են [[Պարսկաստան]]ից։ Վանում նրանք կնքվել են Աճեմյան ազգանունով, որ կազմված է «աջեմ» կամ «աջամ» բառից, որ արաբերեն նշանակում է «օտարածին»։
Գուրգեն Մահարին ծնվել է [[1903 թվական]]<nowiki/>ի [[օգոստոսի 1]]-ին (նոր տոմարով՝ 14) [[Արևմտյան Հայաստան]]ի [[Վան]] քաղաքում: Գ. Մահարին դեռ 8 տարեկան էր, երբ նրա քեռին իբր թե պատահական արձակված կրակոցից սպանում է հորը։ Նախնական կրթությունը ստացել է տեղի «Նորաշեն» և «Երեմեան» վարժարաններում։ 1915 թվականի Վանի հերոսամարտից հետո գաղթել է [[Արևելյան Հայաստան]]։ Գաղթի ճանապարհին պատանի Գուրգենի քեռին լքում է սեփական մորը, քրոջն ու քրոջ ընտանիքին՝ նրանց թողնելով բախտի քմահաճույքին, ապա մահանում է Գուրգենի տատը։ Արևելյան Հայաստանում Մահարին մեծանում է [[Երևան]]ի ու [[Դիլիջան]]ի որբանոցներում և հետագայում սովորում [[ԵՊՀ|Երևանի պետական համալսարանի]] պատմա-լեզվագրական ֆակուլտետում<ref>[http://upload.wikimedia.org/wikipedia/վիքիպահեստ/thumb/9/95/Հայկական_Սովետական_Հանրագիտարան_%28Soviet_Armenian_Encyclopedia%29_7.djvu/page183-4417px-Հայկական_Սովետական_Հանրագիտարան_%28Soviet_Armenian_Encyclopedia%29_7.djvu.jpg Գուրգեն Մահարին ՀՍՀ-ում]</ref>։ Մի քանի տարի անց նա գտնում է իր կորած մորն ու մյուս հարազատներին։
Տող 17 ⟶ 15՝
[[1918]] թվականից բանաստեղծություններ է տպագրել «Աշխատանք», «<nowiki/>[[Վան-Տոսպ (թերթ)|Վան-Տոսպ]]<nowiki/>» և այլ թերթերում։ Գ. Մահարին որբանոցային կյանքի թափառումների մասին պատմել է «Պատանեկություն» վիպակում։ 1935 թվականին Գ. Մահարին ամուսնացել է մի հայուհու հետ: 1936 թվականին ծնվել է նրանց որդին` Գրիգորը: Ցավոք, գրողին վիճակված չէր ընտանեկան երջանկություն: Նրա գրական գործունեությունն ընդհատվում է [[1936]] թվականի oգոստոսի 9-ին, երբ անհիմն մեղադրանքով ստալինյան բռնաճնշումների արդյունքում նա դատապարտվել է 11 տարվա բանտարկության և հայտնվել հեռավոր [[Սիբիր]]<nowiki/>ի կալանավայրերում։ Առաջին բանտային աքսորից Գ. Մահարին վերադարձել է [[1947 թվական]]<nowiki/>ին, երբ արդեն մահացել էր նրա մայրը, իսկ կինը հրաժարվել էր նրանից։ Բանտային աքսորից վերադառնալուց ուղիղ 444 օր հետո՝ [[1949]] թվականին, Գ. Մահարին կրկին աքսորվել է [[Սիբիր]] որպես անբարեհույս տարր, բայց այս անգամ իբրեւ ազատ աքսորյալ։ Այս անգամ նրան թույլատրվել է կարդալ ու գրել։ Աշխատել է որպես խոզապահ եւ միաժամանակ գրել է «Երիտասարդության սեմին» վիպակը։ Այս աքսորի ժամանակ էլ նա ծանոթացել է իր երկրորդ կնոջ՝ լիտվուհի [[Անտոնինա Մահարի|Անտոնինա Պովիլայտիտեի]] հետ։ Նրանք ամուսնացել են [[1952]] թվականին, ունեցել
Տող 23 ⟶ 21՝
[[1953|1954]] թվականին Գ. Մահարին կնոջ և ուրիշ հայ գրողների հետ ([[Վահրամ Ալազան]], [[Վաղարշակ Նորենց]]) արդարացվել է և վերադարձել [[Երևան]], որտեղ ապրել ու ստեղծագործել է մինչեւ մահը։
Այդ տարիներին նա գրել է իր ամենահայտնի ստեղծագործությունները՝ «[[Ծաղկած փշալարեր]]» վիպակ-հուշագրությունը (հրատարակվել է [[1986]] թ. [[Բեյրութ|Բեյրութում]], այնուհետև՝ 1988 թ. [[Երևան]]ում) և «Այրվող այգեստաններ» վեպը ([[1966]] թ.)։ 1959 թվականինին լույս են տեսնում Մահարու «Հնձաններ» բանաստեղծությունների, [[1962]] թ.՝ «Լռության ձայնը» պատմվածքների ժողովածուները։ Մահարին գրել է նաև «Մարդը՝ մարդուն...», [[Կոմիտաս]]<nowiki/>ին նվիրված «Երգ մահու և անմահության» թատերգությունները, «<nowiki/>[[Եղիշե Չարենց|Չարենց]] նամե» (1968 թ.), «Այս հմուտ, հանճարեղ լոռեցին» ([[1971]] թ.), «<nowiki/>[[Վիլյամ Սարոյան]]<nowiki/>ի հետ» ([[1960]]), «Արծիվ Նաիրի» (1960), «<nowiki/>[[Վարդան Աճեմյան]]<nowiki/>ի հետ» ([[1966]]), «Ակսելյան քանդակներ» դիմանկարանյին-հուշագրական գրքերը։ Նրա կյանքի վերջին տարիները խաղաղ չեն անցել: «Այրվող այգեստաններ» վեպի լույս [[1966|տեսնելու]]<nowiki/>ց հետո Մահարին հակադրվում է վեպը կարդացած վանեցիներին, որոնք նրան մեղադրում էին Վանն ու վանեցիներին ծաղրելու մեջ: Նրան սուր քննադատության են ենթարկում նաև գրողները: Հոգեկան ծանր ապրումներն ու աքսորավայրերում քայքայած առողջությունը տեսնում են իրենց գործը: Մահարին ծանր հիվանդանում է և բուժման համար տեղափոխվում [[Լիտվա]]յի Պալանգա առողջարանական քաղաք, որտեղ էլ նա կնքում է իր մահկանացուն [[Լիտվա|1969]] թվականի [[Լիտվա|հուլիսի 17-]]<nowiki/>ն, 66 տարեկան հասակում։▼
▲Այդ տարիներին նա գրել է իր ամենահայտնի ստեղծագործությունները՝ «[[Ծաղկած փշալարեր]]» վիպակ-հուշագրությունը (հրատարակվել է [[1986]] թ. [[Բեյրութ|Բեյրութում]], այնուհետև՝ 1988 թ. [[Երևան]]ում) և «Այրվող այգեստաններ» վեպը ([[1966]] թ.)։ 1959 թվականինին լույս են տեսնում Մահարու «Հնձաններ» բանաստեղծությունների, [[1962]] թ.՝ «Լռության ձայնը» պատմվածքների ժողովածուները։ Մահարին գրել է նաև «Մարդը՝ մարդուն...», [[Կոմիտաս]]<nowiki/>ին նվիրված «Երգ մահու և անմահության» թատերգությունները, «<nowiki/>[[Եղիշե Չարենց|Չարենց]] նամե» (1968 թ.), «Այս հմուտ, հանճարեղ լոռեցին» ([[1971]] թ.), «<nowiki/>[[Վիլյամ Սարոյան]]<nowiki/>ի հետ» ([[1960]]), «Արծիվ Նաիրի» (1960), «<nowiki/>[[Վարդան Աճեմյան]]<nowiki/>ի հետ» ([[1966]]), «Ակսելյան քանդակներ» դիմանկարանյին-հուշագրական գրքերը։ Նրա կյանքի վերջին տարիները խաղաղ չեն անցել: «Այրվող այգեստաններ» վեպի լույս [[1966|տեսնելու]]<nowiki/>ց հետո Մահարին հակադրվում է վեպը կարդացած վանեցիներին, որոնք նրան մեղադրում էին Վանն ու վանեցիներին ծաղրելու մեջ: Նրան սուր քննադատության են ենթարկում նաև գրողները: Հոգեկան ծանր ապրումներն ու աքսորավայրերում քայքայած առողջությունը տեսնում են իրենց գործը: Մահարին ծանր հիվանդանում է և բուժման համար տեղափոխվում [[Լիտվա]]յի Պալանգա առողջարանական քաղաք, որտեղ էլ նա կնքում է իր մահկանացուն [[Լիտվա|1969]] թվականի [[Լիտվա|հուլիսի 17-]]<nowiki/>ն, 66 տարեկան հասակում։
== Երկերի մատենագիտություն ==
* Տիտանիկ, Լենինական, 1924, 62 էջ։
| |||