«Անաֆիլաքսիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
ծանոթագրությունների ուղղում
No edit summary
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Հիվանդություն}}
'''Անաֆիլաքսիա''', ծանր ալերգիկ ռեակցիա, որն ունի արագ սկիզբ և կարող է բերել մահվան<ref name=Tint10>{{cite book |author=Tintinalli, Judith E. |title=Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide (Emergency Medicine (Tintinalli))|publisher=McGraw-Hill Companies |location=New York |year=2010 |pages=177–182 |isbn=0-07-148480-9 |oclc=|doi= |accessdate=}}</ref>։ Այն առաջանում է որոշ նյութերի՝ [[ալերգեններ|ալերգենների]], [[օրգանիզմ]] կրկնակի մուտք գործելու դեպքում։ Բնորոշ ախտանիշերիցախտանիշներից են քորվող [[ցան]]ը, ըմպանի կամ լեզվի այտուցը, հևոցը, փսխումը, գլխապտույտը և ցածր [[արյան ճնշում]]ը: ԱխտանիշերըԱխտանիշները զարգանում են րոպեների կամ ժամերի ընթացքում։ Ամենատարածված պատճառներից են [[միջատներ]]ի խայթոցները, [[սննդամթերք]]ը և [[դեղորայք]]ը<ref name="NIH2015" />: Այլ պատճառներից են լատեքսի հետ շփումը և ֆիզիկական մարզանքը<ref name="NIH2015" />։ Կարող են լինել դեպքեր՝ առանց ակնհայտ պատճառի<ref name="NIH2015">{{cite web|url=https://www.niaid.nih.gov/topics/anaphylaxis/Pages/default.aspx|title=Anaphylaxis|date=April 23, 2015|website=National Institute of Allergy and Infectious Diseases|archive-url=https://web.archive.org/web/20150504041904/http://www.niaid.nih.gov/topics/anaphylaxis/Pages/default.aspx|archive-date=4 May 2015|accessdate=4 February 2016}}</ref>։
 
Անաֆիլաքսիայի մեխանիզմի հիմքում ընկած է [[լեյկոցիտ|արյան սպիտակ բջիջների]] որոշ տեսակներից [[միջնորդանյութ]]երի ([[մեդիատորներ]]) ձերբազատումը,ձերբազատումը․ որիվերջինիս դրդրմանթողարկման պատճառներնմեխանիզմները կարող են լինել [[իմունային համակարգ|իմունաբանական]] կամ ոչ իմունաբանական մեխանիզմները<ref name="Khan112">{{cite journal|last=Khan|first=BQ|author2=Kemp, SF|date=August 2011|title=Pathophysiology of anaphylaxis|journal=Current Opinion in Allergy and Clinical Immunology|volume=11|issue=4|pages=319–25|doi=10.1097/ACI.0b013e3283481ab6|pmid=21659865}}</ref>։ Այն ախտորոշվում է առկա ախտանիշերիախտանիշների և նշանների հիման վրա,որոնք զարգացել են հավանական ալերգենի հետ շփման արդյունքում<ref name="NIH2015" /> ։ Առաջնային բուժումը [[էպինեֆրին]]ի ([[ադրենալին]]) ներարկումն է, ներերակային հեղուկները և հիվանդին հորիզոնական դիրքում պառկեցնելը<ref name="NIH2015" /><ref name="EAACI2014">{{cite journal|author=The EAACI Food Allergy and Anaphylaxis Guidelines Group|date=August 2014|title=Anaphylaxis: guidelines from the European Academy of Allergy and Clinical Immunology.|journal=Allergy|volume=69|issue=8|pages=1026–45|doi=10.1111/all.12437|pmid=24909803}}</ref>։ Կարող են անհրաժեշտ լինել էպինեֆրինի լրացուցիչ դեղաչափեր<ref name="NIH2015" />։ Լրացուցիչ բուժական միջոցառումների մեջ են մտնում հակահիստամինային դեղամիջոցները և ստերոիդները<ref name="NIH2015" />։ Անաֆիլաքսիայի կրկնակի դեպքերի կանխարգելման համար պացիենտը կրթվում է ախտանիշերիախտանիշների ճանաչման վերաբերյալ և պահում է իր մոտ էպինեֆրինի ինքնաներարկիչ<ref name="NIH2015" />։
 
Ամբողջ աշխարհում անաֆիլաքսիան հանդիպում է մարդկանց 0․05-1 %-ի մոտ՝ կյանքի որոշակի փուլում և այդ ցուցանիշներն, ըստ ամենայնի, աճում են<ref name="World112">{{cite journal|last1=Simons|first1=FE|last2=Ardusso|first2=LR|last3=Bilò|first3=MB|last4=El-Gamal|first4=YM|last5=Ledford|first5=DK|last6=Ring|first6=J|last7=Sanchez-Borges|first7=M|last8=Senna|first8=GE|last9=Sheikh|first9=A|date=February 2011|title=World allergy organization guidelines for the assessment and management of anaphylaxis.|journal=The World Allergy Organization journal|volume=4|issue=2|pages=13–37|doi=10.1097/wox.0b013e318211496c|pmc=3500036|pmid=23268454|last10=Thong|first10=BY|last11=World Allergy|first11=Organization.}}</ref>։ Այն ավելի հաճախ հանդիպում է երիտասարդների և կանանց մոտ<ref name="EAACI2014" /><ref name="CEA112">{{cite journal|last=Lee|first=JK|author2=Vadas, P|date=July 2011|title=Anaphylaxis: mechanisms and management|journal=Clinical and Experimental Allergy|volume=41|issue=7|pages=923–38|doi=10.1111/j.1365-2222.2011.03779.x|pmid=21668816}}</ref>։ Միացյալ Նահանգներում անաֆիլաքսիայով հինանդանոց ընդունվածների մահացությունը կազմում է 0․3 %<ref>{{cite journal|last1=Ma|first1=L|last2=Danoff|first2=TM|last3=Borish|first3=L|date=April 2014|title=Case fatality and population mortality associated with anaphylaxis in the United States.|journal=The Journal of Allergy and Clinical Immunology|volume=133|issue=4|pages=1075–83|doi=10.1016/j.jaci.2013.10.029|pmc=3972293|pmid=24332862}}</ref>: Տերմինն առաջացել է {{lang-el|ἀνά}}` ''հակառակ'' և {{lang-el|φύλαξις}}` ''պաշտպանություն'' բառերից<ref>{{cite book|url=https://books.google.ca/books?id=cR5hAQAAQBAJ&pg=PA269|title=Medical Terminology Systems: A Body Systems Approach|last1=Gylys|first1=Barbara|date=2012|publisher=F.A. Davis|isbn=9780803639133|page=269|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160205065649/https://books.google.ca/books?id=cR5hAQAAQBAJ&pg=PA269|archivedate=2016-02-05|deadurl=no|df=}}</ref>։
Տող 8.
== Նշաններ և ախտանիշներ ==
[[Պատկեր:Signs and symptoms of anaphylaxis.png|thumb|250px|Անաֆիլաքսիայի նշանները և ախտանիշերը:]]
Անաֆիլաքսիան սովորաբար դրսևորվում է տարբեր ախտանիշերի տեսքով՝ախտանիշներով՝ րոպեների և ժամերի ընթացքում<ref>{{cite journal |author=Oswalt ML, Kemp SF |title=Anaphylaxis: office management and prevention |journal=Immunol Allergy Clin North Am |volume=27 |issue=2|pages=177–91, vi |year=2007 |month=May |pmid=17493497 |doi=10.1016/j.iac.2007.03.004|quote=Clinically, anaphylaxis is considered likely to be present if any one of three criteria is satisfied within minutes to hours}}</ref><ref name=Review09/>, վերջիններս ի հայտ են գալիս միջինում 5-ից 30&nbsp;րոպեների ընթացքում, եթե անաֆիլաքսիայի առաջացման պատճառը ներմուծվել է ներերակային ճանապարհով, և 2 ժամիցժամ հետո, եթե այն առաջացել է սննդամթերքի ընդունումից<ref name=Rosen2010>{{cite book |title=Rosen's emergency medicine: concepts and clinical practice 7th edition |last=Marx |first=John |authorlink= |year=2010 |publisher=Mosby/Elsevier |location=Philadelphia, PA |isbn=978-0-323-05472-0 |page=15111528 }}</ref><ref name=Cardio08>{{cite journal|last=Triggiani|first=M|author2=Patella, V|author3=Staiano, RI|author4=Granata, F|author5=Marone, G|title=Allergy and the cardiovascular system|journal=Clinical and experimental immunology|date=September 2008|volume=153 Suppl 1|pages=7–11|pmid=18721322|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2515352/?tool=pubmed|pmc=2515352|doi=10.1111/j.1365-2249.2008.03714.x|issue=s1}}</ref>։ Անաֆիլաքսիայի պատճառով սովորաբար ախտահարվում է [[մաշկ]]ը (80–90%), [[շնչառական օրգաններ]]ը (70%), [[մարսողական համակարգ|ստամոքսաղիքային]] (30–45%), [[սիրտանոթային համակարգ|սիրտանոթային]] (10–45%) և [[կենտրոնական նյարդային համակարգ]]երը, (10–15%)<ref name=Review09>{{cite journal |author=Simons FE |title=Anaphylaxis: Recent advances in assessment and treatment |journal=The Journal of Allergy and Clinical Immunology |volume=124 |issue=4 |pages=625–36; quiz 637–8 |date=October 2009 |pmid=19815109 |doi=10.1016/j.jaci.2009.08.025 |url=https://secure.muhealth.org/~ed/students/articles/JAClinImmun_124_p0625.pdf}}</ref>, ընդ որում, հիվանդությունը սովորաբար ներառում է վերը նշվածներից երկուսը կամ ավելին<ref name=World11>{{cite journal|last=Simons|first=FE|coauthors=World Allergy, Organization|title=World Allergy Organization survey on global availability of essentials for the assessment and management of anaphylaxis by allergy-immunology specialists in health care settings|journal=Annals of Allergy, Asthma & Immunology |date=May 2010|volume=104|issue=5|pages=405–12|pmid=20486330|url=http://www.csaci.ca/include/files/WAO_Anaphylaxis_Guidelines_2011.pdf|doi=10.1016/j.anai.2010.01.023}}</ref>։
 
=== Մաշկային ախտանիշեր ===