«Թառ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դժվար է հստակորեն ասել, թե թառը հատկապես որ երկրում է ստեղծվել, որ ժողովրդի ներկայացուցիչներն են առաջին անգամ այն նվագել, քանի որ այնթառը, ուրիշ շատ նվագարանների նման, հին ժամանակներից տարածված է եղել նույն տարածաշրջանի տարբեր ժողովուրդների մոտ:

Թառը ժողովրդական լարային կսմիթային երաժշտական նվագարան է։ [[Պատկեր:Tar lute 001.jpg|left|մինի|Թառ]]

Թառը ժողովրդական լարային կսմիթային երաժշտական նվագարան է։ Ունի երկու խոռոչ, ութաձև արձագանքարան, երկար վզիկ, քառանկյուն գլխիկ։ Թառի երկգավաթ իրանը փորված է [[Թթենի|թթենու]] ամբողջական կտորից՝ ծածկված կենդանական թաղանթային մեմբրանով։ Ընդհանուր ձևը նմանություն ունի [[կիթառ]]իկիթառի հետ: Երկարավուն կոթը ականջակիր գլխամասում պատրաստված է [[Ընկուզենի|ընկուզենուց]]։ Կոթի վրա 22 աղիքե փարդաններ են (լադ), որոնց միջև եղած ինտերվալները միկրոխրոմատիկ են, այսինքն՝ կիսատոնից էլ ցածր: Լարերն այսօր մետաղյա են, իսկ հնում պատրաստվել են կենդանու աղիքից։

Նվագելիս գործիքը սեղմում են կրծքին և պահում հորիզոնական դիրքով։ Թառը հնչում է հարիչով՝ պահելով այն աջ ձեռքի բթի և ցուցամատի միջև, դաստակի բազմաձև շարժումներով։

# սպիտակ (պողպատյա) - I, III լարի զույգը V, VI լարեր,

'''1, 2, 3''' - մատները I լարի վրա

'''(1), (2), (3)''' - մատները II լարի վրա

ԳալովՀազարամյակներ հազարամյակների խորքերից՝շարունակ հայ ժողովուրդը, երաժշտական ավանդույթների հետ մեկտեղ, պահպանել է նաև հնագույն նվագարանները և զարգացնելով հասցրել կատարելության: Մ․թ․ա. 6-րդ դարից հայերը, տարածվելով Հայկական լեռնաշխարհից դուրս, բնակություն են հաստատել նաև Հյուսիսային [[Միջագետք]]ի և [[Անատոլիա|Անատոլիայի]] տարածքում և նշանակալի հետք թողել մի շարք նվագարանների ստեղծման և պահպանման գործում:

Հայաստանում թառի պատկերներ պահպանվել են հին տապանաքարերի վրա կատարված հարթաքանդակներում, որտեղ նվագարանը ներկայացված է երաժշտի ձեռքին: Բացի տապանաքարերից, թառի պատկերներ հանդիպում են նաև [[հայկական մանրանկարչություն|հայկական մանրանկարներում]]՝ սկսած 13-րդ դարից: Դրանցում թառահարները ներկայացված են թե՛ որպես մենակատարներ, թե՛ որպես համույթի անդամներից մեկը՝ լարային-կսմիթային, աղեղնավոր, փողային և հարվածային գործիքներ նվագող երաժիշտների շարքում: Ըստ հայկական մանրանկարների՝ թառ նվագել են ինչպես տղամարդիկ, այնպես էլ կանայք, ընդ որում՝ տարբեր դասի ներկայացուցիչներ՝ հովվից մինչև ազնվականներ<ref>Институт этнологии и антропологии ми. Н.Н. Миклухо-Маклая РАН; Институт археологии и этнографии НАН РА. Народная музыка и инструменты // Армяне / Л.М. Варданян, Г.Г. Саркисян, А.Е. Тер-Саркисянц. — Москва: Наука, 2012. — С. 430—433. — 647 с. — (Народы и культуры). — 500 экз. — ISBN 978-5-02-037563.</ref>: Սակայն նվագարանն ավելի շատ տարածված է եղել քաղաքային աշուղական երաժշտական միջավայրում: Թառահարների հիմնական նվագացանկը եղել է [[Մերձավոր Արևելք]]ի ժողովուրդների շրջանում տարածված [[Մուղամ|մուղամը]], որը տարածաշրջանային երաժշտական ժանր է, ոչ թե ադրբեջանական, ինչպես ներկայացնում են կովկասյան թաթարները:

Հայաստանում թառը համարվում է ժողովրդապրոֆեսիոնալ նվագարան, բացի մենակատարումից։ Հայ երաժիշտ կատարողները մեծ ավանդ ունեն թառի կատարողական արվեստի զարգացման ասպարեզում։ Թառի հնչյունները հրապուրել են այլայդ ասպարեզների ներկայացուցիչներին` [[Մակար Եկմալյան]], [[Ալեքսանդր Ալեքսանդրյան]], [[Արամ Մերանգուլյան]], երաժիշտներ` [[Վարդան Բունի]], [[Կառլեն Միրզոյան]] և այլք:

Թառի հնչողությունը գրավել է հայ կոմպոզիտորների ուշադրությունը. թառի համար սոնատներ, կոնցերտներ և այլ պիեսներ են գրել [[Գուրգեն Միրզոյան (կոմպոզիտոր)|Գուրգեն Միրզոյան]]ը, [[Խաչատուր Ավետիսյան]]ը, [[Ստեփան Ջրբաշյան]]ը, [[Արգաս Ոսկանյան]]ը, [[Գեղունի ՉթչյանըՉթչյան]]<nowiki/>ը, Անդրանիկ Ներսիսյանը, [[Արտեմ Խաղատուր]]ը և ուրիշներ։

[[19-րդ դարիդար]]<nowiki/>ի վերջին թառի տեխնիկական և երաժշտական հնարավորությունները բացահայտելու համար թառահար [[Բալա ՄելիքյանըՄելիքյան]]<nowiki/>ը նվագարանին ավելացրեց ևս 5 լար։ Թառի արձագանքարանի պատրաստման մեծ վարպետ էր Եփրեմ Խաչատրյանը։ Այդ արվեստը սովորել է Աղամիր Ասրյանից և կատարելագործել,: նրաՆրա պատրաստած արձագանքարանների համբավը տարածվել է Կովկասում և Միջին Ասիայում։ Բաքվեցի հայտնի վարպետ Բահատուր Պողոսյանը իր պատրաստած նվագարաններով տասնամյակներ շարունակ նպաստել է գործիքի զարգացմանը։

Կյանքի նոր պայմաններին համընթաց վերանայվում էին նախկին չափանիշները,: Այդ որիփոփոխությունների ներկայացուցիչը եղավ տաղանդավոր վարպետ, ինժեներ և թառահար Ալբերթ Զաքարյանը։ Նա նաև կատարել է կառուցվածքային փոփոխություններ,փոփոխություններ՝ թառի վզիկի չափերը փոխելու միջոցով ընդլայնելընդլայնելով նրա հնչյունածավալը։ ՆաԶաքարյանը նաև ծայրագույն նրբության հասցրեց թառը սադափով զարդարելու արվեստը։