«Ծովային կաթնասուններ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 1.
{{Բազմապատիկ պատկերներ|գոտի=right|ուղղություն=vertical|վերնագիր=|լայնություն=295280|պատկեր1=Zalophus californianus (6338008538).jpg|նկարագրություն1=[[Կալիֆոռնիական ծովառյուծ]]ը [[փոկեր|ականջավոր փոկերի]] [[ընտանիք (կենսաբանություն)|ընտանիքին]] պատկանող [[Խաղաղ օվկիանոս|խաղաղօվկիանոսաբնակ]] ծովային կաթնասուն է։ Կիսածովաբնակ կաթնասուն է՝ օրվա մեծ մասն անցկացնում է [[օվկիանոս]]ային ջրերում, իսկ ցամաքում՝ սնվում և բազմանում է։|պատկեր2=Killerwhales jumping.jpg|նկարագրություն2=[[Խոյադելֆին]]ը [[կետանմաններ]]ի [[կարգ]]ին պատկանող միակ մարդասպան կետն է, որը նաև ծովաբնակ ամենագիշատիչ գազաններից է։ [[Էվոլյուցիա]]յի արդյունքում [[ադապտացիա|ադապտացվել]] է [[ծով|ջրային միջավայրին]]՝ ձեռք բերելով [[ձկներ]]ին բնորոշ հատկություններ։ Ժամանակ առ ժամանակ դուրս է գալիս ցամաք՝ [[մթնոլորտ]]ից վերցվելով որոշ քանակությամբ [[թթվածին]]։}}'''Ծովային կաթնասուններ''', [[կաթնասուններ]], որոնք [[Բնական միջավայր|միջավայրի պայմաններին]] [[Օրգանիզմներ|օրգանիզմների]] և նրանց [[Հարմարվողականություն|օրգանների կառուցվածքի ու գործունեության հարմարվելու գործընթացների]] ավարտից հետո ադապտացվել են [[Ջուր|ջրային էկոհամակարգերի]] ([[Ծով|ծովեր]], [[օվկիանոսներ]]) կենսապայմաններին։ Ծովային կաթնասունների ենթադասին են պատկանում այնպիսի կենդանատեսակներ, ինչպիսիք են [[Մաշկոտանիներ|մաշկոտանիները]], [[Կետեր|կետերը]], [[Լամանտիններ|լամանտինները]], [[Ստելլերյան կով|դյուգոնգները]], [[Կալան|կալանները]] և [[Սպիտակ արջ|բևեռային արջերը]]։ Ծովային կաթնասունները չեն զբաղեցնում ընդհանուր հատկություններով և հատկանիշներով միավորվող դիսկրետային օբյեկտներ [[տաքսոն]], փոխարենը՝ բազմապիսի կապեր ունեն [[Կոնվերգենցիա|կոնվերգենտ էվոլյուցիայի]] հետ։ Մեկ ընդհանուր տաքսոնի մեջ չմիավորվելու հանգամանքը մեծապես պայմանավորված է նրանով, որ ծովային կաթնասունների մեծ մասը չունեն ընդհանուր նախնիններ։ Նրանց միավորում է նաև համընդհանուր [[Սննդային կապեր|սննդառության համակարգն]] ու [[Սննդահայթայթման վարք|սննդահայթայթման վարքը]], որն էլ սերտորեն կապված է [[Ջրային բուսականություն|օվկիանոսի և ծովերի բուսակենդանական բազմազանության]] հետ։
 
Ծովային կաթնասունների տեսակներն ունեն ջրային կենսակերպի [[Հարմարվողականություն|հարմարվողականության]] տարբեր մակարդակներ։ Որոշ [[կետանմաններ]] ու [[մաշկոտանիներ]] ամբողջովին ադապտացվել են [[Ծով|ծովային կենսապայմաններին]]՝ դառնալով ջրային համակարգերի կարկառուն ներկայացուցիչներ։ [[Փոկեր|Փոկերն]] ու [[Ծովառյուծներ|ծովառյուծները]] կիսածովային կաթնասուններ են․ նրանք օրվա մեծ մասն անցկացնում են ջրում, սակայն իրենց կենսագործունեության մաս կազմող շատ կարևոր պայմաններ՝ այդ թվում կենսական նշանակության [[Սննդային կապեր|սննդառության]], [[Բազմացում|բազմացման]] և [[Մաշկազգացողություն|մաշկափոխանակության]] գործընթացները, կապված են ցամաքի հետ։ Ի տարբերություն այս տեսակներին՝ [[Կալան|ծովային ջրասամույրներն]] ու [[Սպիտակ արջ|բևեռային արջերը]] շատ ավելի հաճախ հանդիպում են ցամաքում, քան ջրում։ Տարբեր է նաև ծովային կաթնասունների սնդդատության համակարգը։ Նրանց մի մասը սնվում է զուպլանկտոնով, իսկ մյուս մասը՝ զանազան [[Ձկներ|ձկներով]], [[Կաղամարներ|կաղամարներով]], [[Խեցգետնանմաններ|խեցգետիններով]], [[Ջրային բուսականություն|օվկիանոսային բուսականությամբ]] և որոշ դեպքերում նաև այլ տեսակի [[Կաթնասուն|կաթնասուններով]]։ Թեև ծովային կաթնասունների տեսակային բազմազանությունն այնքան էլ ընդարձակ չէ, այնուամենայնիվ նրանք մեծ դերակատարություն ունեն տարբեր [[Էկոհամակարգ|էկոհամակարգերի]], հատկապես՝ [[Էկոհամակարգային բազմազանություն|ծովային էկոլոգիական համակարգերի]] պահպանման և բնականոն գործընթացների կարգավորման գործում։ Արդյունքում՝ ծովային կաթնասունների առանձին տեսակների 23 %-ը հայտնվել է վերացման եզրին։
Տող 33.
|նկարագրություն5=A [[common minke whale]] (''Balaenoptera acutorostrata''), a member of the order [[Cetartiodactyla]].
}}
-->{{Բազմապատիկ պատկերներ|գոտի=right|ուղղություն=vertical|վերնագիր=|լայնություն=270|պատկեր1=Ursus_maritimus_4_1996-08-04.jpg|նկարագրություն1=[[Սպիտակ արջ|Բևեռային կամ սպիտակ արջը]] [[հյուսիսային բևեռ|հյուսիսային կիսագնդի բևեռային շրջաններում]] տարածված [[արջ]]ի տեսակ։ Պատկանում է [[արջեր]]ի ընտանիքին։|պատկեր2=Sea_otter_cropped.jpg|նկարագրություն2=[[Կալան]]ը [[կզաքիսներ]]ի ընտանիքին պատկանող ծովային գիշատիչ կաթնասուն է։ Բնակվում են [[Խաղաղ օվկիանոս]]ի հյուսիսային ափերին:}}Ներկայումս մեզ հայտնի են ծովային կաթնասունների շուրջ 128 տեսակներ, որոնք պայմանականորեն բաժանվում են հետևյալ խմբերի<ref name="FAO1993" /><ref>Hoelzel, A. R. (Ed.) 2002. Marine mammal biology: an evolutionary approach. Oxford: Blackwell Publishing. ISBN 0632-05232-5</ref><ref name="Mammals2007">{{Книга:Полная иллюстрированная энциклопедия. «Млекопитающие». Кн. 2|с=504}}</ref>․
* Կարգ՝ [[Երկսմբակավորներ]]<ref name="marinemammalscience.org">{{cite web|url=http://www.marinemammalscience.org/wp-content/uploads/2014/12/Society-for-Marine-Mammalogy-Taxonomy-List-2014-10-24.pdf|title=The Society for Marine Mammalogy's Taxonomy Committee List of Species and subspecies|editor1-first=William F.|editor1-last=Perrin|editor2-first=C. Scott|editor2-last=Baker|editor3-first=Annalisa|editor3-last=Berta|editor4-first=Daryl J.|editor4-last=Boness|editor5-first=Robert L.|editor5-last=Brownell Jr.|editor6-first=Daryl P.|editor6-last=Domning|editor7-first=R. Ewan|editor7-last=Fordyce|editor8-first=Angie|editor8-last=Srembaa|editor9-first=Thomas A.|editor9-last=Jefferson|editor10-first=Carl|editor10-last=Kinze|editor11-first=James G.|editor11-last=Mead|editor12-first=Larissa R.|editor12-last=Oliveira|editor13-first=Dale W.|editor13-last=Rice|editor14-first=Patricia E.|editor14-last=Rosel|editor15-first=John Y.|editor15-last=Wang|editor16-first=Tadasu|editor16-last=Yamada|year=2014|accessdate=25 June 2016}}</ref>
** Ենթակարգ՝ ''Whippomorpha''
* '''[[Կարգ|Կարգ՝]]''' ծովակովեր
** ընտանիք՝ լամանտիններ (3 տեսակ)
** ընտանիք՝ դյուգոններ (1 տեսակ)
* '''[[Отряд (биология)|Կարգ]]'''՝ կետանմաններ
** ենթակարգ՝ բեղավոր կետեր (14 և 15 տեսակ)
** ենթակարգ՝ ատամնավոր կետեր (շուրջ 73 տեսակ)