|
== Կենսագրություն ==
Ծնվել է [[1870]] թ. [[Արցախ]]ում։ Ծառայել է ռուսական բանակում։ [[1890]] թվականից գործել է [[Ատրպատական]]ում, զինատար խմբերով հաճախ անցել [[Վասպուրական]], բախվել [[Թուրքեր|թուրք]] սահմանապահ ուժերի և [[քրդեր]]ի հետ։ [[1894]] թ. [[Նիկոլ ԴումանիԴուման]]<nowiki/>ի հետ մասնակցել է Դերիկի[[Դերիկ (Վանի գավառ)|Դերիկ]]<nowiki/>ի վանքի կռվին։ [[1895]] թ. մայիսին[[մայիս]]<nowiki/>ին 22 հոգանոց խմբով [[Ատրպատական]]ից անցնում է [[Վան]]: [[1896]] թվականի [[Գարուն|գարնանը]] ղեկավարել է [[Շատախի ինքնապաշտպանություն]]ը, նույն թվականի [[սեպտեմբեր]]ին մասնակցել [[Վանի հերոսամարտ|Վանի կռիվներին]]։ [[1897]] թվականին նշանակվել է [[Խանասորի արշավանք]]ի ընդհանուր հրամանատար։ [[1898]] թ. որպես [[Շատախի[[Շատախ]]<nowiki/>ի ներկայացուցիչ մասնակցում է [[Հայ հեղափոխական Դաշնակցության]] 2-րդ ընդհանուր ժողովին։ Ժողովը Վարդանին [[Աղբյուր Սերոբ]]ի /(Սերոբ Վարդանյան/), [[Սևքարեցի Սաքո]]յի /(Սարգիս Ծովիանյան/) և [[Գուրգեն]]ի /(Բաղդասար Մալյան/) հետ ընտրում է որպես Բարձրավանդակի /([[Սասուն]]/) Պատասխանատու մարմնի անդամ, բայց Վարդանը հրաժարվում է այդ պաշտոնից։ [[1901]]-[[1905]] թթ. Վարդանը Բաքվում էր, ուր աշխատում էր Բաքվի նավթահորերի մեջ՝ առանց մասնակցելու Բաքվի կուսակցական կյանքին։ [[1905]] թվականի [[հայ-թաթարական ընդհարումներ]]ի ժամանակ հենց Վարդանին է վստահվում [[Արցախ]]ի ինքնապաշտպանությունը։ [[1907]] թ. մասնակցում է Վիեննայում կայացած [[ՀՅԴ 4-րդ ընդհանուր ժողով]]ին: [[1908]] թվականի [[Երիտթուրքական հեղափոխություն|երիտթուրքական հեղաշրջում]]ից հետո հաստատվել է [[Իզմիր]]ի շրջանի [[Մաղնիսա]] գյուղում, ուր մնում է մինչև [[1914]] թ.։ Մի կերպ փրկվելով թուրք ջարդարարներից՝ հաստատվում է Բաքվում։ [[1915]] թ. սկզբին անցնում է Թիֆլիս։[[Թբիլիսի|Թիֆլիս]]։ [[1915]] թ. սկզբին նշանակվում է Հայկական կամավորական 5-րդ գնդի հրամանատար։ [[1915]] թվականի գարնանը նշանակվել է Արարատյան գնդի /(նրա կազմի մեջ էին մտնում Հայկական կամավորական 2-րդ, 3-րդ, 4-րդ և 5-րդ գնդերը/) հրամանատար, որը որպես ռուսական բանակի առաջապահ օգնության է հասել [[Վասպուրական]]ի հայությանը։ [[1917]] թ. դարձյալ հաստատվում է Բաքվում, որտեղ անդամակցում է [[Բաքու]] Բաքվի Հայ ազգային խորհրդին։ [[1918]] թվականին Բաքվի Հայ ազգային խորհրդի կողմից Վարդանը ընտրվում է Բաքվի հայ զինվորական գերագույն մարմնի անդամ։ [[Հայաստանի Հանրապետության]] շրջանում /([[1918]]-[[1920]] թթ./) զբաղվում է իր ընտանիքի հոգսերով և ագարակի մշակությամբ՝ հեռու մնալով քաղաքական կյանքից։ [[Հայաստան]]<nowiki/>ի խորհրդայնացումից հետո մինչև կյանքի վերջը ապրել է [[Երևան]]ում` լինելով օրինապահ քաղաքացի: Մահացել է 73 տարեկան հասակում` [[1943 թվականիթվական]]<nowiki/>ի [[հունվարի 2]]-ին, Երևանում։[[Երևան]]<nowiki/>ում։ Թաղված է Երևանի քաղաքային գերեզմանատանը։ Նրա որդին, որ ամուսնացել էր [[Հայաստանի Հանրապետություն (1918-1920)|Հայաստանի Առաջին Հանրապետության]] հիմնադիր [[Արամ Մանուկյան (ՀՅԴ)|Արամ Մանուկյանի]] /(Սարգիս Հովհաննիսյան/) դստեր հետ, զոհվում է [[ԽՍՀՄ]] [[Հայրենական Մեծ պատերազմ]]ում /([[1941]]-[[1945]] թթ./):
Վարդանի մասին կան բազմաթիվ հյուսված երգեր։
== Գրականություն ==
* Խանասորա Վարդան, Յիշատակարան, Հիշատակարանը մշակումը և աոաջաբանը [[Սիմոն Վրացյան|Սիմոն Վրացյանի]], Պէյրութ, 1990, [[Երևան]], 1992։[[1992]]։
* [[Գաբրիել Լազյան|Լազեան Գաբրիել]], Դէմքեր հայ ազատագրական շարժումէն, [[Գահիրէ]], [[1949]], 398 էջ։
* [[Համլետ Գևորգյան (պատմաբան)|Համլետ Գևորգյան]], [[Նիկոլ Դուման]], Երևան, [[2002]]:
* Անդրէյ Ամուրեան, Հ. Յ. Դաշնակցութիւնը Պարսկաստանում, [[Թեհրան]], [[1950]], 182 էջ։
* [[Միքայել Վարանդյան|Միքայէլ Վարանդեան]], Հ. Յ. Դաշնակցութեան պատմութիւն, [[Երեւան]], [[1992]]:
* [[Ռուբէն Տէր Մինասեան|Ռուբէն]], Հայ յեղափոխականի մը յիշատակները, Բ. հատ., [[Թեհրան]], 1982, Երեւան, 1990:
{{ՀՀ}}
|
