«Օպորտունիզմ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
չ →‎top: clean up, փոխարինվեց: → oգտվելով ԱՎԲ
չNo edit summary
Տող 1.
{{Թերի աղբյուր}}
[[Պատկեր:Theodoor Galle - Opportunity Seized, Opportunity Missed - WGA08445.jpg|մինի|աջից]]
 
'''Օպորտունիզմ''' ({{lang-fr|opportunisme}}, {{lang-lat|opportunus}} – հարմար, օգտավետ), որոշակի հանգամանքների գոյացման իրավիճակում առիթի օգտվելու գիտակցական քաղաքականություն և գործելակերպ՝ առանց հաժվի առնելու սեփական սկզբունքները կամ հետևանքներ այն կարող է թոնել այլոց համար<ref>http://www.thefreedictionary.com/opportunism</ref><ref>E.g. Donald L. Luskin, "Newt's Bain Opportunism Is Mitt's Opportunity". ''Wall Street Journal'', 17 January 2012.[http://online.wsj.com/article/SB10001424052970204409004577158741468922050.html]</ref>։
'''Օպորտունիզմ''' (ֆրանսերեն opportunisme, լատիներեն opportunus – հարմար, օգտավետ) բանվորական շարժման մեջ, բանվորական շարժումը բուրժուազիային ձեռնտու ուղիով մղող, բանվոր դասակարգի իրական շահերին հակասող տեսություն և պրակտիկ գործունեություն։ Երևան է եկել [[19-րդ դար]]ի 2-րդ կեսին՝ բանվոր դասակարգի հեղափոխական շարժման զարգացմանը զուգընթաց։ Սկզբնապես նրա գաղափարական հիմքն են եղել նախամարքսյան սոցիալիզմի տարբեր ձևերը, իսկ տակտիկան փոխ է առնվել լիբերալ ռեֆորմիստներից, ինչպես նաև զանազան անարխիստական խմբերից։ 1-ին և 2-րդ ինտերնացիոնալների գործունեության շրջանում Կ․ [[Մարքս]]ը և [[Ֆ. ․ էնգելս]]ը մի կողմից քննադատել են [[Ֆ. ․ Լասալ]]ին, [[է․ Բեռնշտայն]]ին, Կ․ Շրամին օպորտունիստական ըմբռնումների և տակտիկական կողմնորոշումների, բուրժուազիային ուղղակի անձնատուր լինելու, մյուս կողմից՝ [[Մ. Ա. Բակունին]]ին, Օ․ Բլանկիին՝ բանվորական շարժումը արկածախնդրական ուղի մղելու համար։
 
Օպորտունիստական քայլերը համարվում են նպատակահարմար գործելակերպեր, որոնք առաջնորդվում են միմիայն անձի կամ խմբի սեփական շահերով։ Սույն եզրույթը կարող է նկարագրել անհատ մարդկանց կամ կենդանի օրգանիզմների, խմբերի, ոճերի, վարքագծերի և ընդհանուր ուղղությունների գործունեությունը։
== Բանվորական շարժում ==
Բանվորական շարժման մեջ մարքսիզմի հաղթանակից հետո օպորտունիզմը փոխել է գաղափարական զգեստավորումը և քողարկվել մարքսիստական ֆրազներով։ Դասակարգային բնույթով օպորտունիզմ մանրբուրժուական գաղավարախոսության և քաղաքականության դրսևորումն է հեղափոխական բանվորական շարժման մեջ, տեսական առումով այն իրեն դրսևորում է մերթ որպես ռևիզիոնիզմ, մերթ որպես դոգմատիզմ, կազմակերպական տեսակետից՝ մերթ որպես լիկվիդատորություն (տես Լիկվիդատորներ), մերթ որպես աղանդավորություն։
 
Օպորտունիզմը կամ «օպորտունիստական վարքագիծը» մանրամասնորեն ուսումնասիրվում է այնպիսի ոլորտներում, ինչպիսիք են [[կենսաբանություն]]ը, գործարքային արժեքի [[տնտեսագիտություն]]ը, [[խաղերի տեսություն]]ը, [[բարոյագիտություն]]ը (էթիկա), [[հոգեբանություն]]ը, [[սոցիոլոգիա]]ն և [[քաղաքականություն]]ը։
== Հեղափոխական շարժում ==
Հեղափոխական շարժման վրա իր ներգործության ուղղությամբ այն հանդես է գալիս մերթ որպես «աջ», մերթ՝ «ձախ», ընդ որում օպորտունիզմի մեկ տեսակը կարող է վերաճել մյուսի։
 
== Աջ օպորտունիզմ ==
Աջ օպորտունիզմի ռեֆորմիստական տեսությունների և համաձայնողական տակտիկական դրույթների ամբողջություն է, որի հիմքում ընկած են տարերային տնտեսական զարգացման առջև խոնարհվելը, կապիտալիզմի «տրանսֆորմացիան» սոցիալիզմի, հրաժարումը հեղափոխությունից և պրոլետարիատի դիկտատուրայից։ Առաջացել է [[19-րդ դար]]ի վերջին և [[20-րդ դար]]ի սկզբին (է․ Բեռնշտայն, Կ․ Կաուցկի՝ Գերմանիայում, մենշևիզմը՝ Ռուսաստանում) և լայն տարածում գտել 2-րդ Ինտերնացիոնալի կուսակցություններում։ 2-րդ Ինտերնացիոնալի կրախից ([[1914]] թվական) հետո դրսևորվում է ժամանակակից ռեֆորմիզմի կուսակցություններում։
 
== Կոմունիստական շարժում ==
Կոմունիստական շարժման մեջ 20-րդ դարի 2-րդ կեսից հանդես է գալիս որպես աջ [[ռևիզիոնիզմ]] (Մ․ Զիլաս, ի․ Նադ, Օ․ Շիկ, է․ Ֆիշեր և ուրիշներ)։ Ծավալված սուր պայքարի հետևանքով աջ օպորտունիզմի գաղափարական դիրքերը ջախջախվել են, իսկ նրա ներկայացուցիչները դուրս են մնացել կոմունիստական շարժումից։
 
== Ձախ օպորտունիզմ ==
«Ձախ» օպորտունիզմը ուլտրահեղափոփոխության տեսությունների և արկածախնդրական տակտիկական ուղղվածության խառնուրդ է, որի հիմքում ընկած է վոլյունտարիզմը, նհեղափոխության բռնության բացարձակացումը, հասարակության զարգացման փուլերի անտեսումը։ Ձախ օպորտունիզմի տիպիկ օրինակ է արոցկիզմը։ Ձախության մանկական հիվանդությունը կոմունիզմի մեշ աշխատության ([[1920]] թվական) մեջ Վ․ Ի․ Լենինը տվել է համաշխարհային կոմունիստական շարժման ձևավորման շրջանում «ձախ» օպորտունիզմի էության և դրսևորման ձևերի վերլուծությունը։ [[1960]]-ական թվականներն սկզբից «ձախ» օպորտունիզմի վտանգը նորից ուժեղացել է։
 
== Ձևավորում ==
Ձևավորվելով որպես դոգմատիզմ, հետագայում այն վերածվել է «ձախ» ռևիզոնիզմի, ընդ որում նրա հատկապես վտանգավոր տարատեսակն է մաոիզմը, որը 1950-ական թվականներն դարձավ Չինաստանի ժողովրդական հանրապետության պետական գաղափարախոսությունը։ Կոմունիստական շարժման մեջ սուր պայքար է գնում մարքսիստ–լենինյանների և «ձախ» օպորտունիզմի միջև հասարակության զարգացման հիմնական պրոբլեմների՝ ժամանակակից դարաշրջանի էության, հեղափոխության հիմնական ուժերի դերի, խաղաղության և պատերազմի, «երրորդ աշխարհի» երկրների դերի, միջազգային լարվածության թուլացման, սոցիալիզմի կառուցման ուղիների ևն հարցերի շուրջը։
 
== Ժամանակակից ձախ օպորտունիզմ ==
ժամանակակից «ձախ» օպորտունիզմը ձգտում է իր ըմբռնումներով նենգափոխել [[մարքսիզմլենինիզմ]]ը, պառակտել սոցիալիստ, երկրների համագործակցությունը և միջազգային կոմունիստական շարժումը։ Ինչպես աջ, այնպես էլ «ձախ» օպորտունիզմի դեմ պայքարը միջազգային կոմունիստական շարժման հրատապ խնդիրն է։
 
== Գրականություն ==
* Маркс К․ и Энгельс Փ․, [Письмо] А․ Бебелю, В․ Либкнехту, В․ Брак- ке и др․ («Циркулярное письмо»), 17–18 сент․ 1879 г․, Соч․, 2 изд․, т․ 34;
* Լենին Ч․ Ի․, Մարքսիզմ և ռևիզիոնիզմ, Երկ․ լիակտ․ ժող․, հ․ 17։ Նույնի, Տարաձայնություններ եվրոպական բանվորական շարժման մեջ, նույն տեղում, հ․ 20։ Նույնի, * Կարլ Մարքսի ուսմունքի պատմական բախտը, նույն տեղում, հ․ 23։ В․ И․ Ленин против догматиз– ма, сектантства, «левого» оппортунизма․ Сб․, М․, 1964;
* В․ И․ Ленин против ревизионизма․ Сб․, М․, 1958․
 
== Ծանոթագրություններ ==
{{ՀՍՀ}}
{{ծանցանկ}}
 
[[Կատեգորիա:Քաղաքագիտություն]]
[[Կատեգորիա:Տնտեսագիտական տերմիններ]]
[[Կատեգորիա:Կենսաբանություն]]
[[Կատեգորիա:Բարոյականության հասկացություններ]]
[[Կատեգորիա:Հոգեբանական հասկացություններ]]
[[Կատեգորիա:Սոցիոլոգիա]]
[[Կատեգորիա:Քաղաքագիտական տերմիններ]]