Վիքիպեդիա

«Լի Կուան Յու»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-https://books.google.com/ +https://books.google.am/)
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (- <ref +<ref)
Տող 90.
 
=== Ինքնավար կառավարում (1959 – 1963) ===
Սինգապուրի [[1959]] թվականի Օրենսդիր մարմնի ընտրություններում Լիի կուսակցությունը հաղթեց, ստանալով 51 մանդատից 43-ը։ <ref>{{Cite news
| url = http://www.channelnewsasia.com/stories/singaporelocalnews/view/433440/1/.html
| title = State of Singapore came into being 50 years ago on 3&nbsp;June
Տող 130.
<ref>For one journalist's personal view of these events, see Pillai, M.G.G., {{Wayback |df=yes|date=20071013161748 |url=http://www.malaysia-today.net/columns/pillai/2005/11/did-lee-kuan-yew-want-singapore.htm |title=Did Lee Kuan Yew want Singapore ejected from Malaysia?}}, ''Malaysia Today'', 1 November 2005.</ref>
== Վարչապետ, անկախության հռչակումից հետո (1965–1990) ==
Չնայած պահի լրջությանը, Լին խորհրդարան չհրավիրեց քննարկելու և համաձայնեցնելու խնդիրները, որոնց Սինգապուրը անհապաղ կառընչվի որպես նոր պետություն։ Առանց հետագա հրահանգներ արձակելու, թե իր բացակայության ընթացքում ով է իրեն փոխարինելու, նա վեց շաբաթով մեկուսացավ, անհասանելի հեռախոսով, Սինգապուրի կղզիներից մեկում։ Ըստ դոկտոր Տոհ Չին Չայի մինչև դեկտեմբերյան նստաշրջանը խորհրդարանը օդից կախված էր։ <ref name="Chew 1996">{{cite book|last=Chew|first=Melanie|title=Leaders of Singapore|year=1996|publisher=Resource Press|isbn=981007333X}}</ref><ref name="Chew 1996"/>
 
[[Պատկեր:LLKYReaganOct85.jpg|thumb|Լի Կուան Յուն և կինը Կվա Գեոկ Չուն, ԱՄՆ նախագահ [[Ռոնալդ Ռեյգան]]ի և նրա տիկնոջ՝ [[Նենսի Ռեյգան]]ի հետ, 1985, հոկտեմբերի 8 |alt=explicitly state the names of Lee's wife and Reagan's wife]]
Տող 143.
<ref name="multi">Robert W. Hefner, [https://books.google.am/books?id=mhgzRW8NlfoC&dq=singapore+multicultural&source=gbs_navlinks_s ''The Politics of Multiculturalism: Pluralism and Citizenship in Malaysia, Singapore, and Indonesia''], University of Hawaii Press, 1 January 2001, p. 4.</ref> Կառավարության և իշխող կուսակցության հետ միասին 1970 և 1980-ականներին, Լին փորձում էր ստեղծել յուրահատուկ Սինգապուրյան ինքնություն, որը մեծապես ճանաչելի կդարձներ ռասսայական գիտակցւթյունը բազմամշակութային հովանու մեջ։
 
Լին և նրա կառավարությունը կարևորում էր կրոնական հանդուրժողականության և ռասսայական ներդաշնակության պահպանումը, և պատրաստ էին օրենքն օգտագործել հակազդելու էթնիկ և կրոնական հողի վրա ծագած կամայական բռնության։ <ref>{{cite web|url=http://www.exploitz.com/Singapore-Religious-Change-cg.php|title=Public-domain information from the US State Department Country Guide.|work=exploitz.com}}</ref>
=== Որոշումները և քաղաքականությունը ===
 
==== Ազգային անվտանգություն ====
Սինգապուրի խոցելիությունը զգալի էր՝ բազմակողմանի սպառնալիքներով, այդ թվում կոմունիստների և Ինդոնեզիայի՝ իր առճակատման դիրքորոշմամբ։
ՄԱԿ-ի անդամ դառնալուց հետո, Լին արագորեն սկսեց Սինգապուրի անկախության ճանաչման գործընթացը։ Նա Գո Քեն Սվիին նշանակեց ներքին գործերի և պաշտպանության նախարար, հանձնարարականով, կառուցել Սինգապուրի զինված ուժեր և օտար երկրներից՝ մասնավորապես Իսրայելից և Թայվանից, խորհրդատվական , վերապատրաստման և ռազմական տեխնիկայի օգնություն խնդրեց։ <ref>{{cite book |author=Lee Kuan yew |title=From Third World to First |year=2000 |publisher=HarperCollins Publishers |isbn=0-06-019776-5 |pages=14–15, 20, 25, 26}}</ref> 1967 թվականին, Lին զորակոչ հայտարարեց, որով introduced conscription whereby all able-bodied male Singaporean citizens age 18 անց բոլոր աշխատունակ արական սեռի Սինգապուրի քաղաքացիները պետք է ծառայեն Սինգապուրի զինված ուժերում, ոստիկանությունում կամ Ազգային Անվտանգության ծառայությունում։ 1971 թվականի տվյալներով, Սինգապուրն ուներ 17 ազգային ծառայության գումարտակ (16,000 տղամարդ) և 14 պահեստային գումարտակ (11,000 տղամարդ)։<ref>{{cite book |author=Lee Kuan Yew |title=From Third World to First – The Singapore Story (1965–2000) |year=2000 |publisher=Times Edition|isbn=981 204 984 3|page=41}}</ref> 1975 թվականին, Լիին հաջողվեց համոզել Թայվանի այդ ժամանակվա վարչապետ Չիան Չին-կո-ին թույլատրել Սինգապուրի զինվորներին վերապատրաստվել Թայվանում։<ref>{{cite book |author=Lee Kuan Yew |title= From Third World to First |year=2000 |publisher=Times Edition|isbn=981 204 984 3|pages=45, 622}}</ref>
 
==== Տնտեսություն ====
Սինգապուրի անկախության վրա ծառացած առավել հրատապ խնդիրներից էր՝ մարդկանց կայուն աշխատատեղեր ապահովել, գործազրկությունը շատ բարձր էր։ Զբոսաշրջությունը օգնում էր, բայց ամբողջությամբ չէր կարող լուծել գործազրկության խնդիրը։ Լին, իր տնտեսական օգնականի՝ Տնտեսական զարգացման խորհրդի նախագահ Հոն Սույ Սենի հետ և հոլանդացի տնտեսագետ Ալբերտ Վինեմիուսի խորհրդատվությամբ, հիմնադրեց գործարաններ, որոնք ի սկզբանե կենտրոնացած էին վերամշակող արտադրության վրա։ Մինչ 1971 թվականի բրիտանացիների Սինգապուրը ամբողջովին լքելը, Լին համոզեց չքանդել իրենց ռազմածովային նավահանգիստը, որը հետագայում փոխակերպվեց քաղաքացիական օգտագործման նավահանգստի։
Փորձերի և սխալների տարիներից հետո, Լին և նրա կաբինետը եզրակացրին, որ Սինգապուրի տնտեսության խթանման լավագույն միջոցը, կարողանալ բազմազգ կորպորացիաներից ներդրումներ ներգրավել։ Սինգապուրում առաջատար համաշխարհային ենթակառուցվածքներ և ստանդարտներ հիմնելով, նոր երկիրը կարող է հետամուտ լինել Ամերիկյան, Ճապոնական և Եվրոպական գործարարներին և մասնագետներին արմատներ գցեն այստեղ։
1970-ականների սկզբներին, այնպիսի միջազգային կորպորացիաների մուտքը Սինգապուր, ինչպիսիք [[Տեքսաս ինսթրումենթս]], [[Հյուլիթ Փակարդ]] և [[Ջեներալ էլեկտրիկ]], շրջադարձային եղան և Սինգապուրը հաջորդ տասնամյակում դարձրեցին խոշոր էլեկտրենիկա արտահանող երկիր։ <ref>{{cite book |author=Lee Kuan Yew |title= From Third World to First – The Singapore Story (1965–2000) |year=2000 |publisher=Times Edition |isbn=981 204 984 3|pages=80–81}}</ref> Աշխատողները հաճախ վերապատրաստվում էին ծանոթանալու համակարգերի աշխատանքին և արտասահմանյան ընկերությունների գործելոճին։ Կառավարությունը նույնպես գործարկեց մի քանի նոր արդյունաբերական ճյուղեր, ինչպիսիք են մետալուրգիական գործարաններ, սպասարկման արդյունաբերություններ և [[Սինգապուրյան ավիաուղիներ]]։<ref>{{cite book |author=Lee Kuan Yew |title= From Third World to First – The Singapore Story (1965–2000) |year=2000 |publisher=Times Edition |isbn=981 204 984 3|pages=66–88}}</ref>
 
Լին և կաբինետը աշխատեցին Սինգապուրը դարձնել միջազգային ֆինանսական կենտրոն։ Արտասահմանյան բանկիրները հավաստիացվել էին Սինգապուրի սոցիալական պայմանների վստահելիության, բարձրակարգ ենթակառուցվածքներ և հմուտ մասնագետներ ունենալու մեջ, և կառավարությունը ներդրողներին հավաստիացնում էր, որ Սինգապուրը վարելու է այնպիսի մակրոտնտեսական քաղաքականություն, որը կտանի Սինգապուրի դոլարի կայուն արժեքի։ <ref>{{cite book |author=Lee Kuan Yew |title=From Third World to First – The Singapore Story (1965–2000) |year=2000 |publisher=Times Edition|isbn=981 204 984 3|pages=89–102}}</ref>
 
Իր պաշտոնավարման ողջ ժամանակահատվածում նա մշտապես շատ կարևորություն է տալիս տնտեսության զարգացմանը։ Նա նույնիսկ իր ուշադրությունը տարածեց Սինգապուրի ներկայանալի լինելու այլ ասպեկտների վրա, այդ թվում լայնածավալ և մանրակրկիտ խնամքին, որպեսզի Սինգապուրը միջազգային հանրությանը ներկայանա որպես "քաղաք պարտեզ",<ref>See, for example, [[Koh Buck Song]] (1 August 1996), "The Route To Success&nbsp;— Keeping Singapore Green And Efficient". ''The Straits Times'' (Singapore). </ref> ինչը առկա է մինչ այսօր։
 
==== Հակակոռուպցիոն միջոցառումներ ====
Սինգապուրը [[քաղաքական կոռուպցիա]]յի հետ կապված խնդիրներ ուներ։ Լին օրենսդրություն մտցրեց, որով Կոռուպցիոն դեպքերի հետաքննությունների բյուրոյին շատ մեծ իշխանություն տվեց՝ ձերբակալություններ իրականացնել, վկաների հարցաքննել, կասկածյալ անձանց և նրանց ընտանիքի անդամների բանկային հաշիվներն ու եկամուտներից հարկային մուծումները հետազոտել։<ref>{{cite book |author=Lee Kuan Yew |title=From Third World to First |year=2000 |publisher=HarperCollins |isbn=0-06-019776-5 |pages=159–163, 647}}</ref> Լին կարծում էր, որ նախարարները լավ պիտի վարձատրվեն, որպեսզի ունենան ազնիվ և արդար կառավարություն։ 1986 թվականի նոյեմբերի 21-ին Լին բողոք էր ստացել Ազգային զարգացման նախարարի կաշառակերությանը վերաբերող բողոք էր ստացել։<ref>{{Cite book|title = Curbing Corruption in Asian Countries: An Impossible Dream?: An Impossible Dream?|first=Jon S. T. |last = Quah |publisher = Emerald Group |year=2011 |isbn= 9780857248206 |location= Bingley, UK |page=461}}</ref> Լին կոռուպցիային դեմ էր և նա լիազորեց Կոռուպցիոն դեպքերի հետաքննությունների բյուրոյին հետաքննություն անցկացնել նախարարի նկատմաբ, սակայն Տեն, մինչ իր դեմ մեղադրանք ներկայացնելը, ինքնասպան եղավ։ <ref>{{Cite web|title = Politicians {{!}} Corrupt Practices Investigation Bureau|url = https://www.cpib.gov.sg/cases-interest/cases-involving-public-sector-officers/politicians|website = www.cpib.gov.sg|accessdate = 3 October 2015}}</ref> 1994 թվականին, նա առաջարկեց նախարարների, դատավորների և բարձրաստիճան պաշտոնյաների աշխատավարձը հավասարեցնել մասնավոր հատվածի լավագույն մասնագետների աշխատավարձներին, պնդելով, որ դա կօգնի ներգրավել և պահել տաղանդավոր մասնագետներին հանրային սեկտորում։ <ref name="natgeojan10">{{Cite news |url= http://ngm.nationalgeographic.com/2010/01/singapore/jacobson-text |title=The Singapore Solution |last=Jacobson |first=Mark |date=January 2010 |work=[[National Geographic Magazine]] |accessdate=26 December 2009}}</ref>
==== Ազգաբնակչության քաղաքականություն ====
1960-ականների վերջերին, Լին՝ վախենալով, որ Սինգապուրի աճող բնակչությունը կարող է ծանրաբեռնել զարգացող տնտեսությունը, սկսեց «[[Բավարարվիր Երկուսով]]» [[ընտանիք պլանավորում]] քարոզարշավը։ Զույգերին կոչ էր արվում երկրորդ երեխայից հետո ենթարկվել ստերիլիզացիայի։ Երրորդ կամ չորրորդ երեխաները կրթության ոլորտի առաջնահերթություններից ավելի քիչ էին օգտվում և այդպիսի ընտանիքները տնտեսական ավելի ցածր փոխհատուցում էին ստանում։<ref name="natgeojan10"/>
 
1983-ին, Լին "Ամուսնական խոշոր բանավեճ" առաջացրեց, որով նա խրախուսում էր Սինգապուրի տղամարդկանց ամուսնանալ բարձրակարգ կրթված կանանց հետ։ <ref>{{cite book |author= Lee Kuan Yew |title=From Third World to First |year=2000 |publisher= HarperCollins |isbn=0-06-019776-5 |page=136}}</ref> Նա անհանգստանում էր, որ մեծ թվով կրթված կանայք ամուսնացած չէին։ <ref name="Lee 2000 140">{{cite book |author= Lee Kuan Yew |title=From Third World to First |year=2000 |publisher= HarperCollins |isbn=0-06-019776-5 |page=140}}</ref> Բնակչության որոշ շերտեր, որոնց թվում և կրթված կանայք հիասթափված էին նրա հայացքներից։<ref name="Lee 2000 140"/> Այնուամենայնիվ, ստեղծվեցին ամուսնական գործակալություններ, Սոցիալական զարգացման միավորում,<ref>{{cite book |author= Lee Kuan Yew |title=From Third World to First |year=2000 |publisher= HarperCollins |isbn=0-06-019776-5 |page=138}}</ref> որպեսզի ապահովեն կրթված տղամարդկանց և կանանց ծանոթություններ և նրանց միջև շփում։<ref name="natgeojan10"/> Կրթված մայրերի համար, ովքեր երեք կամ չորս երեխա ունեին, Լին դպրոցների և բնակարանային հարկային զեղջեր մտցրեց, ի հակադարձում նախորդ բավարարվիր երկուսով կարոզարշավին։ 1990-ականների վերջերին ծննդաբերությունն այնքան ընկավ, որ Լիի հաջորդը՝ Գո Չոկ Թոնը այդ խրախուսումը տարածեց բոլոր ամուսնացած կանանց վրա, և նույնիսկ ավելին, մտցրեց "երեխա՝ բոնուս" սխեման։<ref name="natgeojan10"/>
 
==== Մարմնական պատիժ ====
Լին մնայուն համոզմունք ուներ մարմնական պատժի՝ մտրակով հարվածելու, արդյունավետության մեջ։
<ref name="Lee 2000 213–214">{{cite book |author=Lee Kuan Yew |title=From Third World to First |year=2000 |publisher= HarperCollins |isbn=0-06-019776-5 |pages=213–214}}</ref> Լին՝ իր ինքնակենսագրության՝ ''Սինգապուրյան պատմություն'', մեջ նկարագրում է ինչպես Ռաֆլես հաստատության մեջ ուշացումների համար պարբերաբար մտրակվում էր։ Նա գրում էր․ " Ես կռանում էի աթոռի վրա և ստանում երեք հարված իմ լավագույն տաբատին" Ես չեմ կարծում, թե նա թույլ էր հարվածում։ Ես երբեք չեմ հասկացել արևմտյան կրթական ոլորտի մասնագետներին, ինչու են նրանք այդքան դեմ պատժին։ Այն ինձ և իմ համակուրսեցիներին ոչ մի վնաս չէր պատճառում"։ <ref>Lee Kuan Yew (21 September 1998). [http://www.time.com/time/asia/asia/magazine/1998/980921/lee_kuan_yew.html "The Singapore Story"]. ''Time Asia'' (Hong Kong).</ref>
Լիի կառավարությունը Բրիտանական տիրապետությունից ժառանգեց դատական մարմնական պատիժը, սակայն մեծապես ընդլայնեց շրջանակները։ Ըստ բրիտանացիների, այն կիրառվում էր որպես պատիժ անձնական բռնությունների դեպքում, կազմելով ողջ տարվա կտրվածքով մի բռունցքի հարված։ Լիի իշխանության օրոք պատժի կիրառման շրջանակն ընդլայնվում էր ընդգրկելով ավելի ւ ավելի նոր հանցագրծություններ։<ref>[http://www.corpun.com/singfeat.htm Judicial caning in Singapore, Malaysia and Brunei] at World Corporal Punishment Research.</ref> 1993 թվականի դրությամբ այն պարտադիր էր 42 իրավախախտումների համար և ոչ պարտադիր հաջորդ 42-ի համար։<ref>[http://www.corpun.com/sgjur2.htm Singapore: Table of offences for which caning is available] at World Corporal Punishment Research.</ref> Հիմնականում հրահանգվելով դատարանների կողմից այժմ պատը կիրառվում է թմրամոլների և անօրինական ներգաղթյալների վրա։ 1987 թվականի 602 պատժից 1993-ին արդեն պատիժների թիվն աճեց մինչև 3,244<ref>[http://dosfan.lib.uic.edu/ERC/democracy/1995_hrp_report/95hrp_report_eap/Singapore.html ''Singapore Human Rights Practices 1994''], US State Department.</ref> և 6,404 2007-ին։<ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/hrrpt/2007/100537.htm ''Country Reports on Human Rights Practices for 2007''], US State Department, released 11 March 2008.</ref>
 
Տող 209.
2010 թվականի սեպտեմբերի 28-ին, նա տեղափոխվեց հիվանդանոց, կրծքավանդակի վարակի պատճառով, չեղարկելով արտաքին գործոց նախարարի հետ հանդիպումը։<ref>{{Cite news | title = MM treated for chest infection | newspaper=The Straits Times | location = Singapore | date = 29 September 2010 }}</ref>
 
2010 թվականի նոյեմբերին, Վիկիլիքսի հրապարակած ԱՄՆ դիվանագիտական արտահոսքերի շարքում էր, Լիի մասնավոր զրույցները ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալ Ջեյմս Ստեյնբերգի հետ։ ԱՄՆ դեսպանատան դասակարգված որպես "գաղտնի", զեկույցում Լին տալիս է իր գնահատականները մի շարք Ասիական առաջնորդների մասին և Հյուսիսային Ասիայում զարգացումների վերաբերյալ իր քաղաքական տեսակետը, ներառյալ միջուկային զենքի տարածման հետևանքները։ <ref>{{Cite news | url = http://www.guardian.co.uk/world/us-embassy-cables-documents/210110 | title =
Former Singapore PM on 'psychopathic' North Koreans | newspaper=The Guardian | location = London | date = 29 November 2010}}</ref> Սինգապուրի արտաքին գործերի նախարարությունը արտահոսքի վերաբերյալ իր խորին անհանգստությունն էր արտահայտել, հատկապես դիվանագիտական նամակագրության գաղտնիության պահպանման անհրաժեշտության տեսանկյունից։ <ref>{{Cite news |url = http://www.straitstimes.com/PrimeNews/Story/STIStory_609035.html |title=WikiLeaks: Singapore joins global chorus of disapproval | newspaper=The Straits Times | location = Singapore | date = 1 December 2010 | agency=AFP, AP}}</ref>
 
2011 հունվարին, Straits Times Press-ը հրատարակում է ''Լի Կուան Յու: Դաժան ճշմարտություններ Սինգապուրը ոտքի կանգնեցնելու համար''.<ref>{{Cite news|url=http://www.straitstimes.com/BreakingNews/Singapore/Story/STIStory_624097.html |title= Insight: Grilling the Minister Mentor |newspaper=The Straits Times |location=Singapore |date =14 January 2011}}</ref> ուղղված երիտասարդ սինգապուրցիներին, այն հիմնված էր 2008-2009 թվականներին Լիի տեղական յոթ լրագրողներին տված հարցազրույցների վրա։ Առաջին տպագրությունը՝ 45,000 օրինակ, 2011 հունվարին, տպագրությունից մեկ ամիս էլ չանցած վաճառվեցին։ Հաջորդ խմբաքանակը 55,000 տպաքանակով հասանելի դարձավ մի փոքր անց։ <ref>http://www.straitstimes.com/BreakingNews/Singapore/Story/STIStory_637019.html</ref>
 
2011 թվականի Սինգապուրի ընտրություններից հետո, որում Սինգապուրի աշխատավորական կուսակցությունը՝ խոշոր ընդդիմադիր կուսակցությունը, աննախատեպ հաջողության հասավ՝ ընտրություններում հաղթանակ տարավ, Լին հայտարարեց, որ ինքը լքում է վարչապետի կաբինետը։<ref>{{Cite news |url= http://www.channelnewsasia.com/stories/singaporelocalnews/view/1128878/1/.html |title= SM Goh, MM Lee to leave Cabinet |publisher =Channel NewsAsia |location =Singapore |date = 14 May 2011}}</ref>
Տող 219.
''Sunday Times''-ի 2011 թվականի նոյեմբերի 6-ի սյունակում, Լիի դուստրը պարզել է, որ իր հայրը տառապում է բազմանյարդաբորբից։<ref>{{Cite news |url= http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-15615921 |title=
Singapore's Lee Kuan Yew admits nerve illness |publisher=BBC News |date=7 November 2011}}</ref>
Սյունակում նա պատմում է, ինչպես առաջին անգամ նա նկատել է հոր հիվանդությունը, երբ 2009 թվականի հոկտեմբերին նրան ուղեկցում էր [[Կոնեկտիկուտ]]՝ ԱՄՆ նախկին պետքարտուղար [[Հենրի Քիսինջեր]]ի հետ հանդիպելու։ Վեյ Լին նյարդաբան է, "մի քանի նյարդաբանական թեստեր անելով, պարզեց, որ հոր ոտքի նեյարդերն այնպես չեն աշխատում, ինչպես պետք է։" Մեկ օր անց, ընտրատարածքում ծառատունկ անելիս հարցազրույցի ժամանակ Լին հայտարարեց " Ես կասկած չունեմ, որ դա չի ազդել իմ մտքի, կամքի կամ վճռականության վրա" և "մարդիկ հաշմանդամի սայլակի վրա կարողանում են իրենց ներդրումն անել։ Ես դեռևս երկու ոտք ունեմ, ես կանեմ իմ ներդրումը։" <ref>{{cite news |newspaper=[[AsiaOne]] |url= http://news.asiaone.com/News/AsiaOne+News/Singapore/Story/A1Story20111107-309055.html |title=I've still got two legs, I will make a contribution |date=7 November 2011}}</ref>
== Առողջության վատթարացում և մահ ==
2013 թվականի փետրվարի 15-ին, Լին երկարատև սրտանոթային անբավարարվածությունից և դրան հաջորդած դեպի ուղեղ արյան հոսքի կարճատև դադարից հետո, տեղափոխվել էր Սինգապուրի գլխավոր հիվանդանոց։<ref>{{cite news |url= http://www.straitstimes.com/breaking-news/singapore/story/lee-kuan-yew-hospital-because-suspected-transient-ischaemic-attack-201 |title=Lee Kuan Yew in hospital because of suspected Transient Ischaemic Attack |first=Jeremy |last=Au Yong |newspaper=The Straits Times |location= Singapore |accessdate=16 February 2013 |date=16 February 2013}}</ref><ref>{{cite news |work=Channel NewsAsia |location= Singapore |url= http://www.channelnewsasia.com/stories/singaporelocalnews/view/1254633/1/.html |title=Former MM Lee Kuan Yew hospitalised |date=16 February 2013 |accessdate=16 February 2013 }}</ref><ref>{{cite news |newspaper=Bloomberg BusinessWeek |location=New York |url=http://www.businessweek.com/news/2013-02-16/lee-kuan-yew-hospitalized-after-stroke-like-event |title=Singapore's Lee Kuan Yew Ill After Stroke-Like Event |first=Linus |last=Chua |date=16 February 2013 |accessdate=17 February 2013 }}</ref><ref>{{cite news |newspaper=The Washington Post |url= http://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/former-singapore-prime-minister-lee-kuan-yew-hospitalized-following-brain-related-blockage/2013/02/16/d7dcf8a6-7836-11e2-b102-948929030e64_story.html |title=Lee Kuan Yew, Singapore's first prime minister, hospitalised following brain-related blockage |date=16 February 2013 |accessdate=17 February 2013 }}</ref> Որպես քաղաքական գործիչ, իր կարիերայի ընթացքում Լին բաց թողեց Չինական Նոր Տարվա ընթրիքը իր ընտրատարածքում, որտեղ նա պետք է լիներ պատվավոր հյուր։<ref>{{cite news |newspaper=Zee News |url= http://zeenews.india.com/news/world/singapore-s-first-pm-lee-kuan-yew-not-well-report_829414.html |title=Singapore's first PM Lee Kuan Yew not well: Report |date=16 February 2013 |accessdate=16 February 2013 }}</ref><ref>{{cite news |work= Channel NewsAsia |url= http://www.channelnewsasia.com/stories/singaporelocalnews/view/1254502/1/.html |date=15 February 2013 |accessdate=17 February 2013 |title=Former MM Lee Kuan Yew misses Lunar New Year dinner |first=S. |last=Ramesh }}</ref> Նա հետագայում դուրս էր գրվել, բայց շարունակում էր բուժում ստանալ։<ref>{{cite news |newspaper=AsiaOne |url= http://news.asiaone.com/News/Latest%2BNews/Singapore/Story/A1Story20130217-402598.html |title=Lee Kuan Yew discharged from SGH |date=17 February 2013 |accessdate=17 February 2013 }}</ref><ref>{{cite news |newspaper=The Sunday Times |location= Singapore |url= http://www.straitstimes.com/breaking-news/singapore/story/lee-kuan-yew-discharged-sgh-and-resting-home-20130217 |title=Lee Kuan Yew discharged from SGH and resting at home |date=17 February 2013 |accessdate=17 February 2013 |author=Hoe Pei Shan }}</ref><ref>{{cite news |newspaper=The Washington Post |url= http://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/lee-kuan-yew-singapores-first-pm-discharged-from-hospital-following-brain-related-blockage/2013/02/17/ae1b4ebe-78ea-11e2-9c27-fdd594ea6286_story.html |title=Lee Kuan Yew, Singapore's first PM, discharged from hospital following brain-related blockage |date=17 February 2013 |accessdate=17 February 2013 }}</ref>
Տող 227.
[[Պատկեր:Flags at half staff to mark the death of Lee Kuan Yew, College Green, Singapore Management University - 20150323-01.jpg|thumb|Լի Կուան Յուի մահվանից հետո Սինգապուրի Կառավարման համալսարանում պետական դրոշը կիսով չափ իջեցված է։]]
 
2015 փետրվարի 5-ին, Լին ծանր [[թոքաբորբ]]ով տեղափոխվեց Սինգապուրի գլխավոր հիվանդանոցի վերակենդանացման բաժանմունք։ <ref>{{cite news |url= http://news.yahoo.com/singapores-founding-pm-intensive-care-stable-105010769.html |title=Singapore founding PM Lee Kuan Yew in ICU but 'stable' |date=21 February 2015 |first=Bhavan |last=Jaipragas |publisher=Yahoo! News}}</ref><ref>{{cite web |url= http://www.channelnewsasia.com/news/singapore/lee-kuan-yew-in-hospital/1671808.html |title=Lee Kuan Yew in hospital with severe pneumonia, condition 'stabilised' |date=21 February 2015 |work=Channel NewsAsia}}</ref>
 
2015 թվականի մարտի 23-ին, Սինգապուրի վարչապետ Լի Սյանլունը հայտարարեց, որ 91 տարեկանում իր հայրը մահացել է։<ref name=passingofleekuanyew>{{cite press release |date=23 March 2015 |url= http://www.pmo.gov.sg/mediacentre/passing-mr-lee-kuan-yew-founding-prime-minister-singapore |title= Passing of Mr Lee Kuan Yew, founding Prime Minister of Singapore |publisher= Prime Minister's Office Singapore}}</ref> Պաշտոնական հուղակավորությունը տեղի ունեցավ մարտի 29-ին, որին ներկա էին աշխարհի առաջնորդները։<ref>{{cite news |title=Lee Kuan Yew: Singapore holds funeral procession |url= http://www.bbc.com/news/world-asia-32102686 |work=BBC News |accessdate=30 March 2015}}</ref> Նույն օրը նրան դիակիզել են մասնավոր արարողության ժամանակ։<ref>{{cite news |title= Family bids final farewell to Lee Kuan Yew in private ceremony at Mandai |url= http://news.asiaone.com/news/singapore/family-bids-final-farewell-lee-kuan-yew-private-ceremony-mandai |work=[[AsiaOne]] |location= Singapore |date=29 March 2015 |accessdate=30 March 2015}}</ref>
Տող 238.
=== ԼԳԲՏ իրավունքներ ===
 
Առաջին անգամ Լիին հրապարակավ հարց տվեցին Սինգապուրում ԼԳԲՏ իրավունքների մասին 1998 թվականի CNN-ին տված հարցազրույցի ընթացքում։ Հարցը տրվել էր անանուն գեյի կողմից, ով հարցնում էր ԼԳԲՏ մարդկանց ապագայի մասին Սինգապուրում։ Լին պատասխանեց, որ դա կառավարությունը չէ, որ պիտի որոշի ընդունել նույնասեռականությունը, թե ոչ; դա սինգապուրյան հասարկությունը պետք է որոշի։ Նա նաև ասաց, ինքը չի կարծում, որ "գեյերի իրավունքների ագրեսիվ շարժումը" կարող է փոխել հարցի վերաբերյալ մարդկանց տեսակետը։ Նա հավելեց, որ կառավարությունը չի միջամտի կամ հետապնդի մեկին անկախ նրանից նա հետերոսեքսուալ է, կամ այլ կերպ։ <ref>{{cite web |title=CNN: Lee Kuan Yew and the gay question |publisher=Yawning Bread (blog) |date=December 1998 |url= http://www.yawningbread.org/arch_1998/yax-127.htm}}</ref>
 
Հաջորդ անգամ Լիին հոմոսեքսուալության մասին հարց են տվելԼիին հարցրել են 2007 թվականի Ժողովրդական գործողությունների կուսակցության երիտասարդական թևի հավաքում։ Նրան հարցրել են նրա կարծիքը, արդյոք հոմոսեքսուալիզմը բնության, թե դաստիարակության արդյունք է։ Նա պատասխանել է, որ ինքը հարցրել է բժիշկներին հոմոսեքսուալության բնույթի մասին, և ստացել է պատասխան, որ այն գենետիկորեն գեների պատահական փոխանցման արդյունք է։<ref>{{cite news |title= Singapore's Lee Kuan Yew questions homosexuality ban |date=23 April 2007 |url= http://www.reuters.com/article/2007/04/23/us-singapore-homosexuality-idUSSIN33351020070423 |agency=Reuters}}</ref><ref>{{cite news |last= De Clercq |first=Geert |title=Singapore considers legalizing homosexuality: Lee |url= http://www.reuters.com/article/2007/04/24/us-singapore-lee-idUSSP5349120070424 |date=24 July 2007 |agency=Reuters}}</ref>
Տող 272.
Համաձայն Լիի հուշերի, Նեյրը ստիպված էր հրաժարական տալնախագահի աթոռից, նրան վերագրվող ալկոհոլիզմի պատճառով, ինչը Նեյրը ժխտում էր։
=== Հեռավոր արևելքի տնտեսական ակնարկի զրպարտությունը ===
2008 թվականի սեպտեմբերի 24-ին Սինգապուրի գերագույն դատարանը պարզեցված արդարատությամբ, որոշեց, որ "Հեռավոր Արևելյան տնտեսական ակնարկ" ամսագիրը զրպարտել է Լիին և նրա որդուն՝ վարչապետ Լի Սյան Լունին։ Դատարանը գտել 2006-ի "Սինգապուրի նահատակը" հոդվածը, որտեղ ենթադրվում էր, որ Լին գործում էր նույն կոռումպացված դաշտում։"<ref name="bbc20080924">[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7632830.stm "Editor 'defamed' Singapore leader]. ''BBC News''. 24 September 2008.</ref>Դատարանը մեղադրեց ամսագրին, վճարել հայցվորների վնասները։ Ամսագիրը բողոքարկեց,<ref name="bbc20080924"/> բայց գործը տանուլ տվեց, երբ վերաքննիչ դատարանը թվականի հոկտեմբերին նախորդ վճիռը ուժի մեջ թողեց։ <ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8296157.stm "Singapore backs Lee in media case"]. ''BBC News''. 8 October 2009.</ref>
=== ''Միջազգային Նյու Յորք Թայմսի'' զրպարտության գործը ===
2010 թվականին, Լին, որդու՝ Լի Սյան Լունի և Գո Չոկ Թոնի հետ դատական գործ հարուցեց Նյու Յորք Թայմս ընկերության դեմ, "Ամեն ինչ ընտանիքում" հոդվածի կապակցությամբ։''Միջազգային Նյու Յորք թայմսը'' մարտ ամսին ներողություն խնդրեց, որ հոդվածի ընթերցողներին կարող է թվալ, որ "կրտսեր Լին իր պաշտոնը ստացել է ոչ իր արժանիքների համար"։ Միևնույն ժամանակ ընկերությունը համաձայնեց Լի Սյան Լունին վճարել S$60,000, Լիին՝ S$50,000 և S$50,000 Գոյին (ընդամենը՝ այն ժամանակվա US$114,000), ավելացրած իրավաբանական ծախսերը։<ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2010/03/25/business/media/25times.html?adxnnl=1&ref=global&adxnnlx=1269630126-/pOpabLI8eqVE1l9rvVbZw|title=Times Co. Settles Claim in Singapore|date=25 March 2010|author=Perez-Pena,Richard|newspaper=The New York Times|accessdate=25 March 2010}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5iT7AgeoMNlFm88Nv9zofXLyb8ljw|title=New York Times to pay damages to Singapore leaders|date=25 March 2010|agency=Agence France-Presse|accessdate=25 March 2010}}</ref><ref>{{cite news|url= http://www.bangkokpost.com/news/asia/172827|title=Stop suing journalists: RSF tells Singapore leaders|date=26 March 2010|newspaper=Bangkok Post|accessdate=26 March 2010}}</ref>
Տող 284.
 
== Մշակութային պատկերներ ==
1979 թվականին, գեղանկարիչ Չու Միա Թին պատկերում է Լիին Լոնդոնից վերադառնալիս։ <ref>{{cite web |last1=Marsita |first1=Omar |title=Chua Mia Tee |url= http://eresources.nlb.gov.sg/infopedia/articles/SIP_1010_2008-07-30.html |website=Infopedia |publisher=National Library Board |accessdate=4 June 2015}}</ref>
 
1991 թվականին, Չուն պատկերել է Լիին Սինգապուրի վերափոխման ֆոնին։ Հատուկ պատվերով արված նկարը նա Լիին նվիրեց անձամբ։<ref>{{cite news |author=Lim Seng Tiong |title=A Tribute to Mr Lee |work=The Straits Times |location =Singapore |date=2 May 1991}}</ref>
 
1992 թվականին, նկարիչ Լայ Կույ Ֆանը ներկայացրեց պատմական յուղանկար, որում պատկերված է Լին 1959 թվականի վարչապետի երդմնակալության արարողության ժամանակ, որը Սինգապուրի ազգային պատկերասրահի հավաքածուում է։ <ref>{{cite web|title=History Paintings|url=http://www.laikuifang.com/history.htm|website=Dr Lai's Museum|accessdate=15 September 2014}}</ref>
 
2000 թվականին, Լոուրենս Կոհը նկարազարդում է Լիի մանկական տարիների մասին ամենալավ վաճառվող ''Մեծանում ենք Լի Կուան Յուի հետ'' գիրքը։ Գիրքը թարմացվել և վերահրատարակվել է 2014 թվականին։<ref>{{cite news |last1=Toh |first1=Keiza |title=Former youth delinquent Lawrence Koh cleaned up and went on to illustrate a book on Lee Kuan Yew |url= http://www.straitstimes.com/lifestyle/books/story/former-youth-delinquent-lawrence-koh-cleaned-and-went-illustrate-book-lee-kuan |accessdate=15 September 2014 |newspaper=The Straits Times |location= Singapore |date=21 July 2014}}</ref>
Տող 296.
2008 թվականին, նկարիչ Բեն Պուան ''Հերոս'' գլխագրով Լիի նկարների սոլո ցուցահանդես բացեց։<ref>{{cite web|title=OTHER: Exhibition @ Forth Gallery "Hero" by Ben Puah|url=http://www.adpost.com/sg/arts_crafts/3237/|website=Adpost.com|accessdate=15 September 2014}}</ref>
 
2009 թվականին, նկարիչ Ռիչարդ Լիմ Հանը Լիի գեղանկարների սոլո ցուցահանդես է ներկայացնում։ <ref>{{cite web|title=Singapore Guidance Angel by Richard Lim Han |url= http://forthgallery.wordpress.com/2009/07/13/449/|website=Forth Gallery |accessdate=15 September 2014}}</ref> Նույն տարում ծաղրանկարիչ և նկարիչ Սոնի Լյուն Լիին պատկերում է ծաղրանկարային արձանիկների շարքով։<ref>{{cite web|title=Lucky Plazas 2|url=https://sonnyliew.wordpress.com/tag/lee-kuan-yew/|website=Sonny Liew's Secreter Robot Spy Factory|accessdate=15 September 2014}}</ref><ref>{{cite web|last1=Teoh|first1=Hannah|title=Quirky artist takes pride in making Lee Kuan Yew figurines his life's work|url=https://sg.news.yahoo.com/quirky-artist-takes-pride-in-making-lee-kuan-yew-figurines-his-life-s-work-144343906.html|website=Yahoo Singapore|publisher=Yahoo News Network|accessdate=4 June 2015}}</ref>
 
== Հուշեր ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Լի_Կուան_Յու» էջից