«Հույն-թուրքական երկրաշարժերի դիվանագիտություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

|պատկեր = Greece_Turkey_LocatorGreece Turkey Locator.svg

'''Հույն-թուրքական երկրաշարժերի դիվանագիտություն''' ({{lang-el|Ελληνική-Τουρκική διπλωματία σεισμού}}, {{lang-tr|Türk-Yunan deprem diplomasisi}}), աշխարհագրա-քաղաքական իրադարձությունների շղթա, որը ուղեկցվեց [[Հունաստան|Հունաստանի]]ի և [[Թուրքիա|Թուրքիայի]]յի միջև [[Դիվանագիտություն|դիվանագիտական հարաբերությունների]] վերածննդով, [[Հույներ|հույն]] և [[Թուրքեր|թուրք]] ժողովուրդների փոխադարձ համակրանքի առաջացմամբ:

Այս իրադարձությունները պայմանավորված էին [[1999 թվական|1999 թվականին]]ին միաժամանակ Թուրքիայի [[Իզմիթ]] քաղաքում և [[Աթենք|Հունաստանի մայրաքաղաքում]] տեղի ունեցած [[Երկրաշարժ|երկրաշարժերով]], որից հետո երկու երկրների կառավարությունները անցյալում թողնելով հույն-թուրքական ատելությունը և լարված հարաբերությունները վերսկսեցին դիվանագիտական հարաբերությունները:

Նոր ձևավորված [[Օսմանյան կայսրություն|Օսմանյան կայսրությունը]]ը կարողանում է տապալել [[Բյուզանդական կայսրություն|Բյուզանդական կայսրության]] վերջին կառավարչին՝ գրավելով [[Հունաստան|Հունաստանը]]ը: Երկար տարիներ Հունաստանը գտնվել է թուրքական ծանր լծի տակ: [[13–րդ դար|13]]-[[19-րդ դար|19-րդ դարերում]]երում հույները դարձել են թուրքերի կրոնահալած և ազգահալած քաղաքականության զոհ:

[[Հունական ազգային-ազատագրական հեղափոխություն (1821-18291821–1829)|Հունաստանի ազգային-ազատագրական պատերազմի]] տարիներին երկու էթնոսների հակակրանքը և փոխադարձ ատելությունը հասավ գագաթնակետին:

Առաջին համաշխարհային պատերազմի ընթացքում կազմակերպելով [[Հայոց ցեղասպանություն|Հայերի ցեղասպանությունը]], թուրքերը մասսայական սպանություններ են կատարել նաև [[Ասորիների ցեղասպանություն|ասորիների]] և [[Պոնտոսի հույների ցեղասպանություն|պոնտոսի հույների]] նկատմամբ:

[[Հունաստանի թագավորություն|Հունաստանի թագավորության]] անկախության հռչակումից հետո հունական պետական միավորումներից ոչ մեկը որևէ դիվանագիտական կապերի մեջ չէր [[Թուրքիա|Թուրքիայի]]յի հետ: Երկու երկրների հարաբերությունները գտնվում էին լարված վիճակում: [[Թուրքերի ներխուժումը Կիպրոս|Թուրքերի Կիպրոս ներխուժումից]] հետո Կիպրոսի հույները ևս սկսեցին ատելություն տածել թուրքերի նկատմամբ:

[[1999 թվական|1999 թվականի]]ի [[Օգոստոսի 17|օգոստոսի 17-ին]] [[Թուրքիա|Թուրքիայի]]յի Իզմիթ քաղաքում տեղի է ունեցել 7,4 մագնիտուդի ([[Ռիխտերի սանդղակ|Ռիխտերի սանդղակով]]ով) ուժգնությամբ [[Իզմիթի երկրաշարժ|երկրաշարժ]], որը մեծապես վնաս է հասցրել [[Իզմիթ]] և [[Ստամբուլ]] քաղաքներին:

Երկրաշարժում զոհվել է 17 հազար մարդ և ավելի քան 300 հազար անձ մնացել են անօթևան: Երկրաշարժից մի քանի ժամ հետո [[Հունաստան|Հունաստանի]]ի արտաքին գործերի նախարարությունը դիմել է թուրքական կողմին: Նույն օրը Հունաստանից Իզմիթ և Ստամբուլ են ուղարկվել են առաջին փրկարարական խմբերը:

Հունաստանի քաղաքներից Թուրքիայի տուժած գոտիներ են ուղարկվել առաջին անհրաժեշտության պարագաներ: Հունաստանից ժամանած օգնությունը ջերմ արձագանք է գտել Հունաստանի մամուլում: Այդ մասին թուրքական մամուլում ներկայացրել են, որպես ''«ժամանակի բարեկամության»''<ref>[http://www.milliyet.com.tr/1999/08/20/dunya/dun05.html Dostluk zamanı] ''Milliyet Dünya Sayfalari''</ref>:

Ավելի քան մեկ ամիս անց՝ նույն թվականի [[Սեպտեմբերի 7|սեպտեմբերի 7-ին]], ավերիչ երկրաշարժ է տեղի ունցել նաև [[Հունաստան|Հունաստանում]]ում: Երկրաշարժի էպիկենտրոնը [[Աթենք|Աթենքի]]ի արվարձաններն էին: Երկրաշարժը գնահատվել է 5,9 մագնիտուդ հզորությամբ:

Թուրքիայի կառավարությունը արձագանքել է երկրաշարժին՝ օգնություն առաջարկելով Հունաստանին: Մոտ 13 -ամվա ընթացքում [[Թուրքիա|Թուրքիայից]]յից Հունաստան են ժամանել բազմաթիվ փրկարարական խմբեր:

== Ծանոթագրություններ ==