|
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի սարսափներն ու դաժանություններն ամբողջ աշխարհում անհրաժեշտություն առաջացրեցին հետագայում նման իրադարձությունների կանխարգելման նպատակով ստեղծել ինչպես մարդու հիմնարար իրավունքների պաշտպանության համակարգ, այնպես էլ պետությունների միջև սերտ քաղաքական միություն։
[[1948]] թ․–ինթվականին [[Միավորված ազգերի կազմակերպության գլխավոր ասամբլեա]]յում [[ՄԱԿ]]–ի-ի շրջանակներում ընդունվեց ''Մարդու իրավունքների Համընդհանուր [[դեկլարացիա]]''։
[[1948]] թ․ [[մայիս]]ին [[Հաագա]]յում տեղի ունեցավ «Եվրոպայի համագումար», ընդունվեց «Եվրոպական շարժման» առաջարկը․ ստեղծել Մարդու իրավունքների Եվրոպական դատարան պետություններում մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների վերահսկման լիազորությամբ։ [[1949]] թ․ [[փետրվար]]ին «Եվրոպական շարժումը» [[Բրյուսել]]ի համագումարում ներկայացրեց մարդու իրավունքների մասին Եվրոպական կոնվենցիայի առաջին նախագիծը։
[[1949]] թ․ [[մայիսի 5]]–ին-ին [[Լոնդոն]]ում դիվանագիտական կոնֆերանսի ժամանակ տասը պետություններ ստորագրեցին Եվրոպայի խորհրդի կանոնադրությունը։ Այս միջազգային ակտը վկայեց, որ Եվրոպայի Միության գլխավոր նպատակներից մեկը «մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանությունն ու զարգացումն է»։ Բազմաթիվ քննարկումների, մի շարք փոփոխությունների և առաջարկությունների ենթարկվեց կոնվենցիան։<ref>[http://roseurosud.org/evropejskij-sud-po-pravam-cheloveka/45-istoriya-evropejskogo-suda-po-pravam-cheloveka Մարդու իրավունքների Եվրոպական դատարանի պատմություն]
</ref>
Այսպիսով, [[1950]] թ․ [[նոյեմբերի 4]]–ին-ին [[Հռոմ]]ում (հետո նաև [[Փարիզ]]ում) [[Եվրոպայի Խորհուրդ|Եվրոպայի Խորհրդի]] տասը անդամ երկրների ([[Բելգիա]], [[Մեծ Բրիտանիա]], [[Գերմանիա]], [[Դանիա]], [[Իսլանդիա]], [[Իտալիա]], [[Լյուքսեմբուրգ]], [[Նիդերլանդներ]], [[Նորվեգիա]], [[Ֆրանսիա]]) կողմից ընդունվեց [[Կոնվենցիա մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների մասին]]։
Կոնվենցիան ուժի մեջ մտավ [[1953]] թ․ [[սեպտեմբերի 3]]–ին-ին, տասներորդ պետության՝ Լյուքսեմբուրգի վավերացմաբ։
Առաջին ընտրություններն իրականացվեցին [[1954]] թ․ [[մայիսի 18]]–ին։-ին։
Առաջին նիստը գումարվեց [[1954]] թ․ [[հուլիսի 12]]–ին-ին Ստրասբուրգում։
[[1959]] թ․ [[հունվարի 21]]–ին-ին Կոնվենցիայի պարտավորությունների կատարումը ապահովելու նպատակով ստեղծվեց Մարդու իրավունքների Եվրոպական դատարան Կոնվենցիայի խախտման վերաբերյալ հայցադիմումները քննելու համար։<ref name="Ա" />
=== Դատական կառույցները ===
[[1953]] թ․ [[սեպտեմբերի 3]]–ին-ին [[Մարդու իրավունքների Եվրոպական կոնվենցիա]]ն ուժի մեջ մտնելով՝ մարդու իրավունքների պաշտպանության հատուկ մեխանիզմ ստեղծեց։ Սկզբում այն երեք մարմնից էր կազմված, որոնք պատասխանատվություն էին կրում մասնակից պետությունների պարտավորությունների կատարումը ապահովելու համար․
# [[Եվրոպայի Խորհուրդ#Կառուցվածքը|Մարդու իրավունքների եվրոպական խորհրդարանական վեհաժողով]]
# Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան
# [[Եվրոպայի Խորհուրդ#Կառուցվածքը|Եվրոպական խորհրդի նախարարների կոմիտե]]
[[1998]] թ․ [[նոյեմբերի 1]]–ից-ից № 11 Արձանագրության համաձայն այդ մարմիններից առաջին երկուսը փոխարինվեցին մեկով՝ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան։ Այն տեղակայված է Ստրասբուրգի Մարդու իրավունքների պալատում ([[Ֆրանսիա]]), որտեղ էլ գտնվում է Եվրոպայի Խորհուրդը։
Նախկինում բոլոր անհատական հայցադիմումները Եվրոպական խորհրդարանական վեհաժողովում քննարկվելուց հետո վերջնական որոշում կայացնելու համար գործը հանձնվում էր Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան կամ Եվրոպական Խորհրդի նախարարների կոմիտե։ [[1994]] թ․ [[հոկտեմբերի 1]]–ից-ից հայցադիմորդն իրավունք ստացավ Եվրոպական վեհաժողովի կողմից ընդունելի համարվող հայցադիմումներն անձամբ փոխանցել Դատարանին։<ref>[https://books.google.am/books/about/The_essentials_of_human_rights.html?id=BvR_QgAACAAJ&hl=en The Essentials of Human Rights]</ref>
Եվրոպական Դատարանն իր գործունեությունը սկսելուց ի վեր ([[1959]]) մինչև [[1998]] թ․ ավարտը որոշումներ է կայացրել 837 հայցադիմումների վերաբերյալ, որոնցից գերակշիռ մեծամասնությունը քաղաքացիների հայցեր են եղել։ Առաջին վճիռը կայացվել է [[1960]] թ․ (Lawless v. Ireland), ի օգուտ հայցորդի առաջին որոշումը կայացվել է [[1968]] թ․ (Neumeister v. Austria)։ [[1998]] թ․ ռեֆորմից հետո Դատարանի աշխատանքն ավելացավ և [[2010]] թ․ սկզբին գործնական որոշումների քանակը հասավ ավելի քան 12 198, որոնցից 10 156–ը156-ը Կոնվենցիայի կամ դրա արձանագրությունների խախտումների վերաբերյալ էին։<ref>Protocol no.14 Factsheet: The reform of the European Court of Human Rights [http://www.echr.coe.int/NR/rdonlyres/57211BCC-C88A-43C6-B540-AF0642E81D2C/0/CPProtocole14EN.pdf](PDF). Council of Europe. May 2010.</ref>
== Իրավազորությունը ==
| 