«Գաստրուլյացիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

*արտաքին`արտաքին՝ [[էկտոդերմ]]

* ներքին`ներքին՝ [[էնտոդերմ]]:

Ներփքման եղանակով առաջացած և էնտոդերմով սահմանազատված խորշն առաջնային աղիքի խորշն է, որը դեպի դուրս է բացվում անցքով`անցքով՝ [[առաջնային բերան]]ով:

[[Երկկենցաղներ]]ի բլաստուլի խոռոչի ծավալը մեծ չէ, ներփքում քիչ է նկատվում, այդ պատճառով անիմալ բևեռի փոքր բջիջները սողում են դեպի խոշոր վեգետատիվ բևեռ և աճելով հայտնվում են սաղմի ներսում։ Այդպես առաջանում է ներքին սաղմնային թերթիկն`թերթիկն՝ էնտոդերմը։

[[Սողուններ]]ի և [[թռչուններ]]ի մոտ գաստրուլացումը այլ կերպ է կատարվում։ [[Սաղմնային սկավառակ]]ը կարծես ճեղքավորվում է երկու թերթիկի. վերին`վերին՝ էկտոդերմի և ներքին`ներքին՝ էնտոդերմի։ Կենդանիների ճնշող մեծամասնության մոտ էկտոդերմի և էնտոդերմի միջև առաջանում է երրորդ սաղմնային թերթիկը`թերթիկը՝ [[մեզոդերմ]]ը: Այսպիսով, սաղմնային թերթիկները սաղմում որոշակի տեղում գտնվող բջիջների շերտեր են, որոնք համապատասխան օրգաններ են սկզբնավորում։

Տարբեր թերթիկների բջիջները կառուցվածքով տարբերվում են իրարից։ Այն օրգանիզմները, որոնք իրենց զարգացումն սկսում են երկու սաղմնային թերթիկներից`թերթիկներից՝ էկտոդերմից և էնտոդերմից, կոչվում են երկշերտ օրգանիզմներ։ Այդպիսի օրգանիզմներից են [[աղեխորշավորներ]]ն: Իսկ այն օրգանիզմները, որոնք իրենց զարգացումը սկսում են երեք սաղմնային թերթիկներից՝ էկտոդերմից, էնտոդերմից և մեզոդերմից կոչվում են եռաշերտ օրգանիզմներ։ Կենդանիների տիպերից եռաշերտ են տափակ, [[Կլոր որդեր|կլոր]] և [[օղակավոր որդեր]]ը, [[փափկամարմիններ]]ը, [[փշամորթներ]]ը, [[հոդվածոտանիներ]]ը, [[քորդավորներ]]ը:

Գաստրուլյացիայի առաջին փուլը կատարվում է դելամինացիայի եղանակով, որի ժամանակ [[էմբրիոբլաստ]]ի [[բջիջ]]ները երկփեղկվում են երկու թերթիկների`թերթիկների՝ [[էպիբլաստ]], ուղղված դեպի տրոֆոբլաստը (ներառում է [[էկտոդերմ]]ի, [[նյարդային թիթեղ]]ի, [[մեզոդերմ]]ի և [[քորդա]]յի նյութերը) և ներքին`ներքին՝ [[հիպոբլաստ]], ուղղված [[բլաստոցիստ]]ի խոռոչը (ներառում է սաղմնային և արտասաղմնային էնտոդերմի նյութը)։

Մեզենքիմը աճում, մոտենում է տրոֆոբլաստին, ներխրվում նրա մեջ`մեջ՝ առաջացնելով խորիոն`խորիոն՝ թավիկավոր թաղանթ, ինչպես նաև առաջնային խորիոնային թավիկներ։

Մարդու սաղմի մեջ այն դեղնուց չի պարունակում, սակայն լցված է շճային հեղուկով։ 13-14-րդ օրը սաղմին ունի հետևյալ կառուցվածքը. [[տրոֆոբլաստ]]ն իր տակ գտնվող արտասաղմնային մեզոդերմի հետ առաջացնում է խորիոն, ուղղված է դեպի արգանդի պատի խորքը, սաղմնային մասում գտնվում են իրար հարող ամնիոնային և դեղնուցային բշտիկը։ Այս մասն խորիոնին ամրացած է ամնիոնային կամ սաղմնային ոտիկի օգնությամբ։ Ամնիոնային բշտիկի հատակը և դեղնուցային բշտիկի ծածկը առաջացնում են սաղմնային վահանիկ։ Ամնիոնային բշտիկի հաստացած մասն իրենից ներկայացնում է էպիբլաստ, իսկ ավելի բարակ մասը`մասը՝ արտասաղմնային էկտոդերմ։ Մարդու սաղմի զարգացման վաղ փուլերում լավ են արտահայտված խորիոնը, ամնիոնը և դեղնուցապարկը։