«Ազգայնականություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Ազգայնականությունը համալիր սոցիալական երևույթ է, որի օբյեկտը ազգն է։ Լատիներեն «նացիո» հիմքով, ինչը նշանակում է ծննդավայր, այս [[հասկացություն]]ը մշակվել է Յոհան Գոդֆրիդ Հերդերի կողմից։ Սոցիալական [[գիտություն]]ներում ազգայնականություն հասկացության բացատրությունը ընդհանրապես տարբեր կերպ է տրվում։ Առաջին դեպքում ազգայնականությունը սահմանելիս առանցքային է համարվում ազգ հասկացությունը և այս տեսանկյունից սահմանումները կարելի է տարբերակել միայն քաղաքական և մշակութային փոփոխականներով։ Գիտնականները՝ ինչպիսիք են՝ Հանս Կոհնը, Կարլտոն Հեյեսը, Յոն Պլամենատսը կամ Էնթոնի Սմիթը, հակված են թե՛ տիպաբանական և թե՛ ավելի ներառական սահմանումների կամ բացատրությունների։ Սահմանումների երկրորդ խումբը ազգայնականությունը տարբերակում է ըստ ժամանակագրության`ժամանակագրության՝ մինչև [[ֆրանսիական հեղափոխություն]]ը կամ դրա ընթացքում, ինչի արդյունքում ունենք պրեմոդեռնիստական և մոդեռնիստական տեսություններ։

Քաղաքական սահմանումները ազգայնականությունը ներկայացնում են որպես քաղաքական հայեցակարգ (doctrine) և շարժում, որը կենտրոնանում է պետության վրա։ Համաձայն այս սահմանումների՝ ազգայնականությունը պահանջ է, ըստ որի կառավարողները և կառավարվողները պետք է կամ [[մշակույթ]]ով կամ քաղաքականապես նույնական լինեն. ազգային պետության ձևավորում կամ պահպանություն, ինչը ենթադրում է կամ ազգ կոչվող մշակութային համայնքների, որոնք արդեն ունեն պետականություն և դիմակայում են արտաքին վտանգներին, քաղաքական անկախության պահպանություն կամ պետականության ստեղծում այն ազգերի կողմից, որոնք գտնվում են բազմազգ պետությունների գերիշխող, ավելի հզոր ազգերի տիրապետության տակ։ Այսպիսով, ազգայնական շարժումները կարող են ներառել դիմադրություն օտար ուժին կամ ձգտում ինքնակառավարման կամ ինքնորոշման`ինքնորոշման՝ ապահովելու ազգի ֆիզիկական և մշակութային հարատևությունը։ Այս բնույթի քաղաքական ազգայնականությունը ազգային պետությունը, համարում է մարդկային քաղաքական կազմակերպման ամենանաիդելական ձևը։ Պետականության այս տեսլականի հիմնական ներկայացուցիչը, ինչպես նաև քննադատը Էլի Կեդորին է։ Նրա համար ազգայնականությունը ինքնակառավարման հայեցակարգ է <ref>Kedourie, E. (1960) Nationalism . Hutchinson , London, p 45.</ref>:

Հաջորդ տեսակը պետության կողմից իրականացվող [[Բնակչություն|բնակչության]] մշակութային հոմոգենիզացիան է։ Այս դեպքում պետությունը իր վրա վերցնում է նոր`նոր՝ մշակութային դեր։ Պետությունն այժմ դառնում է ժողովրդին կրթող և մշակույթի պահապան։ Այն ստեղծում է ազգը։ Պետության կողմից իրականացվող մշակութային հոմոգենիզացիան, կամ այլ կերպ ասած ազգայնականացումը կարող է ներառել, առաջին`առաջին՝ պետության կողմից հովանավորվող [[դպրոց]]ների ստեղծում, որտեղ ուսանելը պարտադիր է բոլորի համար, և երկրորդ՝ նախապես առկա մշակութային տարրերի ստանդարտացում, հատկապես [[Լեզու|լեզվ]]ի առումով։ Լեզվի ստանդարտացումն առաջին անգամ կիրառվել է [[Ֆրանսիա]]յում Լուիս 14-րդ կողմից [[1635 թվական]]ին Ֆրանսիական Ակադեմիան հիմնելուց հետո՝ չնայած այն փաստին, որ դրա կրողը [[Ազնվականություն|ազնվականության]] սակավաթիվ կրթված զանգվածն էր։

Պետության կողմից տարվող մշակութային հոմոգենիացիան կարող է ունենալ այնպիսի դրական արդյունքներ, ինչպես ծայրամասի մասսայական բնակչության ընդգրկումը կենտրոնի շրջանակներում, որպես ամբողջի հավասարազոր բաղկացուցիչ։ Հոմոգենիզացիայի պահանջը կարող է ունենալ նաև բացասական հետևանքներ։ Առաջին հերթին՝ [[կոնֆլիկտ]] ազգային մշակույթի էության վերաբերյալ, երկրորդ`երկրորդ՝ մշակութային նույնության հիմքով պարտադրված համերաշխություն, երրորդ`երրորդ՝ մշակութային փոքրամասնությունների էթնիկ զտումներ, չորրորդ`չորրորդ՝ մշակութային [[Ազգային փոքրամասնություններ|փոքրամասնություն]]ների ստիպողական թուլացում և հինգորորդ`հինգորորդ՝ անձնային [[ազատություն]]ների սահմանափակում կամ վերացում պետական ճնշման տակ։

Ազգայնականության Էնթոնի Սմիթի բացատրությունը հավանաբար ամենահամապարպակն է։ Ըստ նրա՝ ազգայնականությունը գաղափարախոսական շարժում է [[Բնակչություն|բնակչության]] անունից, որի որոշ անդամների կողմից այն համարվում է ազգ, կոչված`կոչված՝ ձեռք բերելու և պահպանելու առաջինը՝ քաղաքական և տնտեսական ինքնավարություն (կամ անկախություն) և քաղաքացիական [[իրավունք]]ներ, երկրորդը`երկրորդը՝ էթնոմշակույթային ինքնություն և երրորդ սոցիալական միասնություն <ref>Smith, A. D. (1986) The Ethnic Origins of Nations . Blackwell , Oxford.</ref>:

Տնտեսական օգուտի մասին խոսել է Գելլները։ Նրա համար ազգայնականությունը շարժում է բարեկեցության համար սոցիամշակույթային մոդեռնիզացիայի և հոմոգենիզացիայի միջոցով։ Այն չի քարոզում հին մշակույթը, այլ նոր, գիտական մշակույթը, որը հասանելի է դառնում լեզվին տիրապետելու դեպքում։ Արդյունքում, բնակչությունը դառնում է ազգ, քանի որ լեզուն պայմանավորում է աշխատունակությունը <ref>Gellner, E. (1983) Nations and Nationalism . Blackwell , Oxford.</ref>: Ազգայնականության մեկ այլ տնտեսական [[դրդապատճառ]] նկարագրվում է Էրիկ Հոբսբաումը։ Հոբսբամը գտնում է, որ բուրժուական կապիտալիստական [[հասարակություն]]ը, նույնպես կարևորում է համերաշխությունը բանվորների և արտադրության միջոցների կապիտալիստ տերերի միջև։ Այդ իսկ պատճառով, բուրժուական ինտելեկտուալները հայտնագործել և պրոպագանդել են երկու դասերի միջև առկա ընդհանուր էթնոմշակույթային ինքնության և պատմության մասին գաղափարախոսությունը։ Այս հիմքով, նրանք պահանջում են ազգային համերաշխություն`համերաշխություն՝ համագործակցություն և բարիդրացիական հարբերություններ հասարակության բոլոր անդամների միջև։ Այսպիսով, ազգայնականությունը այս դեպքում մտացածին գիտակցություն էր, միտված փոխելու դասային ինքնության և համերաշխության իրականությունը <ref>Hobsbawm, E. (1990) Nations and Nationalism since 1780: Programme, Myth, Reality . Cambridge University Press , Cambridge., Hobsbawm, E. & Ranger, T. (Eds.) (1983) The Invention of Tradition . Cambridge University Press , Cambridge.</ref>:

Սովորաբար քննադատվում է քաղաքական էթնոազգայնականությունը, որը բնութագրվում է որպես մի ժողովրդի կողմից մյուսի նկատմամբ գերակայություն՝ իշխանությունում, գաղափարախոսությունում, մշակույթում։ Չգերակայող էթնիկ խմբերի ազգայնականությունը ծայրահեղ ձևերում կարող է սեպարացիայի հասնել`հասնել՝ մերժելով տարբերության բոլոր ձևերն ու միջոցները<ref>Арутюнян Ю.В. и др. Этносоциология. уч. пос. для ВУЗов. М., 1998.</ref>: